Lineair denken: uitleg en betekenis

Lineair denken: in dit artikel wordt het onderwerp lineair denken, ontwikkeld door Edward De Bono praktisch uitgelegd. Het artikel bevat de betekenis en algemene uitleg van de term, evenals een praktisch voorbeeld en handige tips om zelf aan de slag te gaan met lineair denken. Veel leesplezier!

Wat is lineair denken?

Lineair denken is een denkstijl en vertegenwoordigt een manier waarop mensen informatie waarnemen en verwerken. Bij dit type redenering wordt stap voor stap vooruitgedacht en moet aan elke stap gehoor zijn gegeven voordat de volgende stap uitgevoerd kan worden.

Deze vorm van denken wordt gevoed door logica en is van nature gericht op het doorlopen van enkelvoudige wegen. Zie het als een binair proces, waarbij het antwoorden op elke vraag of stap ‘ja’ of ‘nee’ is. Overwegingen buiten deze twee antwoorden worden meestal uitgesloten.

Verschil tussen lineair denken en lateraal denken

Lineair denken is anders dan lateraal denken. Lateraal denken bekijkt een probleem vanuit meerdere perspectieven, vaak willekeurig. Lateraal denken is gebaseerd op het ontdekken en onderzoeken van spontane gebeurtenissen. Het is daarmee traag, ongeorganiseerd en voor velen niet logisch.

Of iemand lineair of lateraal denkt is ook te zien aan de hersenactiviteit van die persoon. Lineair denken wordt in verband gebracht met verhoogde activiteit in de linkerhelft van het brein, terwijl lateraal denken meer activiteit laat zien in de rechterhelft van het brein.

Lineair denken wordt ook wel convergent denken, logisch denken of verticaal denken genoemd. Het wordt gekenmerkt door rationaliteit, logica en regels.

Oorsprong van lineair denken

De Oxford-psycholoog Edward de Bono beschreef deze twee denkstijlen in zijn boek The Use of Lateral Thinking uit 1967.

Voorbeeld lineair denken

Alex is een projectmanager belast met het organiseren van een marketingcampagne. Hij begint met marktonderzoek om de doelgroep te identificeren en hun voorkeuren te begrijpen.

Als er zich problemen voordoen, pakt hij deze snel aan en maakt hij indien nodig aanpassingen om de campagne op koers te houden. Tenslotte evalueert hij, wanneer de campagne eindigt, het succes ten opzichte van de oorspronkelijke doelen en presenteert hij de resultaten aan belanghebbenden.

In dit zakelijke voorbeeld omvat de lineaire denkwijze van Alex een stapsgewijze aanpak voor het beheer van de marketingcampagne, van onderzoek en strategieontwikkeling tot implementatie en evaluatie.

Elke fase bouwt voort op de vorige, waarbij het project wordt geleid naar een succesvolle afronding.

Denkstijlen en verschillende culturen

Denkstijlen kunnen soms beïnvloed worden door culturele factoren. Deze vorm van denken wordt gekenmerkt door een stapsgewijze, opeenvolgende benadering van probleemoplossing en besluitvorming.

Het houdt in dat men een logische voortgang volgt van het ene punt naar het andere in een rechte lijn.

Culturen die nadruk leggen op structuur, orde en het volgen van vastgestelde procedures kunnen deze denkstijl bevorderen en waarderen.

In zulke culturen worden individuen mogelijk gestimuleerd om zich te concentreren op duidelijke doelen, goed gedefinieerde plannen en systematische methoden voor probleemoplossing.

Niet-lineair denken daarentegen omvat een meer holistische en intuïtieve benadering van het verwerken van informatie en het leggen van verbanden.

Het kan niet-lineaire probleemoplossingsstrategieën omvatten, waarbij mensen verschillende mogelijkheden verkennen en tegelijkertijd meerdere perspectieven overwegen.

Culturen die creativiteit, flexibiliteit en open-ended verkenning waarderen, kunnen niet-lineair denken aanmoedigen en ondersteunen.

Ben jij een lineaire of een niet-lineaire denker?

Het bepalen of je een lineaire denker of een niet-lineaire denker bent, vereist zelfreflectie en observatie van je denkpatronen en aanpak bij het oplossen van problemen.

Hier zijn enkele stappen om je te helpen erachter te komen:

Stap 1: evalueer je probleemoplossingsproces

Denk na over hoe je uitdagingen en problemen benadert.

Volg je meestal een systematische en stapsgewijze methode om oplossingen te vinden (lineair denken), of geef je er de voorkeur aan om verschillende mogelijkheden te verkennen en tegelijkertijd meerdere perspectieven te overwegen (niet-lineair denken)?

Stap 2: analyseer je besluitvormingsstijl

Overweeg hoe je beslissingen neemt. Weeg je doorgaans zorgvuldig de voor- en nadelen van elke optie af en neem je beslissingen op basis van een logische voortgang (lineair)? Of vertrouw je meer op intuïtie en onderbuikgevoelens, waarbij je verbanden legt tussen ogenschijnlijk niet-gerelateerde factoren (niet-lineair)?

Stap 3: observeer je creatieve proces

Let op hoe je op ideeën en oplossingen komt. Volg je een gestructureerde en georganiseerde aanpak om ideeën te genereren (lineair), of laat je je geest vrij dwalen, waarbij je onverwachte verbindingen maakt tussen concepten (niet-lineair)?

Stap 4: denk aan je leerstijl

Denk na over hoe je nieuwe informatie en concepten leert. Geef je de voorkeur aan gestructureerde en georganiseerde leeromgevingen met duidelijke doelstellingen (lineair)? Of voel je je prettiger in meer open en verkennende leeromgevingen (niet-lineair)?

Stap 5: evalueer je communicatiestijl

Denk na over hoe je met anderen communiceert. Presenteer je informatie meestal op een logische en sequentiële manier (lineair), of gebruik je vaak metaforen, analogieën en verhalen om ideeën over te brengen (niet-lineair)?

Stap 6: beoordeel ambiguïteit

Overweeg je reactie op ambiguïteit en onzekerheid. Lineaire denkers geven mogelijk de voorkeur aan duidelijke richtlijnen en goed gedefinieerde doelen, terwijl niet-lineaire denkers zich comfortabeler voelen met onzekerheid en open mogelijkheden.

Stap 7: analyseer eerdere probleemoplossingssituaties

Denk na over specifieke situaties waarin je complexe problemen moest oplossen. Zoek naar patronen in je probleemoplossingsaanpak en bepaal of deze meer in lijn is met lineair of niet-lineair denken.

Stap 8: vraag om feedback

Vraag om feedback van vrienden, familie of collega’s over hoe zij jouw denkstijl waarnemen. Soms kunnen anderen waardevolle inzichten bieden waar je zelf niet bewust van bent.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over deze vorm van denken? Wat betekent lineair denken voor jou? Kan je het in je eigen woorden uitleggen? Geef een voorbeeld van een alledaagse situatie waarin je deze denkstijl kan toepassen. Hoe verschilt deze vorm van denken van niet-lineair denken volgens jou? Zijn er volgens jou situaties waarin het nuttig kan zijn om beide denkstijlen toe te passen? Heb jij tips of andere opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Larrick, B. D. L. P. (2017). Linear thinking in a nonlinear world. Harvard Business Review, 130-139.
2. Bratianu, C., & Vasilache, S. (2010). A factorial analysis of the managerial linear thinking model. International Journal of Innovation and Learning, 8(4), 393-407.
3. Greer, B. (2010). Overview of the papers: Why is linear thinking so dominant?. Mathematical Thinking and Learning, 12(1), 109-115.
4. Zweibelson, B. (2016). Linear and non-linear thinking: Beyond reverse-engineering. Canadian Military Journal, 16(2), 27-35.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2023). Lineair denken (De Bono). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/lineair-denken/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 25/09/2023 | Laatste update: 26/01/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/lineair-denken/”>Toolshero: Lineair denken (De Bono)</a>

Article by:

Sheryl Lynn Baas

Sheryl Lynn Baas is onze Communicatiemanager bij Toolshero en je herkent haar misschien wel van onze video's. Sheryl’s academische achtergrond ligt in de Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie en ze is de oprichter van de Sheryl Lynn Foundation, een stichting voor kinderen en educatie op de Filipijnen. Ze is een manusje-van-alles en deelt verder haar gaven als spiritueel coach, presentator en DJ. Leuk weetje: Sheryl is voormalig Miss Nederland 2006.