Morfologisch overzicht van Fritz Zwicky

Morfologisch overzicht Fritz Zwicky - ToolsHero

Morfologisch overzicht: in dit artikel wordt het morfologisch overzicht van Fritz Zwicky praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige creativiteit en probleem aanpak tool.

Wat is een morfologisch overzicht?

Een morfologische overzicht wordt vrij vertaald ook wel ’probleemoplossing’ genoemd. Het wordt visueel vastgelegd in een morfologische matrix wat vaak een morfologische kaart wordt genoemd. De methode is in de jaren zestig van de vorige eeuw ontwikkeld door Fritz Zwicky, Zwitsers sterrenkundige.

Met deze analyse gaat het erom, alle mogelijke oplossingen te verkennen voor een complex probleem. Het wordt gebruikt bij het verkennen van nieuwe en andere ideeën. Een morfologisch overzicht geeft een gestructureerde inventarisatie van eventuele oplossingen. Het gaat erom een probleem op te splitsen in deelproblemen en per deelprobleem naar mogelijke opties te kijken. Op die manier zijn alle aspecten van een probleem heel grondig te onderzoeken. Daarmee is een morfologisch overzicht een relatief eenvoudige techniek die goede, bruikbare resultaten oplevert.

Gratis e-book bij Toolshero

Karakteristieken van een morfologisch overzicht

Met een morfologisch overzicht kunnen er in de ontwerpfase al naar verschillende oplossingen gezocht worden voor een complex probleem. Fritz Zwicky paste morfologische analyse toe op sterrenkundig onderzoek en in de ontwikkeling van straalmotoren en raketten. Een complex probleem heeft de volgende karakteristieken:

1. Multidimensionaal

Elk probleem heeft meerdere invalshoeken die als één geheel moeten worden behandeld.

2. Kwantificeerbaar

De verschillende aspecten van een probleem zijn kwantificeerbaar en in aantallen uit te drukken. Ook zijn ze voortdurend aan veranderingen onderhevig, wat moet worden meegenomen bij de zoektocht naar mogelijke oplossingen.

3. Subjectief

Wat de juiste oplossing voor het probleem is, heeft met meningen te maken. De beste oplossing bestaat niet, wel zijn er betere of slechtere oplossingen.

Stappen

Bij het gebruik van morfologische analyse vormt zich een morfologisch overzicht wat zich uit in een morfologische kaart. De volgende processtappen zijn noodzakelijk om tot een goed bruikbaar model te komen:

1. Probleembeschrijving

Het probleem wordt gedefinieerd in een korte en duidelijke beschrijving; wat het is, wat is het niet en wat zou het moeten moet zijn. Eventueel kan er nu ook een probleemstelling worden geformuleerd. Stel dat een fabrikant van luxe wijnglazen, op zoek is naar een mooie cadeauverpakking. Aan de hand van een aantal voorwaarden (veilig, stevig enz.) geeft de fabrikant aan waar de verpakking aan moet voldoen.

2. Identificeer dimensies

In deze fase wordt bepaald wat belangrijk is voor de oplossing van een probleem. Het probleem wordt onderverdeeld in verschillende dimensies. Deze gezichtspunten bieden mogelijke parameters, waarmee het probleem kan worden opgelost. De eerste dimensie in het eerdergenoemde voorbeeld is de vorm van de verpakking, de tweede dimensie is de kleur van de verpakking en de derde dimensie is het materiaal waarvoor gekozen wordt. Er kunnen ook voor meerdere dimensies gekozen worden.

3. Eigenschappen

Door op zoek te gaan naar zoveel mogelijk eigenschappen van de verschillende dimensies, ontstaan er meerdere opties als oplossing. Creativiteit is hier geboden. Zo kan de vorm rond, driehoekig, vierkant of rechthoekig zijn. De kleur kan zwart, groen of rood zijn en voor het materiaal kan de keuze vallen op hout, karton, glas of kunststof. Hoe meer eigenschappen er bedacht worden, hoe meer keuze.

4. Combineren

Door willekeurige combinaties te maken, ontstaan er zeer veel oplossingen die mogelijk kunnen worden toegepast. Van hieruit kan een morfologisch overzicht gemaakt worden, dat als een matrix gevisualiseerd wordt. Voor elke dimensie worden alle mogelijke condities opgesomd en kan er gekeken worden naar welke nieuwe ideeën dit oplevert.

5. Evaluatie

Uiteindelijk moeten de mogelijke oplossingen geëvalueerd worden. Welke oplossing is uitvoerbaar en consistent en welke zullen absoluut niet gebruikt worden? Als een oplossing niet consistent blijkt of onbruikbaar is, dan komt er een kruis in het betreffende veld van de matrix te staan. Die oplossing doet niet meer mee.

6. Implementatie

De in het morfologisch overzicht aangegeven gewenste oplossing kan worden gekozen en worden doorgevoerd.

Componenten morfologische kaart

Het morfologisch overzicht kent meerdere begrippen, die in bovenstaande stappen al aan de orde kwamen. Als eerste is er de morfologisch kaart; dit is de visuele matrix die zogenoemde morfologische cellen bevat.

In de kolommen (van boven naar beneden) worden de dimensies gezet en in de rijen (van links naar rechts) de condities opgesomd, waaraan een dimensie zou kunnen voldoen. De combinatie van kolommen en rijen levert cellen op. In elke cel wordt de waarde van de conditie vermeld. De dimensies zelf geven de gezichtspunten of karakteristieken aan, waarmee de probleemstelling te maken heeft. De conditie is de toestandsvorm van een dimensie en de waarde is de relevantie conditie van een dimensie.

In een morfologisch kaart is met kruisjes direct te zien, welke oplossing niet mogelijk is. In het overzicht wordt met lijnen aangegeven wat de huidige keuze en wat de voorgestelde keuze is.

Input en output

De kwaliteit van de aangeleverde oplossingen (input), zijn tevens maatgevend voor de kwaliteit van het resultaat (output). Wanneer de basisinformatie kwalitatief hoog is, is de kans groot dat het resultaat ook van goede kwaliteit is.

In het eerder gegeven voorbeeld hebben we te maken met de volgende drie dimensies: vorm (rond, driehoekig, vierkant of rechthoekig), kleur (zwart, groen of rood) en materiaal (hout, karton, glas of kunststof). Met deze gegevens zijn er 4 x 3 x 4 = 48 mogelijkheden die in de morfologisch kaart worden weergegeven met totaal 48 cellen. De matrix zal door middel van de drie dimensies in een driedimensionale kubus veranderen. Dit wordt ook wel een ‘Zwicky Box’ genoemd. Elke cel geeft een keuzemogelijkheid weer. Mochten er in het morfologisch overzicht heel veel variabelen zijn opgenomen, dan levert dat een grote mate van complexiteit op. Om dat te ondervangen, is het wenselijk om computerondersteuning te gebruiken, waarmee gemakkelijker tot een goed en bruikbaar resultaat gekomen kan worden.
Morfologisch overzicht matrix - toolshero
Daarnaast is creativiteit van harte welkom als toepassing op het maken van een morfologisch overzicht. Hoe meer creatieve ideeën, hoe meer combinaties van keuzemogelijkheden er aanwezig zijn. Er zijn heel veel mogelijke creatieve denktechnieken die kunnen worden toegepast bij het morfologisch overzicht, waaronder de verschillende denkhoeden van Edward de Bono, mindmappen en brainstormen.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Is het morfologisch overzicht voor jou herkenbaar en toepasbaar in het hedendaagse bedrijfsleven? Wat zijn volgens jou andere succescriteria of -factoren bij het identificeren en oplossen van problemen? Kun je met deze uitleg een eigen morfologische kaart opstellen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. Ritchey, T. (2011). General Morphological Analysis (GMA). In Wicked problems–Social messes (pp. 7-18). Springer Berlin Heidelberg.
  2. Fritz Zwicky. (1969). Discovery, Invention, Research – Through the Morphological Approach. Toronto: The Macmillan Company.
  3. Zwicky, F. & Wilson A. (eds.) (1967). New Methods of Thought and Procedure: Contributions to the Symposium on Methodologies. Berlin: Springer.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). Morfologisch overzicht van Fritz Zwicky. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/creativiteit/morfologisch-overzicht-zwicky/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/creativiteit/morfologisch-overzicht-zwicky/”>toolshero: Morfologisch overzicht van Fritz Zwicky</a>

Published on: 09/09/2019 | Last update: 28/01/2022

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 13

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Patty Mulder
Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.

Geef een reactie