Lateraal denken: uitleg en betekenis

Lateraal denken: in dit artikel wordt het concept van lateraal denken, ontwikkeld door Edward de Bono, praktisch uitgelegd. Naast dat de definitie en betekenis wordt uitgelegd wat het is, worden vooral ook voorbeelden gedeeld en ook hoe en waar je deze methode kan toepassen. Het is gemakkelijk te gebruiken als je eenmaal door hebt hoe het werkt, en het resultaat kan een ware paradigmaverschuiving zijn. Veel leesplezier!

Wat is lateraal denken?

Betekenis

Lateraal denken wordt door Oxford’s Lexico omschreven als het oplossen van problemen met “een indirecte en creatieve benadering, doorgaans door het probleem in een nieuw en ongebruikelijk licht te bekijken.” Maar het is niet gewoon weer een nieuw modewoord.

Het concept van lateraal denken bestaat al tientallen jaren en het heeft een zeer specifieke werkwijze. Dit betekent dat je laterale denkhulptools kunt gebruiken om je eigen problemen of die van je bedrijf op een nieuwe en creatieve manier op te lossen.

Wat deze manier van probleemoplossing onderscheidt van de rest is dat je wordt aangemoedigd om de manier waarop je naar het probleem kijkt te veranderen. Als je dat doet, merk je misschien dat het ‘probleem’ dat je probeerde op te lossen, niet het probleem is. Het is probleem is in werkelijkheid iets anders.

Hoe is dat mogelijk? Het punt is dat je het probleem moet waarnemen voordat je begint om het op te oplossen. Je moet je een beeld vormen van het probleem, een conceptueel kader van wat er aan de hand is. Je vormt dat op basis van je bestaande begrip van hoe dingen zouden moeten werken en kunt sommige elementen van het probleem daarom als vanzelfsprekend beschouwen.

Als dat vooropgezette begrip van het probleem niet juist is, kun je het niet oplossen. Iets anders dat je kan tegenhouden om het probleem op te lossen is verticaal of lineair denken.

Als je bijvoorbeeld een IT-bedrijf runt en het product waaraan je werkt niet presteert wanneer het aantal bezoekers toeneemt, kan het eenvoudigweg opschalen van de hardware het probleem niet oplossen. Je zou in plaats daarvan de operationele knelpunten moeten opsporen en deze verbeteren.

Voorbeelden van lateraal denken

De eenvoudigste manier om lateraal denken te begrijpen, is door te kijken naar raadsels waarvoor je een nieuwe manier moet vinden om naar het probleem te kijken. Hier volgt er een.

A man rode into town on Monday. He stayed for three nights and then left on Monday. How can that be?

Als je erover na gaat denken, is dat helemaal niet logisch. Het zijn zes nachten tot de volgende maandag, niet drie. Een oplettende lezer zal echter opmerken dat de man rode, in plaats van drove into town. Aangezien in het Engels het werkwoord to ride (rijden) gebruikt wordt in combinatie met langzamere vervoersmiddelen zoals een fiets of een paard en to drive (rijden) met snellere vervoersmiddelen zoals een auto, is het logisch dat hij er een tijd over deed om naar de stad te rijden en op maandag weer vertrok nadat hij er slechts drie nachten had doorgebracht.

Nu is dit raadsel taalkundig, maar er is een kleine conceptuele verschuiving voor nodig om het op te lossen. We gebruiken geen paarden meer, dus de meeste mensen gaan er automatisch van uit dat naar een stad rijden onmiddellijk is. Hier is een moeilijker raadsel.

Een man is volledig in het zwart gekleed. Hij loopt door een straat waar alle straatlantaarns uit zijn. Een zwarte auto rijdt op hem af met de lichten uit, maar slaagt er op de een of andere manier in om op tijd te stoppen. Hoe heeft de bestuurder de man kunnen zien?

Omdat er zoveel woorden in dit raadsel staan die verwijzen naar zwart, gaan de meeste mensen er aanvankelijk van uit dat de straat pikzwart was. Maar het feit dat de straatlantaarns uit waren, kan ook betekenen dat het overdag was en dat de bestuurder de in het zwart geklede man dus absoluut niet over het hoofd had kunnen zien.

Dit is wat lateraal denken in feite inhoudt. Het proces van het uitdagen van je eigen aannames over het probleem waarmee je wordt geconfronteerd. Laten we nu je begrijpt hoe het werkt eens kijken naar een realistischer voorbeeld.

Een hongerige klant loopt een restaurant binnen. Er zijn genoeg zitplaatsen, maar hij kijkt een beetje rond en vertrekt. Waarom?

Dit is geen raadsel. Het is een probleem waar honderden ondernemers mee worstelen en het heeft geen vaststaand antwoord. Neem een minuut of twee de tijd om te bedenken wat er mogelijk gebeurde. Hier is onze lijst ter referentie:

• De klant vond de sfeer gewoon niet fijn.
• De klant verwachtte dat zijn vrienden er waren, maar die waren er niet.
• De klant werd misleid door het uithangbord en dacht dat het restaurant Italiaans eten serveerde, maar dat was niet zo.
• De klant was op zoek naar een stopcontact, maar alle tafels met een stopcontact waren bezet.
• De klant kwam langs vanwege het aangekondigde happy hour, zag er geen informatie over en dacht dat hij het had gemist.

Hoewel dit op zichzelf geen oplossingen zijn, tonen deze versies van het initiële probleem mogelijke oorzaken ervan. In de eerste twee gevallen kun je de uitkomst niet veranderen, maar de laatste drie varianten geven je een mogelijkheid om dingen te verbeteren.

Waar kun je lateraal denken gebruiken?

De basisbeginselen van lateraal denken / lateral thinking zijn gemakkelijk te begrijpen, maar waarvoor kan deze methode worden gebruikt, naast het oplossen van raadsels?

Het spel GO

Als je nog niet eerder van Go gehoord hebt, verdiep je er dan even in en probeer het te spelen. Het is een strategisch Japans spel dat je perceptie van strategie kan veranderen, zowel in de zakenwereld als in het leven.

Dit spel is zeer geschikt voor lateraal denken, vooral voor beginners. Vaak starten beginners met een westerse achtergrond dit spel met een heleboel vooroordelen die totaal niet blijken te kloppen.

Je kunt bijvoorbeeld het probleem aan de ene kant van het bord oplossen door het te negeren en je te concentreren op het domineren van de tegenstander op de rest van het bord. Je wordt misschien nooit een professional, maar de inzichten en de toepassing van lateraal denken kunnen eye-opening zijn.

Lean-methode

Hoewel Lean-denken of de lean-methode zijn oorsprong heeft in de Lean management, kun je deze aanpak in elke sector gebruiken.

De kern van lean-denken is dat je voortdurend op zoek bent naar gebieden binnen je bedrijf die verbeterd kunnen worden en dat je problemen oplost door er structureel nieuwe benaderingen voor te vinden. Klinkt erg als lateraal denken.

Je maakt bijvoorbeeld een value stream map en ziet dat het te veel tijd kost om taken van de ene naar de andere afdeling door te geven. De gebruikelijke aanpak van dit probleem is om een vergadering te houden en aan te geven hoe belangrijk het is om tussen afdelingen samen te werken.

Als je echter lateraal denken toepast, zul je zien dat het probleem is dat werknemers hun e-mail niet willen checken en het risico willen lopen om hun concentratie te verliezen. Het implementeren van HR-software met een digitaal taak-whiteboard dat elke werknemer ’s ochtends kan checken, kan de juiste oplossing zijn omdat het werknemers niet afleidt.

Customer journey mapping

Het laatste voorbeeld van lateraal denken is simpelweg een customer journey map.

Wanneer je er een aanmaakt, word je geconfronteerd met gebruikersgedrag, maar zonder veel uitleg. Combineer datamining en gedragsmeting met lateral thinking om de juiste interpretatie van het probleem en de oplossing te bedenken.

Innovatie

Innovatie is waar lateraal denken uitblinkt. Wat is ondernemerschap als we geen nieuwe onopgeloste problemen vinden en creatieve manieren bedenken om ze op te lossen? Gebruik lateraal denken om je aannames van de problemen waarmee mensen worden geconfronteerd, uit te dagen en je zult de sweet spot vinden.

Je kunt je oplossingen testen met een andere methode van De Bono, de zes denkhoeden, om er zeker van te zijn dat het gaat werken.

Hoe kun je lateraal denken implementeren?

Welk probleem je ook oplost, hier zijn twee eenvoudige stappen die je moet nemen om je denk- en implementatieproces effectief te maken.

Gebruik een methode

Lateraal denken is niet simpelweg creatief denken. Je moet de uitwerking van het probleem uitdagen. Vraag jezelf:

• Welke onbekende factoren kunnen de uitkomst beïnvloeden?
• Wat kunnen we verkeerd interpreteren bij de formulering van het probleem?
• Is dit probleem onderdeel van een groter probleem?

Als je vastloopt bij het oplossen van problemen, probeer dan de willekeurige koppelingsmethode. Kies een willekeurig woord uit het woordenboek of een boek en vorm vrije associaties met dat woord die het probleem kunnen oplossen.

Als het probleem bijvoorbeeld het gebrek aan samenwerking tussen afdelingen is en het woord dat je vindt is ‘paarden’, herinner je je misschien dat het woord uit het Latijn komt. Romeinen stonden erom bekend wetten te maken die nog steeds in de hele westerse wereld worden gevolgd, dus misschien kunt jij aan je bedrijfsregels werken.

Volg de prestaties

Welke oplossing je ook bedenkt, vergeet niet dat het slechts een idee is, niet de perfecte oplossing. Een idee dat kan werken of mislukken.

Je moet een back-up maken met gegevens en als je besluit deze te implementeren, moet je de prestaties ervan volgen om te zien of het goed werkt.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over lateraal denken / lateral thinking van Edward de Bono? Gebruik jij lateraal denken in de praktijk? Met welke andere tools voor creativiteit ben jij bekend, welke ook bijdrage aan het oplossen van problemen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Bun, K. J. (2018). 67 Lateral Thinking Puzzles: Games And Riddles To Kill Time And Build Brain Cells. Independently published.
2. De Bono, E. (1992). Serious creativity: using the power of lateral thinking to create new ideas. HarperBusiness.
3. De Bono, E. (2015). Serious Creativity: How to Be Creative Under Pressure and Turn Ideas into Action. Random House UK.
4. Yasuyuki, M. (1998). Go, an Asian Paradigm for Business Strategy. Kiseido Publishing Company.

Citatie voor dit artikel:
Craig, S. (2020). Lateraal denken (De Bono). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/lateraal-denken/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 14/01/2020 | Laatste update: 26/01/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/lateraal-denken/”>Toolshero: Lateraal denken (De Bono)</a>

Article by:

Susan Craig

Susan Craig is een HR-manager, persoonlijke trainee in management, freelance schrijver en actieve gastbijdrager voor HR-software.