Abstractieladder: de uitleg plus voorbeeld

Abstractieladder: in dit artikel wordt de abstractieladder praktisch uitgelegd. Naast wat het is (oorsprong), belicht dit artikel ook de acht niveaus van de ladder van abstractie, inclusief een voorbeeld, dat het een manier van abstract denken is en de rol van verhalenvertellers. Na het lezen begrijp je de definitie, betekenis en basis van deze communicatieve vaardigheden tool. Veel plezier met lezen!

Wat is de abstractieladder?

De Amerikaanse linguïst S. I. Hayakawa is de bedenker van de abstractieladder en legt de werking uit in zijn in 1939 gepubliceerde boek ‘Language in thought and action’.

Het uitgangspunt is dat de mens het vermogen heeft om op vier taalniveaus te redeneren. Dit start bij zeer concrete woorden onderaan de ladder en het loopt op tot abstracte woorden helemaal bovenaan de ladder. Daarom moet volgen Hayakawa de ladder in stijgende volgorde worden begrepen. In zijn boek heeft hij het over Bessie de koe, die ook in dit artikel aan de orde komt.

Abstractieladder: de 8 niveaus

De Ladder van Abstractie beschrijft de manier waarop mensen denken en communiceren. Dat gebeurt in verschillende mate van abstractie. Een omschrijving als een ‘blauwe winterjas’ is vele mater concreter dan omschrijvingen als ‘lekker warm’ of ‘mooie kwaliteit’, terwijl het beide iets over de ‘blauwe winterjas’ zegt.

In zijn boek beschreef Hayakawa het verschil in deze concepten op basis van één enkele koe, die Bessie heet. Vanuit verschillende contexten wordt er anders naar Bessie gekeken. De kinderen van de boer denken aan de koe met de bel om haar nek, terwijl hun vader Bessie ziet als een onderdeel van zijn vee, uitgedrukt in geld.

Figuur 1 – Abstractieladder model, een voorbeeld

1. Procesniveau

Dit is de onderste sport van de Ladder van Abstractie. Het gaat om de meest concrete definitie van wie of wat Bessie is; verschillende atomen die tezamen een koe vormen.

2. Naam

Dit is de tweede sport op de Ladder van Abstractie; de atomen vormen ‘iets’ dat te omschrijven is als een zoogdier met vier poten, uiers en een zwart/wit gevlekte huid. Op basis van zintuigelijke ervaringen wordt het duidelijk dat het om een koe gaat.

3. Bessie

Het gaat nu niet alleen meer om de koe, maar om de specifieke herkenning van Bessie. Zij heeft eigenschappen waaraan zij te herkennen is zoals de kleur van haar vacht, haar waak/slaapritme en bijvoorbeeld haar karakter. Het maakt dat Bessie te onderscheiden is van de rest van de koeien.

4. Koe

Hoe hoger op de Ladder van Abstractie, hoe abstracter de omschrijving van Bessie wordt. Dat betekent dat zij op dit niveau haar identiteit en specifieke eigenschappen verliest en één van de runderen wordt die op de boerderij te vinden is.

5. Vee

We zijn nog hoger in de Ladder van Abstractie, waar Bessie nu enkel wordt aangeduid met ‘vee’. Specifieke kenmerken zijn er niet meer en er zijn alleen eigenschappen die gelijk zijn aan die van varkens, schapen, geiten enzovoorts.

6. Bedrijfsactiva

We gaan nog een stapje verder, waarbij Bessie onderdeel is geworden van de eigendommen van de boerderij en vertaald wordt in melk, vlees of verkoopopbrengst.

7. Activa

Op deze éénnalaatste sport heeft Bessie bijna al haar eigenschappen verloren. Ze is onderdeel van alles wat waarde heeft op de boerderij.

8. Rijkdom

Dit is het hoogste sport op de Ladder van Abstractie en daarmee ook de meest abstracte omschrijving; rijkdom. Rijkdom is een zeer subjectieve omschrijving en is niet vast te houden of beet te pakken. Feit is wel, hoe meer vee de boer heeft hoe rijker hij is.

Abstractieladder: abstract denken

Aan de onderkant van de Ladder van Abstractie start het concrete denken. Kinderen zijn rond hun achtste levensjaar in staat om te concretiseren en namen aan de dingen om hen heen te geven. Dat betekent dat zij prima in staat zijn een koe van een stier te onderscheiden. Naarmate kinderen ouder worden, kunnen zij steeds beter abstract denken.

Hoe hoger men op de Ladder van Abstracte komt, hoe beter mensen in staat zijn om abstract en zelfs filosofisch te denken. Zo kan ‘oorlog’ wellicht concreet omschreven worden, maar op de hoogste sporten van de Ladder van Abstractie komt waarschijnlijk de vraag ‘hoe ontstaat oorlog’ aan bod.

Verhalen vertellers

Abstracte denkers drukken zichzelf meestal uit in complexe termen en zijn in staat om te communiceren door middel van vergelijkingen en parallellen. Daardoor zullen zij meer gefocust zijn op bredere, abstractere onderwerpen en deze ter discussie stellen.

Dat maakt dat goede vertellers effectief van de ene sport naar de ander sport van de Ladder van Abstractie kunnen overspringen. Daardoor zijn hun verhalen aantrekkelijk, gaan zij de diepte in en kunnen zij met goede voorbeelden hun luisteraars meetrekken in het verhaal. Zij zijn in staat om zowel concrete beschrijvingen als abstracte voorstellingen te geven.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Is de abstractieladder van toepassing in uw dagelijkse werk? Herken je de praktische uitleg of heb je meer toevoegingen? Wat zijn tips om je communicatieve vaardigheden te verbeteren?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Doblin, J. (1980). A structure for nontextual communications. In Processing of visible language (pp. 89-111). Springer, Boston, MA.
2. Hayakawa, S. I., & Hayakawa, A. R. (1990, 1939). Language in thought and action. Houghton Mifflin Harcourt.
3. Munson, B., Edwards, J., & Beckman, M. E. (2012). Phonological Representationsin Language Acquisition: Climbing The Ladder of Abstraction. In The Oxford handbook of laboratory phonology. Oxford University Press.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Abstractieladder. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/abstractieladder/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 29/03/2018 | Laatste update: 04/09/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/abstractieladder/”>Toolshero: Abstractieladder</a>

Artikel door:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.