Metaforisch denken: de uitleg en betekenis

Metaforisch denken: in dit artikel wordt metaforisch denken praktisch uitgelegd. Naast de uitleg wat het is en de betekenis, belicht dit artikel ook een voorbeeld, het belang van buiten de kaders en communicatie. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige creativiteit tool. Veel leesplezier!

Wat is metaforisch denken? De uitleg

Er is sprake van een metafoor als er twee zaken met elkaar vergeleken worden, die in wezen niet letterlijk aan elkaar gelijk zijn. Dit vormt de basis van het metaforisch denken. De Griekse filosoof Aristoteles beschouwde de metafoor als een teken van genialiteit. Het individu dat een gelijkenis kan treffen tussen twee afzonderlijke bestaansgebieden, was in zijn ogen intelligent en behept met een speciale gave.

Juist door een metaforische vergelijking te maken tussen een lastig probleem en een herkenbare situatie, wordt het voor anderen in één klap duidelijk wat er bedoeld wordt.

Metaforisch denken: inzicht en betekenis

Metaforisch denken lijkt misschien wat vreemd, maar leidt uiteindelijk tot meer inzicht. Door in metaforen te denken, komen er andere oplossingen naar boven.

Door middel van metaforen wordt de creativiteit versterkt. Het is een ‘soft thinking’ techniek die twee verschillende betekenissen met elkaar verbindt en vergelijkt. Mensen hebben nu eenmaal de neiging om altijd naar overeenkomsten te zoeken. Zo zijn zij in staat om lastige kwesties te snappen.

Door alleen maar volgens logica dingen te begrijpen, wordt het creatieve proces verstoord. Metaforisch denken is een krachtig hulpmiddel om op een andere manier naar dingen te kijken en wordt daarom veelvuldig gebruikt in de reclame- en marketingwereld.

Metaforisch denken is oplossingsgericht

Metaforen roepen levendige beelden op en stellen ons in staat om dingen vanuit een ander perspectief te zien en beter te begrijpen. Het opent ogen en men is beter in staat om problematiek te snappen en inzicht in oplossingen te krijgen. Bij het denken aan een probleem en de oplossing, helpt metaforisch denken.

Gedachten worden op die manier aan meerdere verwante begrippen blootgesteld en die met elkaar vergeleken. Door vergelijkingen te gebruiken, ontstaan creatieve ideeën waarmee problemen kunnen worden opgelost. De sleutel tot metaforisch denken is het zoeken naar gelijkenissen of overeenkomsten.

Metaforisch denken voorbeeld

Metaforen worden veel gebruikt in onze dagelijkse taal. Daar kijkt niemand van op. Eén van de bekendste is ‘tijd is geld’; een uitdrukking die ‘tijd’ en ‘geld’ met elkaar vergelijkt.

Op het eerste gezicht hebben ze niets met elkaar te maken. Door te denken over tijd als geld, kan men een aantal krachtige beelden creëren.

Tijd verspillen is als geld door de afvoer gooien en ergens tijd aan besteden is een investering voor de toekomst doen. Zo opent metaforisch denken de ogen om overeenkomsten tussen verschillende dingen te zien.

Een ander voorbeeld is een organisatie met een slechte bedrijfsvoering, te vergelijken met een zinkend schip. Aan een zinkend schip is geen redden meer aan. Er moet dus echt wat gebeuren, wil de organisatie nog overlevingskans hebben.

Creativiteits- en innovatiecursus door een Creativiteitscoach  Meer informatie

Buiten kaders

Door buiten kaders te treden en ‘out of the box’ te denken, komt de creativiteit los. Bij gebruik van een metafoor combineert men twee elementen die weinig of geen logische verbinding hebben. Door de regels van logica op deze manier te breken, kunnen metaforen de creatieve kant van de hersenen openstellen. Dit is het deel dat wordt gestimuleerd door beelden, ideeën en concepten.

Daardoor kan metaforisch denken helpen bij het creatief oplossen van problemen of helder inzicht te geven in complexe situaties.

Wanneer een bedrijf bijvoorbeeld te maken heeft met te hoge productiekosten, dan zal er in eerste instantie gegrepen worden naar voor de hand liggende oplossingen, waaronder de zoektocht naar nieuwe technologieën of het analyseren van inefficiënte productieprocessen.

Dat kan uiteindelijk kostenbesparing opleveren, maar of het de kern raakt is nog maar de vraag. De hoge kosten moeten immers omlaag.

Nu kan de metafoor gemaakt worden met een dik persoon dat van het overgewicht wil afkomen. Door dit te doen gaan hersenen het probleem vanuit een totaal ander perspectief zien en zullen er andere oplossingen naar boven komen.

Gewicht verliezen staat nu gelijk aan het kwijtraken van overtallige ballast (te hoge productiekosten). Hieronder de verdere uitwerking volgens stappenplan:

1. Identificeer de metafoor voor het probleem

Overgewicht (ballast) verliezen staat gelijk aan het verlagen van de hoge productiekosten.

2. Oplossingen voor het metaforisch probleem

Hoe men kan afvallen. Door met het hele team te brainstormen, komen er allerlei ideeën naar boven, oer hoe men overgewicht zou kunnen verliezen. Hier ligt in eerste instantie de focus. Elk kilo teveel staat metaforisch gelijk aan de extra euro’s die aan productiekosten worden uitgegeven.

Om gewicht te verliezen kan me bijvoorbeeld gaan bijhouden welk voedsel wel en niet calorierijk is, minder gaan eten, alleen voedsel eten wat in het dieet past, veel water drinken, meer gaan sporten om calorieën te verbranden of lid worden van een afslankclub.

Lang niet alle ideeën zullen gekoppeld worden aan het echte probleem. Daarom is het goed om zoveel mogelijk ideeën in deze fase te bedenken.

3. Vertalen naar echte oplossingen

De metaforische oplossingen kunnen nu gerelateerd worden aan het echte probleem en inzicht bieden in daadwerkelijke oplossingen.

Het tellen van de calorieën zo kan vertaald worden naar een betere controle van wat er bij het bedrijf binnenkomt. Calorieën verbranden door repeterende oefeningen leidt tot meer recycling of hergebruik van grondstoffen binnen het productieproces.

Door beter in de gaten te houden wat men wel en niet mag eten, kan een organisatie veel sterker de input van alle producten en grondstoffen controleren. Het limiteren van bepaalde voedingsstoffen leidt tot betere prijzen vergelijken van leveranciers en meer onderhandeling met hen. Alleen caloriearme producten eten, kan vertaald worden naar gebruik van goedkopere en/of vervangende grondstoffen.

Veel water drinken spoelt door; iets wat ook in een productieproces van toepassing is. Geen gebruik meer maken van verkwistende processen (wegspoelen). Als laatste het aansluiten bij een afslankclub.

Een klankbord is prettig en kan voor continuïteit zorgen en nieuwe inzichten geven. Door de kostenbesparende maatregelen met andere afdelingen te delen en te bespreken, wordt de productieafdeling ondersteund en kan de voortgang beter worden gemonitord.

Communicatie

Metaforen gebruiken is een kwestie van taal en goede communicatie. Het is belangrijk om eerst te weten wat er gecommuniceerd moet worden, voordat er naar vergelijkingen gezocht wordt. Het publiek moet deze metafoor snappen en zich ermee kunnen identificeren. Door op een andere manier naar problemen te kijken ontstaan er nieuwe inzichten en is men beter in staat het te begrijpen.

Over het algemeen vinden mensen het leuk om op deze manier naar een situatie te kijken en zullen zij elkaar stimuleren in dit proces. Metaforisch denken kan daardoor leiden tot goed bruikbare ideeën, loyaliteit en samenwerking.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Hoe pas jij de metaforisch denken toe? Herken je de bovenstaande stappen en aandachtspunten of heb je aanvullingen? Wat zijn volgens jou de succesfactoren die kunnen bijdragen aan het krijgen van nieuwe inzichten?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Carreira, S. (2001). Where there’s a model, there’s a metaphor: Metaphorical thinking in students’ understanding of a mathematical model. Mathematical thinking and learning, 3(4), 261-287.
2. Casasanto, D. (2014). Development of metaphorical thinking: The role of language. Language and the creative mind, 3-18.
3. Horne, T. & Wootton, S. (2010). Strategic Thinking – A Step-by-step Approach to Strategy and Leadership. Kogan Page Ltd.
4. Wallace, G. (2022). Creativity Course by a Creativity Coach | Art & Innovation. Retrieved 15/02/2024 from Udemy.
5. Ortony, A. (1993). Metaphor and Thought. Cambridge University Press.
6. Silver, H.F. (2007). The Strategic Teacher: Selecting the Right Research-Based Strategy for Every Lesson. Association for Supervision & Curriculum Development.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). Metaforisch denken. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/creativiteit/metaforisch-denken/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 16/08/2017 | Laatste update: 15/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/creativiteit/metaforisch-denken/”> Toolshero: Metaforisch denken</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.