Functional leadership model: de uitleg

Functional leadership model: in dit artikel wordt het functional leadership model praktisch uitgelegd. Naast wat het is, belicht dit artikel ook de theorie en het concept van Exemplary leadership. Na het lezen begrijp je de basis van deze Leiderschapstheorie. Veel plezier met lezen!

Wat is het functional leadership model?

Het functional leadership model is één van de modellen die ontwikkeld is om leiderschap te definiëren. Er zijn al decennia lang verschillende studies uitgevoerd naar leiderschap, en velen hebben geprobeerd om te definiëren wat een authentieke leider onderscheidt van de massa.

Het resultaat is een grote verzameling van theorieën. Deze worden vervolgens gecategoriseerd volgens het perspectief van de studie. Veelvoorkomende leiderschapsstudies zijn trait theories, behavioral theories, contingency theorieeën, transformationele theorieeën, transactionele theorieeën, de great man theorie en functionele theorieeën.

Functional leadership modellen richten zich vooral op wat de leider moet doen, en worden gebruikt om functies en situaties te beschrijven waarbij van een leider wordt verwacht dat zij zijn leiderschapsverantwoordelijkheid neemt.

Er zijn verschillende functional leadership modellen, zoals het action centered leadership model van John Adair, en de five leadership practices van Kouzes & Posner.

Functionele theorieën over leiderschap worden ontwikkeld door succesvolle leiders te bestuderen, en bepaalde acties en gedragingen te identificeren. Daarna worden in de resultaten correlaties gezocht die laten zien wat de leider precies doet voorafgaand aan het succes.

Functional leadership theory

De functional leadership theory is een theorie voor het identificeren van specifiek leiderschapsgedrag dat naar verwachting bijdraagt aan de effectiviteit van de organisatie als geheel of van een onderdeel daarvan. De kern van de theorie is dat de belangrijkste taak van de leider is om te zorgen dat alles wat de groep nodig heeft geleverd wordt. Een leider is dus succesvol in leiderschap en zijn taak als hij goed heeft bijgedragen aan de effectiviteit en samenhang van de groep.

Volgens de functional leadership theory, nauw verbonden met het functional leadership model, is leiderschap niet volledig afhankelijk van een persoon. Leiderschap berust volgens het model op een reeks gedragingen van de groep. Deze reeks gedragingen krijgen dingen voor elkaar en taken afgerond.

Elk lid van de groep of organisatie kan zich gedragen, acties uitvoeren, en dus zou iedereen een leidinggevende rol op zich kunnen nemen. In de praktijk blijkt dat verschillende mensen verschillende kwaliteiten heeft, en dat voor leiderschap een set kenmerkende eigenschappen nodig is.

Action Centered Leadership van John Adair

Een van de meest populaire en invloedrijke theorieën over functioneel leiderschap is John Adair’s Action Centered Leadership (ACL). Het model bestaat uit drie cirkels die elkaar overlappen. Elk van de drie cirkels vertegenwoordigt een ander gebied van leiderschapsfuncties.

Task

De taak of uitdaging die voorligt en uitgevoerd moet worden uitgevoerd door de groep, en kan niet worden voltooid door een persoon.

Team

Het team kan alleen uitstekende resultaten boeken als alle individuen in dat team voldoende ontwikkeld zijn.

Individu

De individuen wachten op een motiverende en uitdagende taak om uit te voeren.

Het model bekijkt hoe aan de bovenbeschreven behoeften voldaan kan worden. In de meeste organisaties worden de medewerkers in hun behoeften voorzien door de leidinggevende, maar in andere organisatie nemen individuen zelf de rol als leidende op zich, zelfs al hebben zij geen formele leidinggevende functie.

Exemplary leadership

James Kouzes en Barry Posner introduceerden een opmerkelijke versie van het functional leadership model in hun boek ‘The Leadership Challenge’ in 1987. Het beschrijft meer dan het model van Adair, en richt zich op leiders op een hoog niveau zoals CEO’S.

Het five practices of exemplary leadership verandert het abstracte concept van leiderschap in een gemakkelijk te begrijpen gedragingen en werkwijzen. Het model is gevalideerd door de Leadership Practices Inventory (LPI). Lopende onderzoeken bevestigen consequent de effectiviteit van de five practices of exemplary leadership en de relatie met de effectiviteit van leiders.

Kouzes & Posner vatten hun studie en resultaten samen door middel van vijf praktijken.

1. Challenging the process

De eerste van de vijf practices van leiderschap is het uitdagen van het proces. Dat betekent dat leiders actief op zoek moeten naar mogelijkheden om de status quo te wijzigen. Zij doen dat door te zoeken naar innovatieve manieren om de organisatie effectiever of efficiënter te maken door experimenten uit te voeren en risico’s te nemen.

Teleurstellingen en tegenslagen worden gebruikt als leermogelijkheden. Verandering is niet gemakkelijk, en daarom valt het ook niet mee om een sfeer te creëren waarin makkelijk de status quo veranderd kan worden.

2. Inspiring a shared vision

Leiders geloven als het goed is dat zij een verschil kunnen maken. Het toekomstbeeld van een goed leider is helder waarin een uniek en ideaal beeld geschetst wordt van wat de organisatie kan worden in de toekomst. Zij nemen de rest van de organisatie mee in de ontwikkeling door een magneetwerking en stille overtuiging.

Stille overtuiging vindt plaats wanneer mogelijkheden of voordelen zichtbaar worden van de toekomst zonder dat zij direct uitgesproken worden. Die realisatie zorgt bij mensen voor overtuiging.

3. Enabling others to act

Volgens het functional leadership model over exemplary leadership bevorderen goede leiders effectief samenwerkingen en bouwen zij levendige teams. Ieder lid van de organisatie wordt bij de dagelijkse praktijken betrokken en iedereen heeft respect voor elkaar.

Gezamenlijk wordt gestreefd naar een ontspannen, productieve en vertrouwelijke sfeer. Hierdoor versterkt iedereen elkaar, waardoor er gevoel ontstaat van capabiliteit en kracht. Het heeft het team meer zelfvertrouwen.

4. Modelling the way

Leiders houden zich ook bezig met de manier waarop iedereen die met de organisatie te maken heeft behandeld wordt, en de manier waarop doelstellingen worden nagestreefd. In het kort stellen zij de norm voor anderen, en presenteren zichzelf als goed voorbeeld voor anderen om te volgen. Ook geven zij het voorbeeld voor het omgaan met verandering.

Bij grote veranderingen worden kleine doelstellingen gezet, zodat het behalen van deze doelstellingen als overwinningen voelen. Effectieve leiders ontrafelen ook bureaucratie en ontwikkelen een flexibele en interne oplossing voor gevonden problemen. In het geval werknemers niet precies weten welke koers zij op moeten zorgen de leiders ervoor dat zij van sturing voorzien worden.

5. Encouraging the heart

Om grote dingen te realiseren met de organisatie moet er hard gewerkt worden. Om ervoor te zorgen dat de werknemers voldoende hoop en vastberadenheid blijven houden gedurende het proces moet de leider geregeld de werknemers prijzen voor hun contributies. In een team delen werknemers in de beloningen, en het vieren van prestaties hoort daar ook bij.

Functional leadership samengevat

Er zijn verschillende onderzoeken naar leiderschap die precies definiëren welke eigenschappen een goede leider moet bezitten, of welke strategie zij kunnen aanhouden.

Bij functional leadership gaat het alleen om welke activiteiten een leider moet uitvoeren om effectief te zijn. Het Action Centered Leadership model van John Adair visualiseert de interactie van team, taak en individu door middel van drie cirkels die elkaar overlappen.

Een ander model die deze vorm van leiderschap beschrijft zijn de vijf practices van exemplary leadership, ontwikkeld door Kouzes & Posner.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over het functional leadership model? Wat zijn volgens jou voor- en nadelen van dit soort modellen? Welke groep leiderschapstheorieën vind jij interessant? Denk jij dat action-centered leadership effectief is? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Chemers, M. M. (2000). Leadership research and theory: A functional integration. Group Dynamics: Theory, research, and practice, 4(1), 27.
2. Morgeson, F. P., DeRue, D. S., & Karam, E. P. (2010). Leadership in teams: A functional approach to understanding leadership structures and processes. Journal of management, 36(1), 5-39.
3. John, A. (1973). Action Centered Leadership.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2019). Functional leadership model. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/leiderschap/functional-leadership-model/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 02/11/2019 | Laatste update: 16/01/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/leiderschap/functional-leadership-model/”>Toolshero: Functional leadership model</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.