Action Centered Leadership model van John Adair

Action Centered Leadership model: in dit artikel wordt Action Centered Leadership model van John Adair praktisch uitgelegd. Naast wat de theorie en het model is, belicht dit artikel ook de drie leiderschapsniveaus, de overlapping van de taken, het team en de individuele behoeften en de 8 leiderschapsfuncties. Na het lezen begrijp je de basis van deze leiderschap methodiek. Veel leesplezier!

Wat is Action Centered Leadership?

De Britste leiderschapsgoeroe John Adair is de bedenker van Action Centered Leadership (ACL), dat hij in zijn boek ‘The Skills of Leadership’ omschrijft.

Volgens John Adair hangt leiderschap niet af van iemands eigenschappen, maar kan het worden aangeleerd.

Daarnaast maakt John Adair onderscheid tussen leiderschap en management. Naar zijn idee is management geworteld in het organisatiesysteem.

Action Centered Leadership: 3 leiderschapsniveaus

Om met Action Centered Leadership aan de slag te gaan is het belangrijk om eerst naar de drie verschillende organisatieniveaus te kijken, die volgens Adair in leiderschap te onderscheiden zijn:

1. Operationeel niveau

Operationeel leiderschap, waarbij een aantal teamleiders rapporteren aan 1 leidinggevende.

2. Teamniveau

Leiderschap op afdelingsniveau, waar het gaat om afdelingen van 5 tot 20 personen.

3. Strategisch niveau

Strategisch leiderschap van de gehele organisatie, waarbij de leidinggevende verantwoordelijk is voor alle niveaus onder hem.

Action Centered Leadership toepassen

Daarnaast is het ACL-model eenvoudig in te passen en gemakkelijk te onderhouden.

Leidinggevenden moeten in staat zijn kunnen zijn om zich te richten op een aantal fundamentele zaken; het ontwikkelen van sterke teams, het verhogen van de productiviteit, het verbeteren van de werkkwaliteit, het behalen van sterke resultaten en het opbouwen van arbeidsmoraal (de houding die medewerkers positief innemen ten opzichte van het werk dat zij verrichten).

3 cirkelmodel

In Action Centered Leadership definieert Adair drie overlappende en met elkaar in verbinding staande cirkels. Omdat op elk niveau leiderschap wordt uitgeoefend, moet er voortdurend rekening worden gehouden met de taak, het team en het individu binnen organisaties.

Medewerkers verwachten immers van hun leidinggevenden dat zij hen helpen om de gemeenschappelijke taak te bereiken, dat zij bouwen aan de samenwerking en de synergie van het team of de afdeling en zich bekommeren om de behoefte van de individuele medewerker. Deze drie cirkels zijn vervolgens afhankelijk van elkaar.

Het ACL model is onafhankelijk van de situatie of de organisatiecultuur. Het kan leidinggevenden helpen om te identificeren waar hij de grip op de groep of situatie verlies.

Figuur 1 – het action centered leadership model (Adair)

1. Taak

Taken moeten worden uitgevoerd door medewerkers. Leidinggevenden moeten inzicht hebben in de functies en de bijbehorende taken, zodat zij hierop kunnen aansturen en toezien. Zonder taken is er geen zicht op resultaat.

2. Team

Teams zijn de spil van organisaties. Afdelingen hebben hun eigen specialisme. Door te investeren in een goed team en de onderlinge verhoudingen in harmonie te houden, weet een leidinggevende de samenhang te continueren. Een ‘teamspirit’ leidt tot productiviteit en goede resultaten.

3. Individu

De leidinggevende is verantwoordelijk voor elke individuele medewerker, zijn voortgang en ontwikkeling.

Elk individu heeft behoefte aan erkenning door middel van salaris, leuk en uitdagend werk en verantwoordelijkheid. De leidinggevende moet goed in gesprek blijven met zijn medewerkers en zijn prestaties volgen.

Overlapping

Het Action Centered Leadership model wordt weergegeven met 3 overlappende cirkels. Dit is tevens het handelsmerk van het model van Adair. De overlapping van de taken, het team en de individuele behoeften ziet er als volgt uit:

Voldaan gevoel

Het consciëntieus afronden van een taak geeft een individueel medewerker bevrediging in zijn werk. Bovendien verhoogt dit de teamspirit, waardoor de sfeer toeneemt en men in staat is elkaar te helpen en er voor elkaar te zijn.

Veilige plek

Een goed werkend team biedt een veilige plek, waarin individuele medewerkers prettig werken en steun aan elkaar hebben om tot het beste resultaat te komen; de individuele afronding van de taken gaat daardoor goed. De uitvoering van de taken leidt tot een uitstekend resultaat.

Individuele behoeften

De behoefte van elke individuele medewerker is belangrijk. Wanneer hier niet bij wordt stilgestaan of aan wordt voldaan, dan zijn medewerkers niet in staat en/of gemotiveerd om hun taken goed uit te voeren.

Vervolgens staan zij er niet voor open om goed in contact te komen met de overige teamleden en zal er ook geen sprake zijn van teamspirit.

8 leiderschapsfuncties Action Centered Leadership

Volgens Adair kunnen binnen Action Centered Leadership (ACL) de bovenstaande 3 aspecten van leiderschap alleen succesvol vervuld worden als de leidinggevende zich aan de volgende 8 functies houdt:

1. Definiëring

Zowel voor de individuele medewerkers als voor het team (de afdeling zelf) moet het duidelijk zijn aan welke taken en doelen zij werken en in welk tijdsbestek dit afgerond moet zijn.

2. Planning

In navolging in de definiëring van de taken en de doelen, is het van belang dit hier een duidelijke planning in wordt opgenomen. Dat betekent dat medewerkers weten wanneer een deadline nadert, maar ook wat er van hen in de tussentijd verwacht wordt.

3. Briefing

Het is de taak van een leidinggevende om zijn team/afdeling te informeren in bijvoorbeeld een teambriefing of werkoverleg.

Deze open communicatie creëert een goede sfeer gecreëerd en bevordert de samenwerking.

4. Controle

Leidinggevende moeten niet alleen hun eigen functioneren goed onder controle hebben, maar moeten er ook voor zorgen dat zij goede controlesystemen ter beschikking hebben. Denk bijvoorbeeld aan effectieve delegatie- en monitorsystemen.

5. Evaluatie

In navolging op de controle, is het van belang dat leidinggevenden goed kunnen beoordelen en op basis van deze gegevens zowel de teamprestaties als de individuele prestaties kunnen evalueren en beoordelen.

6. Motivatie

Zonder motivatie van de leidinggevende, geen gemotiveerd personeel. Adair onderscheidt 6 motivatieprincipes:

1. De leidinggevende moet zelf gemotiveerd zijn; goed voorbeeld doet goed volgen (zie de 8e leiderschapsfunctie)
2. De leidinggevende moet medewerkers selecteren die zeer gemotiveerd zijn
3. De leidinggevende moet realistische en uitdagende doelen stellen (zie de 1e leiderschapsfunctie)
4. De leidinggevende moet zichzelf voorhouden, dat vooruitgang zijn medewerkers motiveert
5. De leidinggevende moet eerlijke beloningen bieden, die overeenkomen met de prestatie van de individuele medewerker
6. De leidinggevende moet erkenning aan zijn medewerkers geven, door complimenten te geven, gesprekken te voeren, interesse te hebben en extra beloningen toe te kennen

7. Organisatie

Het is de taak van de leidinggevende om zichzelf, hun team/afdeling en structuren en processen goed te organiseren.

8. Voorbeeld

In navolging wat bij de 6e leiderschapsfunctie hoort, is het belangrijk dat een leidinggevende zelf het goede voorbeeld geeft ten opzichte van mijn medewerkers en zijn team. Nogmaals; goed voorbeeld doet volgen.

Action Centered Leadership en verantwoordelijkheid

Het is de leidinggevende die verantwoordelijkheden vaststelt, evenals doelstellingen en maatregelen. Dat betekent volgens Action Centered Leadership dat de leidinggevende normen aangeeft en de prestaties en de voortgang van het algemene doel van het team en de individuele medewerker controleert en rapporteert.

Ten aanzien van de individuele medewerker heeft de leidinggevende de verantwoordelijkheid om de persoonlijke vaardigheden en resultaten te bespreken en te evalueren.

In gesprekken met personeel is hij verantwoordelijk voor het uitvragen van de persoonlijke behoefte en te kijken hoe de medewerker zichzelf nog meer kan ontwikkelen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken de bovenstaande praktische uitleg of heb je aanvullingen? Wordt Action Centered Leadership binnen jouw organisatie gebruikt? Denk jij dat leiderschap kan worden aangeleerd?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Adair, J. E. (2006). Leadership and motivation: the fifty-fifty rule and the eight key principles of motivating others. Kogan Page Publishers.
2. Adair, J. E. (2007). Develop your leadership skills (Vol. 11). Kogan Page Publishers.
3. Braun, F. C., Avital, M., & Martz, B. (2012). Action-centered team leadership influences more than performance. Team Performance Management: An International Journal, 18(3/4), 176-195.
4. Karve, S. (2023). Leadership Masterclass – Insights, Models & Application. Retrieved 07/02/2024 from Udemy.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2019). Action Centered Leadership model (Adair). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/leiderschap/action-centered-leadership-acl/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 05/04/2019 | Laatste update: 07/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/leiderschap/action-centered-leadership-acl/”>Toolshero: Action Centered Leadership model (Adair)</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.