Negatief Brainstormen: uitleg en betekenis

Negatief brainstorming: in dit artikel wordt het concept van negatief brainstormen praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige creativiteit en brainstorming tool.

Wat is negatief brainstormen? De betekenis

Het ouderwetse brainstormen is een creatieve denktechniek die in de jaren 50 van de vorige eeuw voor het eerst werd toegepast.

Door met een groep mensen een probleemsituatie te bespreken, komen er allerlei ideeën los en stimuleert men elkaar in het creatieve denkproces. Toch blijkt uit onderzoek dat dit lang niet altijd zo werkt in de hersenen.

Mensen zijn vaak niet in staat om op commando creatief te zijn. Mensen hebben nu eenmaal de neiging om problemen eerst te overdenken. Daarnaast zijn er in een brainstormteam altijd deelnemers die passief zijn, geen zin hebben om deel te nemen, hun dag niet hebben of zich laten overrulen door de dominantere deelnemers.

In al deze gevallen is negatief brainstormen veel effectiever. Het is een andere manier van brainstormen. Deze omgekeerde brainstormtechniek kan helpen bij het oplossen van problemen en leidt tot ontwikkeling van creatieve ideeën, waarin iedereen participeert. Het is een techniek om problemen die op het eerste oog moeilijk lijken op te lossen, vanuit een ander perspectief te benaderen. Internationaal is deze aanpak beter bekend onder de naam ‘Reverse Brainstorming‘.

Toepassing

Negatief brainstormen kan om verschillende redenen worden toegepast. Bijvoorbeeld als mensen het moeilijk vinden om snel tot goede ideeën te komen.

Het komt ook voor dat mensen op voorhand al een oordeel hebben en dit moeilijk kunnen loslaten bij het vormen van nieuwe ideeën. Ook wanneer men geneigd is sterk analytisch naar een probleem te kijken, helpt negatief brainstormen. Naast de ideeën die voorhanden zijn, kan men zo nog meer ideeën genereren.

Door het probleem om te keren naar de oorzaak, wordt het duidelijk waar men de oplossingen kan vinden. Doorgaans vraagt men zich of hoe het probleem het beste opgelost kan worden.

Bij negatief brainstormen gaat het erom, naar oorzaken te kijken die het probleem zouden kunnen verergeren. Daardoor ontstaan absurde suggesties, die meteen ook de kracht vormen van negatief brainstormen. Daardoor wordt het team gestimuleerd om indirect te denken, tot innovatieve oplossingen te komen en creatief te participeren. Zo ontstaan er baanbrekende oplossingen.

Negatief brainstormen werkwijze

Negatief brainstormen werkt in vijf simpele stappen:

Stap 1: Probleem identificeren

Identificeer het probleem, omschrijf het en noteer dit op een groot vel papier, bijvoorbeeld een flipover, zodat het voor iedere deelnemer duidelijk is.

Stap 2: Probleem omkeren

Keer het probleem. Dus niet de vraag stellen hoe het probleem opgelost kan worden, maar door te vragen welke oorzaken het probleem kunnen verergeren of hoe juist het tegenovergestelde effect kan worden bereikt.

Stap 3: Ideeën verzamelen

Dit is de stap, waarin belangrijke informatie gegenereerd wordt. Alle ideeën die vanuit de groep aangedragen worden om het probleem te verergeren, zijn bruikbaar. Niets van de aangedragen ideeën mag in de prullenbak verdwijnen. De ideeën moeten vrij doorvloeien en ook kritiek is niet welkom in deze fase.

Stap 4: Ideeën omkeren

Alle verzamelde ideeën worden nu besproken en omgekeerd, om tot echte oplossingen voor het daadwerkelijke probleem te komen.

Stap 5: Oplossingen evalueren

Alle oplossingen worden nu geëvalueerd en er wordt bekeken of er goed bruikbare oplossingen tussen zitten. Gezamenlijk wordt beslist wat tot een echte oplossing kan leiden.

Praktijkvoorbeeld

Ruim een jaar heeft een commercieel opleidingsinstituut, dat zich richt op werkende MBO- en HBO studenten last van veel klachten. De meeste klachten gaan over het feit dat de communicatie tussen studenten en het opleidingsinstituut slecht verloopt. Zonder overleg worden er examens en herexamens ingepland en krijgen studenten de mededeling dat hun voorkeur voor een leslocatie niet doorgaat. Hierdoor moeten zij vaak meer dan 50 km rijden naar een leslocatie.

Vanuit de studenten management wordt er nu een negatief brainstorm sessie ingepland, met leden van de klantenservice, docentenmanagement en marketing. De volgende probleemstelling wordt geformuleerd: ‘Hoe verbeteren wij de klanttevredenheid?’ Vervolgens wordt deze probleemstelling omgekeerd: ‘Hoe kunnen wij de studenten nog meer ontevreden maken?’ Dit is de basis voor het negatief brainstorm proces.

In een productieve brainstormsessie komen alle betrokkenen bij elkaar. Zij putten uit hun ervaringen met studenten én docenten, die direct in het veld betrokken zijn en veel klachten als eerste opmerken. Het resulteert tot de volgende opmerkelijke suggesties:

• Studenten niet meteen terugbellen na een terugbelverzoek, maar dat pas over 3 dagen doen;
• Studenten pas terugmailen na minimaal 1 week;
• Studenten inroosteren voor examens en herkansingen zonder overleg, zodat het voor het moeilijk wordt vrij te vragen bij hun werkgever;
• De herkansingen inroosteren en zonder overleg de betaling hiervoor met automatische incasso vorderen van de student;
• Studenten niet op hun voorkeurs-leslocatie inroosteren, maar ze minimaal 50 km laten rijden naar een leslocatie.

Hierna barst de discussie los, waardoor verbeteringen elkaar in rap tempo opvolgen. Door zich in te leven in de klant, de student in dit geval, is het team veel beter in staat om tot goede en bruikbare oplossingen te komen.

Ook zien zij nu veel beter de noodzaak én urgentie van verandering in, door vanuit een ander standpunt naar de probleemstelling te kijken.

Aandachtspunten

Negatief brainstormen is een goede techniek voor creatieve probleemoplossingen. Net als bij de klassieke brainstormtechniek is het belangrijk dat het om de hoeveelheid van de aangedragen ideeën gaat (kwantiteit) en in eerste instantie nog niet om de bruikbaarheid van de mogelijke oplossingen (kwaliteit).

Ook mag iedereen zoveel mogelijk aandragen en wordt iedere deelnemer gestimuleerd een bijdrage te leveren. Elk idee, hoe goed of fout ook, is welkom en ‘ja maar’ wordt niet getolereerd.

Bij negatief brainstormen gaat het erom naar een tegenovergesteld gezichtspunt te kijken. Dit geeft een nieuw perspectief en kan daarom leiden tot nieuwe, bruikbare ideeën.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? In hoeverre ben je bekend met het concept van negatief brainstormen? Wat zijn volgens jou andere succescriteria of -factoren bij het generen van nieuwe ideeën en concepten?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Galletta, D. F., Sampler, J. L., & Teng, J. T. (1992). Strategies for integrating creativity principles into the system development process. In System Sciences, 1992. Proceedings of the Twenty-Fifth Hawaii International Conference on (Vol. 4, pp. 268-276). IEEE.
2. Souder, W. E., & Ziegler, R. W. (1977). A review of creativity and problem solving techniques. Research Management, 20(4), 34-42.
3. Vieira, E. R., Alves, C., & Duboc, L. (2012). Creativity patterns guide: support for the application of creativity techniques in requirements engineering. In International Conference on Human-Centred Software Engineering (pp. 283-290). Springer, Berlin, Heidelberg.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Negatief brainstormen. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/creativiteit/negatief-brainstormen/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 22/01/2018 | Last update: 26/09/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/creativiteit/negatief-brainstormen/”>Toolshero: Negatief brainstormen</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.