Perceptuele posities

Perceptuele posities: in dit artikel worden de perceptuele posities, ook bekend als de waarnemingsposities, praktisch uitgelegd. Na het lezen zal je de basis begrijpen van deze krachtige persoonlijke ontwikkeling tool.

Wat zijn de perceptuele posities?

Iedereen herkent ongetwijfeld de negatieve ervaring, situatie of gebeurtenis die nog lang in het geheugen staat gegrift. Nog ver daarna kan er sprake zijn van bepaalde irritatie ten opzichte van de gesprekspartner. Het lukt in dat geval niet om de situatie vanaf een andere kant te bekijken, omdat de emotie die de herinnering oproept negatief is.

Perceptuele posities kan hierbij goed van pas komen. Dit is een oefening vanuit NLP. Het is een herkader-oefening en zorgt ervoor dat iemand een situatie kan bekijken vanuit 3 verschillende waarnemingsposities, zodat hij inzicht krijgt door middel van 3 perspectieven. Vanuit deze drievoudige posities kan iemand afstand nemen van emotioneel geladen situaties of gebeurtenissen.

Daarnaast kan het gebruikt worden om empathie te creëren voor de ander en om zelf waardevolle inzichten te krijgen hoe iemand anders naar een situatie kijkt. Het biedt het vermogen om dingen te zien vanuit het gezichtspunt van een ander.

Dit is een vaardigheid in het begrijpen van mensen en is belangrijk voor communicatieprocessen in relaties en onderhandeling.

Perceptuele posities vertegenwoordigen een diepgaande bijdrage aan de studie en praktische toepassingen van de menselijke geest. Een ander kan pas begrepen worden, wanneer vanuit zijn perspectief gekeken is naar de situatie en het duidelijk wordt wat zijn ervaring was.

Waarnemingsposities

Bij Perceptuele posities gaat het om de eerste positie (ik), de tweede positie (de ander) en de derde positie, die ook wel de metapositie wordt genoemd (observator). Het nut van deze perceptuele posities is dat iemand inzicht krijgt in hoe een ander naar een situatie kijkt en inziet dat zijn eigen ervaring wellicht gekleurd is.

Op die manier krijgt iemand meer informatie over zichzelf én de ander. Door vanuit de 3 verschillende posities naar een situatie te kijken, te luisteren en te ervaren, leert men dingen ontdekken waarvan men zich daarvoor niet bewust was.

De 3 mogelijke perspectieven laten feilloos de interactie zien tussen zichzelf en anderen.

Bij NLP gaat het onder andere over visuele representatie, maar ook kinesthetische, auditieve en in mindere mate reuk- en smaakzintuigsystemen.

Daarom is het de bedoeling om tijdens de oefening steeds volledig met één van de waarnemingsposities te associëren en hierbij alle zintuigen te benutten. Vanuit de eerste positie denkt, voelt, doet, ziet, hoort, ruikt en proeft iemand vanuit zichzelf.

In de tweede positie denkt, voelt, doet, ziet, hoort, ruikt en proeft iemand alsof hij volledig de ander is. Hij kruipt in de huid van de ander. In de derde en laatste positie wordt iemand de onafhankelijke buitenstaander. Als een objectieve toeschouwer, die niet bij de situatie is betrokken, neemt hij waar:

Eerste positie

Allereerst moet de situatie gezien, gehoord en gevoeld worden door de eigen filters. De eigen persoonlijke ervaring staat centraal. Hoe meer het lichaam fysiek en emotioneel voelt, hoe zuiverder de 1e positie.

Binnen NLP heet dit de volledig geassocieerde positie; iemand beleeft opnieuw de situatie en ziet alles glashelder voor zich. Het is als een tijdreis in het verleden en vergt opperste concentratie. Het geeft interessante inzichten.

Tweede positie

In de tweede positie is het de bedoeling dat iemand dezelfde situatie als in de eerste positie ziet, hoort en voelt door de filters van de andere persoon. Deze positie kan in directe communicatie zijn met de eerste positie.

Het is de positie van impressionisten; verkopers, therapeuten en coaches zijn goed in staat zich in de ander in te leven en de wereld door hun ogen te zien.

Derde positie

Als laatste is het de bedoeling om de situatie te zien, horen en te voelen door de filters van een toeschouwer; de zogenoemde ‘vlieg op de muur’ die zonder oordeel aanschouwt.

In deze objectieve waarnemerspositie kijkt met als het ware naar een bioscoopscherm waar de situatie zich op vertolkt.

Vanuit de derde positie stelt iemand zich op als een geïnteresseerde, maar niet direct betrokken waarnemer. Mogelijke emotionele lading blijft achterwege.

Het grotere geheel kan in één keer worden bekeken. Het is de ‘vriendelijke bezoeker uit de ruimte die net is aangekomen’. Zodoende dat deze derde positie geschikt is om de rol van ‘eigen coach’ aan te nemen.

Perceptuele posities toepassing

Het toepassen van de perceptuele posities gaat heel eenvoudig volgens het volgende stappenplan:

Stap 1

Men neemt een gesprek of situatie in gedachten, dat moeizaam verliep. Wellicht kunnen de gesprekspartners het niet goed met elkaar vinden. Het is belangrijk om rechtop te zitten of te staan met de schouders naar achteren.

Door goed te concentreren op de situatie, hoort iemand zichzelf weer praten, weet hij wat hij deed en hoe hij reageerde en wat hij op dat moment voelde.

Terwijl in deze eerste stap visualisatie van het proces plaatsvindt, is het belangrijk om bij opvallende punten even stil te staan en af te vragen waarom dit gebeurde.

Stap 2

Na uitvoerig de tijd te hebben genomen voor de eerste stap (eerste positie) gaat degene op dezelfde manier naar de situatie kijken vanuit het perspectief van de ander.

Door nu de situatie te beschrijven, wordt duidelijk hoe de gesprekspartner de ander zag, wat hij voelde en wat hij deed. Ook hier is het weer van belang om stil te staan bij ontdekkingen en na te gaan, waarom de gesprekspartner op een bepaalde manier reageerde.

Stap 3

Nu is de tijd rijp om vanuit de derde positie binnen de perceptuele posities naar de situatie te kijken en de 2 mensen als het ware te observeren. Men mag zich afvragen wat opvalt aan de situatie die men ziet en wat de intentie van beide gesprekspartners is.

Hoe zouden beiden tot een gezamenlijke oplossing kunnen komen en hoe komt het dat hun gesprek stroef verloopt? Vanuit de derde positie is iemand in staat om zichzelf wijze raad te geven.

Stap 4

Dit is de stap waarin iemand gaat reflecteren op de oefening. Men kan zichzelf afvragen welke positie het gemakkelijkst in te nemen was.

Doordat er in de vorige stappen telkens naar opvallende punten is gekeken, komt nieuwe informatie boven water waar iemand zichzelf eerst niet bewust van was.

Dit kan het inzicht in de situatie veranderen en ervoor zorgen dat iemand andere keuzes gaat maken en een volgende keer zijn gesprekspartner anders zal benaderen.

Gewaarwording

De gewaarwording die men in alle posities ervaart is van cruciaal belang om uiteindelijk stap 4 te doorlopen. Deze gewaarwording biedt nieuwe inzichten over zichzelf, de ander en de situatie. Het analyseren van de situatie kan alleen door de eerdere ervaringen opnieuw te beleven vanuit de drie verschillende posities.

Desalniettemin kan er ook nadruk op één van de drie posities worden gelegd. Als iemand op zoek is naar meer empathie, kan hij bijvoorbeeld langer stilstaan bij de tweede positie en als een objectieve kijk belangrijk is, geldt de derde positie als meest dominant. Bij perceptuele posities gaat het erom het aantal keuzemogelijkheden in het menselijk leven te vergroten door middel van de drie posities.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de perceptuele posities? Gebruik jij deze herkader-oefening in de praktijk? Welke inzichten heeft dit jou opgeleverd? Zijn er tips of aanvullingen welke je zou willen delen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Andreas, C., & Andreas, T. (2009). Aligning perceptual positions: A new distinction in NLP. Journal of Consciousness Studies, 16(10-11), 217-230.
2. Grimley, B. (2007). NLP coaching. Handbook of coaching psychology: A guide for practitioners, 193-210.
3. Slater, M., & Usoh, M. (1993). Representations systems, perceptual position, and presence in immersive virtual environments. Presence: Teleoperators & Virtual Environments, 2(3), 221-233.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2019). Perceptuele posities. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/perceptuele-posities/

Gepubliceerd op: 02/10/2019 | Laatste update: 03/10/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/perceptuele-posities/”>Toolshero: Perceptuele posities</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.