Emotiewiel van Robert Plutchik

Emotiewiel van Robert Plutchik: in dit artikel wordt de emotiewiel of wiel van emoties, ontwikkeld door Robert Plutchik praktisch uitgelegd. In dit artikel wordt een basistheorie van het concept, de elementen en dimensies en een gevisualiseerd voorbeeld van het Wheel of Emotions uitgelegd. Veel plezier met lezen!

Wat is het emotiewiel?

Het wiel van emoties werd in 1980 ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog dr. Robert Plutchik, als hulpmiddel om zijn psycho-evolutionaire theorie te begrijpen. Hij identificeerde acht primaire emoties, in paren van elkaars polaire tegenstelling:

• Vreugde versus Verdriet
• Vertrouwen versus Afkeer
• Angst versus Woede
• Verwachting versus Verrassing

Met het wiel van emoties kan genavigeerd worden tussen verschillende intensiteiten die emoties met zich meebrengen en oproepen. Daardoor is het wiel van emoties vooral handig om intense gevoelens objectief te identificeren.

Uit Plutchik’s onderzoek blijkt dat er wel 34.000 emoties te onderscheiden zijn. Het is echter onmogelijk om alle 34.000 emoties te onderscheiden en te begrijpen. Door dit terug te brengen naar acht primaire emoties wordt het een stuk gemakkelijker.

Elementen van de emotiewiel

Het wiel van emoties heeft een drietal elementen, die als hoofdkenmerken kunnen worden aangemerkt:

1: Kleuren in het emotiewiel

De acht basisemoties hebben elk een herkenbare kleur in het emotiewiel. Naarmate de intensiteit toeneemt, wordt de kleur ook intenser. De combinatie van twee basisemoties hebben echter geen kleur.

2: Lagen

Het emotiewiel heeft verschillende lagen en dimensies. Naar het midden van het wiel toe, neemt de emotie toe alsook de kleur.

3: Relaties

In het emotiewiel zijn de onderlinge relaties tussen tegenovergestelde emoties te vinden. Tussen de basisemoties zijn de combinaties te vinden van emoties, die ontstaan door het mengen van emoties. Zo staan alle emoties in onderling contact met elkaar.

Opbouw van de emotiewiel

De acht emoties vormen de basis voor alle andere menselijke emoties. De acht primaire emoties worden in een rooster tegenover elkaar gezet. Na verbinding van alle acht emoties ontstaat een wiel, waaraan dit model z’n naam te danken heeft.

Het wiel van emoties is zo opgebouwd, dat elke emoties een kleur heeft. Als de intensiteit van de emotie toeneemt, neemt ook de indicatorkleur toe naar het midden van het wiel. Naar buiten neemt zowel de emotie weer af als ook de kleur. Er zijn ook de secundaire emoties, die worden weergegeven als combinaties van de primaire emoties.

Figuur 1 – Emotiewiel model (Plutchik)

Dimensies en basisstellingen van de emotiewiel

De basis van Plutchik’s theorie komt voort uit tien basisstellingen, die hieronder te vinden zijn:

1: Dier & mens

De basisemoties zijn bij zoogdieren en mensen hetzelfde en zijn terug te vinden in het middelste deel van de hersenen, dat bij beide het limbische systeem heet.

2: Evolutie

Emoties zijn ontstaan gedurende het evolutionaire proces en hebben zich bij de mens doorontwikkeld, waardoor er naast de acht basisemoties tot wel 34.000 verschillende emoties zijn te achterhalen.

3: Overleving

In eerste instantie spelen de acht basisemoties een rol in het overleven van de mens. Angst is daar een mooi voorbeeld van, dat ons waarschuwt voor gevaarlijk situaties.

4: Basispatronen

Elke basisemotie heeft een aantal gemeenschappelijke herkenbare patronen en elementen, die ook wel prototypen worden genoemd.

5: Basisemoties

Plutchik benoemt acht basisemoties die niet alleen mensen, maar ook zoogdieren kennen: woede, verwachting, vreugde, vertrouwen, angst, verrassing, verdriet en afkeer.

6: Combinaties

De combinatie van de acht basisemoties leveren nieuwe emoties op, waardoor bijvoorbeeld ‘vreugde’ en ‘vertrouwen’ tot ‘liefde’ leiden.

7: Constructies

Volgens Robert Plutchik zijn emoties hypothetische constructies of ideeën die helpen om een specifieke ervaring te beschrijven.

8: Tegenstelling

In de natuur komen tegenstellingen, tegenpolen en dualiteit veel voor, alsook bij de basisemoties: Vreugde versus Verdriet, Vertrouwen versus Afkeer, Angst versus Woede, Verwachting versus Verrassing.

9: Gelijkenis

Naast dualiteit zijn er ook emoties die een bepaalde overeenkomst met elkaar hebben.

10: Intensiteit

Elke emoties kent gradaties, van verminderde tot zeer heftige intensiteit.

Toepassing van de emotiewiel

Door het wiel van emoties wordt het mogelijk om zeer complexe emotionele concepten te vereenvoudigen. Emoties kunnen met het wiel gevisualiseerd worden en men krijgt daardoor inzicht in de combinaties van emoties en wat dit precies oproept. Door emoties objectief te omschrijven, kan men beter grip op bepaalde (moeilijke) situaties krijgen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Ben jij bekend met het emotiewiel van Robert Plutchik? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Wat doe jij om welzijn en geluk te bereiken?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Plutchik, R. (1984). Emotions: A general psychoevolutionary theory. Approaches to emotion, 1984, 197-219.
2. Plutchik, R. (2001). The nature of emotions: Human emotions have deep evolutionary roots, a fact that may explain their complexity and provide tools for clinical practice. American scientist, 89(4), 344-350.
3. Scherer, K. R., Shuman, V., Fontaine, J. R., & Soriano, C. (2013). The GRID meets the Wheel: Assessing emotional feeling via self-report. Components of emotional meaning: A sourcebook, 281-298.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Emotiewiel van Robert Plutchik. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/emotiewiel-robert-plutchik/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 30/03/2018 | Laatste update: 10/05/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/emotiewiel-robert-plutchik/>Toolshero: Emotiewiel van Robert Plutchik</a>

Artikel door:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.