Empathisch luisteren: de uitleg en betekenis

Empathisch luisteren: in dit artikel worden het empathisch luisteren praktisch uitgelegd. Naast wat het is (de betekenis), belicht dit artikel ook de kracht van vragen stellen, hoe lijsten werken, de kracht van stilte en de toepassing van empathisch luisteren, inclusief voorbeelden. Veel plezier met lezen!

Wat is empathisch luisteren?

De betekenis van empathisch luisteren

Empathie betekent inlevingsvermogen. Bij empathisch luisteren gaat het erom je gesprekspartner goed te begrijpen. Daardoor is het meer dan actief luisteren, waarbij de luisteraar gebruik maakt van knikjes, luisterhouding (koetsiershouding) en luistergeluiden als ‘ja, ja’ en ‘hmm’ om te verteller aan te moedigen verder te praten.

Empathisch luisteren gaat een stapje verder. Het is niet alleen luisteren, maar vooral horen wat er gezegd wordt en begrijpen wat de ander bedoelt.

Behalve naar de feitelijke boodschap kun je met deze empathisch luisteren methode ook naar de emotionele lading luisteren. Daardoor ontstaat er intensiever contact tussen de beide gesprekspartners. Bij empathisch luisteren gaat het er niet om dat de gesprekspartners dezelfde mening hebben. Het is heel goed mogelijk om verschillende meningen te hebben, maar toch te begrijpen waarom de gesprekspartner anders over een onderwerp denkt.

Hoe gaat het in z’n werk

Er zijn verschillende manieren om de gesprekspartner het gevoel te geven dat hij zich volledig begrepen voelt. Allereerst moet de ruimte waarin het gesprek gaat plaatsvinden, prettig en comfortabel zijn.

Mogelijke verstoringen moeten vermeden worden, zoals het binnenkomen lopen van andere personen, de telefoon of storende geluiden.

Door je als luisteraar vooraf goed te concentreren op het gesprek dat komen gaat, kun je je eigen gedachte leegmaken. Wanneer de gesprekspartner arriveert is het van belang dat hij zich meteen op z’n gemak voelt.

Heb aandacht voor hem, kijk hem aan en start met een algemene vraag over bijvoorbeeld het weer of andere koetjes en kalfjes, om de sfeer goed neer te zetten. Dat heet ook wel ‘rapport maken’.

Vragen stellen

Het gesprek kan het beste gestart worden met open en/of neutrale vragen. Ieder mens veroordeelt en beoordeelt, maar bij empathisch luisteren gaat het erom dit zoveel mogelijk op de achtergrond te zetten en zonder waardeoordeel te luisteren. De verteller moet niet alleen het gevoel hebben dat hij begrepen wordt, maar moet zich ook veilig voelen en in de luisteraar een betrouwbare gesprekspartner vinden.

Daarnaast is het goed om je geheel op het gesprek van de verteller te focussen en je zomin mogelijk te laten afleiden. Het is vaak een valkuil dat de luisteraar advies of z’n mening gaat geven.

Laat dit achterwege en geef de ander gelegenheid om volledig z’n verhaal te doen. Met name advies kan tot weerstand bij de gesprekspartner leiden of er zelfs voor zorgen dat hij niets meer spontaan vertelt. Houd vooral het doel van het gesprek in de gaten.

Luisteren, Samenvatten en Doorvragen (LSD)

Eén van de veelgebruikte methoden om tot empathisch luisteren te komen is de LSD techniek. Die staat voor Luisteren, Samenvatten en Doorvragen. Door goed naar de ander te luisteren en in gedachten een korte samenvatting te maken, is de luisteraar in staat om door middel van parafraseren de ander te laten weten dat hij gehoord heeft wat er gezegd is.

Parafraseren is een onderdeel van samenvatten; het richt zich op één of enkele steekwoorden die het verhaal krachtig weergeven. Herhaling van woorden die de verteller gebruikt heeft, werken ook krachtig. Door de samenvatting keer op keer toe te passen, krijgt de luisteraar een beter beeld bij wat de ander vertelt en kan hij gericht vragen stellen, die dieper op het onderwerp ingaan.

De LSD methode is een cyclisch proces en herhaalt zichzelf steeds weer. Benoem ook emoties die tijdens het gesprek opvallen en de lichaamstaal die de ander laat zien. Bijvoorbeeld: “Ik zie dat dit wel wat met je doet” of “Terwijl je het vertelt, zie ik nog steeds de boosheid die het bij jou teweeg brengt’.

Kracht van stilte

Soms is het goed om een stilte in een gesprek te laten vallen. Daardoor is de luisteraar in staat om goed tot zichzelf door te laten dringen, wat er gezegd wordt en zo erachter te komen wat er in de ander omgaat.

Vaak denkt men dat een stilte in een gesprek pijnlijk is, maar het is een functionele manier om je gesprekspartner juist goed te leren begrijpen.

Voordelen van empathisch luisteren

Empathisch luisteren is niet gemakkelijk en het kost tijd en oefening om het onder de knie te krijgen. Door bewust te zijn van de voordelen van empathisch luisteren, is het de moeite waard om energie in deze luistertechniek te stoppen.

Naast het feit dat het leidt tot goed contact tussen de gesprekspartners, zal de samenwerking tussen hen verbeteren. Het wederzijds respect en vertrouwen neemt toe, waardoor men loyaal en behulpzaam wordt naar elkaar. Door empathisch luisteren in het dagelijks leven toe te passen, krijgen mensen meer compassie voor elkaar en elkaars mening, worden zij geduldiger en zijn zij in staat om eerst goed na te denken voordat zij met een ongezouten mening komen.

het toepassen van empathisch luisteren

Empathisch luisteren kan overal en altijd worden toegepast. De manager die met zijn medewerker communiceert doet er goed aan in het functioneringsgesprek naar zijn motivatie te vragen en naar zaken die hem dwars zitten.

Door zijn of haar drijfveer te begrijpen, is de manager in staat naar gezamenlijke doelen en eventuele oplossingen toe te werken. Ook in een managementoverleg is het goed om door middel van empathisch luisteren naar elkaars standpunt te luisteren en de argumenten van de ander proberen te snappen. Maar ook in één-op-één contact tussen medewerkers is het een probaat middel om tot goede samenwerking en effectieve communicatie te komen.

Empathisch luisteren is niet gemakkelijk, omdat de meeste mensen zichzelf graag horen praten en het moeilijk vinden om zich te concentreren op wat de ander zegt en vindt. Het gaat erom om ‘de boodschap achter de boodschap’ te horen. Door middel van oefening is deze vaardigheid echter door iedereen goed aan te leren.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? In hoeverre herken je empathisch luisteren in jouw omgeving? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Wat zijn voor jou succesfactoren die bijdragen aan effectief en actief luisteren?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Arnett, R. C. & Nakagawa, G. (1983). The assumptive roots of empathic listening: A critique. Communication Education, 32(4), 368-378.
2. Brownell, J. (2015). Listening: Attitudes, principles, and skills. Routledge.
3. Hybels, S. (2014). Communicating effectively. McGraw-Hill Education.
4. Myers, S. (2000). Empathic listening: Reports on the experience of being heard. Journal of Humanistic Psychology, 40(2), 148-173.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). Empathisch luisteren. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/empathisch-luisteren/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 26/09/2017 | Laatste update: 06/05/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/empathisch-luisteren/”>Toolshero: Empathisch luisteren</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.