Just in time methode: uitleg en betekenis

Just In Time (JIT): in dit artikel wordt het Just In Time of JIT van Kiichiro Toyoda en Taiicho Ohno praktisch uitgelegd. Naast wat deze methdoe is, belicht dit artikel ook de rol van verspilling, de relatie met het voorraadsysteem, de organisatie voor deze methode, de Bestelhoeveelheid en de nadelen van deze methode. Na het lezen begrijp je de basis en betekenis van deze kwaliteitsmanagement methode. Veel leesplezier!

Wat is het just in time principe? De uitleg en betekenis

Vooral producerende bedrijven hebben groot belang bij een uitstekende logistiek. Simpel gezegd gaat logistiek over ‘de juiste producten, in de juiste hoeveelheid, op de juiste plek en de juiste tijd/datum aan te leveren’. Daarin ligt meteen de essentie van just in time methode.

Vandaag de dag moeten bedrijven steeds meer met elkaar concurreren. Het is daarom belangrijk dat zij geld besparen, door verspilling van bedrijfsprocessen tegen.

Deze Lean management methoden bieden bedrijven de mogelijkheid om meer winst te maken, door zo min mogelijk materialen en grondstoffen te gebruiken en/of te verspillen.

De just in time methode is een onderdeel van Lean management en levert grondstoffen, hulpstoffen en halffabricaten precies op tijd en in de juiste hoeveelheid aan.

Just in time methode heeft Japanse oorsprong

Het just in time principe komt origineel uit Japan en is in 1950 bedacht door Kiichiro Toyoda en Taiicho Ohno.

Het werd onder andere in de Toyota fabriek succesvol toegepast, waar de productiviteit vervolgens toenam.

Het is gebaseerd op de Kanban methode; een logistieke manier waarbij signalen worden afgegeven door middel van gekleurde kaarten, borden, vlaggen of lichten.

Wanneer er een product (bijna) op is of aan vervanging toe is, gaat er een lichtje branden (benzinesensor auto) of komt de rode kaart naar voren (laatste product op het schap), zodat het voor iedereen duidelijk is dat er een nieuw product geleverd moet worden.

De just in time methode wordt op die manier gebruikt om de hoeveelheid voorraad te bepalen. Door goede toepassing neemt de efficiëntie, kwaliteit en betrouwbaarheid binnen bedrijven toe.

Het is de bedoeling om levering en productie zodanig op elkaar af te stemmen dat er nauwelijks tot geen voorraden in een bedrijf nodig zijn.

Zowel leverancier als afnemer hebben baat bij de just in time methode; de leverancier heeft een goede verstandhouding met zijn afnemer en weet precies hoeveel er van een product nodig is en wanneer het geleverd moet worden.

Voor de afnemer levert het lagere voorraadkosten op en de garantie dat de voorraad altijd up-to-date en vers is, als het om bederfelijke waren gaat. Het leveren een direct bijdrage aan de productie en er hoeft niets te worden opgeslagen.

Verspilling en de Just in time methode

Het idee achter de JIT methode is om verspilling van onder andere grondstoffen uit het productieproces te halen.

Er wordt gebruik gemaakt van minimale hoeveelheden onderdelen, ruimte, apparatuur, arbeidsuren en materialen, zoals grondstoffen, halffabricaten en hulpstoffen.

Dat wat extra en onnodig wordt uitgevoerd, wordt binnen de just in time methode gezien als verspilling. Het motto is ‘if you can’t use it now, don’t make it now’ wat inhoudt dat er alleen het absolute noodzakelijke moet worden gebruikt.

In praktijk komt dat neer op geen extra buffers zoals noodvoorraden. Dat betekent dat de just in time methode alleen kan slagen als de gehele productie erop wordt aangepast.

Wanneer er erg veel kosten naar voorraad en voorraadbeheer gaan binnen een bedrijf, kan de just in time methode uitkomst bieden. Er hoeven namelijk geen (dure) onderdelen meer op voorraad te staan. Daarnaast gaan ook de stallings- en beheerskosten naar beneden.

Materialen worden immers gelijk gebruikt bij binnenkomst, waardoor er sprake is van een grote omloopsnelheid van de voorraad. Grondstoffen en andere materialen zijn zoals eerder vermeld altijd up-to-date en bij een nieuwe grondstof hoeven er niet eerst achterstallige ‘oude’ voorraden weggewerkt worden.

Voordelen van de Just in time methode

Bij een gestroomlijnd proces kan de just in time methode grote voordelen voor een bedrijf opleveren, waarbij vermindering van voorraadkosten de belangrijkste is.

Bij gelijkblijvende omzet en vermindering van de voorraadkosten, groeit het winstpercentage. Daarnaast is de just in time methode erg flexibel en zeer goed toepasbaar in productie en vernieuwing van het assortiment.

Met de just in time methode kan er altijd direct aan de actuele klantvraag worden voldaan, waardoor het gemakkelijker is om bijvoorbeeld seizoensgerichte producten te produceren. Deze hoeven namelijk niet te worden opgeslagen.

Just in time methode: het voorraadsysteem

Bij de just in time methode mogen er geen fouten optreden, want er wordt met zeer nauwkeurige marges gewerkt. Leveranciers zijn verplicht snel te reageren op de aanvraag van het producerend bedrijf. De afnemer wil de voorraad zo minimaal mogelijk wil houden.

Om de continuïteit van de productie ten goede te laten komen, is het belangrijk dat er wel een veiligheidsvoorraad (safety-stock) aanwezig is bij de leverancier. Deze kan dan op aanvraag snel de benodigde materialen leveren. Er komt zo wel veel te staan op de leverancier van de grondstoffen.

Om alles gestroomlijnd te laten verlopen, is het verstandig om een elektronisch voorraadsysteem te implementeren. Hiermee worden de actuele benodigde voorraad en de benodigde leveringen goed op elkaar afgestemd.

Dit voorraadsysteem bestaat vaak uit een host computer en een lokale computer die met elkaar gelinkt zijn in een realtime omgeving.

Elke computer heeft een bijbehorende database, waardoor er gegevens bewerkt en verzonden kunnen worden naar andere computers over onderdelen in de just in time voorraad. De computer die al deze gegevens verzamelt kan met deze informatie het voorraadniveau updaten.

Just in time organisatie

Om de just in time methode zo goed mogelijk te laten werken, is samenwerking en goed contact tussen producerend bedrijf, leveranciers en medewerkers belangrijk.

In een just in time organisatie wordt met heel nauwkeurige marges gewerkt, waardoor iedereen in het proces z’n plaats weet en rekening houdt met het minimaliseren van verspillingen en het behoud van de kwaliteit.

Veel managementtaken worden toevertrouwd en gedelegeerd aan de medewerkers van een bepaalde afdeling. Verantwoordelijkheden als planning, organisatie en toezicht houden worden aan afdelingen toevertrouwd.

Een just in time organisatie kent enkele specifieke kenmerken, waaronder:

Flow manufacturing

Continuïteit in productie, waardoor machines efficiënt worden benut en er contante output van eindproducten mogelijk is.

Ononderbroken goederenstroom

Door de continue productie in een 24/7 omgeving is een goederenstroom van groot belang. Hierin ligt de nadruk op de just in time methode, omdat de productie niet stil mag komen te liggen.

Samenwerking met leveranciers

Leveranciers hebben een grote invloed op de productie en op de kwaliteit van het proces. Zij zijn zogenoemde sleutelpartners en het succes van beide partijen hangt af van de samenwerking.

Betrokkenheid medewerkers

Zonder medewerkers goed uit te leggen wat de achterliggende gedachte is van de just in time methode, heeft het geen kans van slagen. Zij moeten goed beseffen dat het een manier is om verspilling tegen te gaan.

Continue procesverbetering en kwaliteitsverbetering

De just in time methode kan alleen slagen als er geregeld geëvalueerd wordt en aanpassingen plaatsvinden die zowel het productieproces als de kwaliteit ten goede komen.

Bestelhoeveelheid

Een productiebedrijf kent een constante stroom van grondstoffen en eindproducten. De achterliggende gedachte van de just in time methode is om met zo’n klein mogelijke voorraad te werken.

Daardoor zullen leveranciers frequenter leveren in kleine hoeveelheden. Deze hoeveelheden zijn afgestemd op de doorvoersnelheid van het productieproces.

Desalniettemin zullen zowel de leverancier als de producent een analyse moeten maken om de kosten zo laag mogelijk te houden. Het is immers niet rendabel om de transportkosten hoog op te laten oplopen. Het gevaar ligt om de hoek om dan toch gebruik te maken van een grotere voorraad.

De hoeveelheid van de grondstoffen is afhankelijk van de hoeveelheid producten die door de klanten worden besteld.

Dit continue proces wordt gereguleerd door de vraag naar het eindproduct. Ook moet er bij de bestelhoeveelheid rekening worden gehouden met de afstand die grondstoffen afleggen. Wanneer de afstand te groot is, kan het financieel verstandiger zijn om grotere hoeveelheden te bestellen.

Nadelen just in time methode

Eén van de grootste gevaren van de just in time methode is dat dit logistieke systeem niet onafhankelijk kan opereren. Daarom is het belangrijk dat alle logistieke processen binnen een organisatie worden afgestemd op het just in time systeem.

Doordat er geen buffervoorraden zijn, kan de minste verstoring in de toelevering van grondstoffen de gehele bevoorradingsketen in één keer platleggen.

Daarnaast kost het veel tijd en geld om de just in time methode succesvol in een bedrijf te implementeren. Het werkt niet om simpelweg het just in time systeem aan een productieproces aan te passen. Het productieproces moet zich aan de just in time methode aanpassen.

Het hele productiesysteem moet daarom opnieuw ingericht worden. Ook wordt er met de just in time methode veel druk op leveranciers gelegd. Zij moeten zich snel kunnen aanpassen aan het productiebedrijf, dat de ene keer veel en de andere keer minder grondstoffen nodig heeft.

Als laatste nadeel geldt het gevaar op hogere transportkosten, die ontstaan omdat er vaker kleinere leveringen nodig zijn.

In plaats van een grote maandelijkse levering waarvoor opslag nodig is, wordt er bij de just in time methode wekelijks besteld in kleinere hoeveelheden om de voorraadkosten klein te houden. De transportkosten moeten dus altijd goed opwegen tegenover de bespaarde voorraadkosten.

Rendabel

Al met al kan de just in time methode een groot concurrentievoordeel opleveren, zolang er gewerkt wordt met een goede planning en een strak schema.

Het is rendabel als het goed wordt geïmplementeerd binnen een bedrijf en er sprake is van afstemming tussen alle afdelingen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Wat is jouw ervaring met de just in time methode? Herken het bovenstaande of heb je aanvullingen? Wat zijn volgens jou andere succesfactoren die bij kunnen dragen aan goed logistiek en inkoop management?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Japan Management Association. (1986). Kanban Just-in Time at Toyota: Management Begins at the Workplace. CRC Press.
2. Ohno, T. (1988). Toyota Production System: Beyond Large-Scale Production. Productivity Press.
3. Sugimori, Y., Kusunoki, K., Cho, F. & Uchikawa, S. (1977). Toyota production system and kanban system materialization of just-in-time and respect-for-human system. The International Journal of Production Research, 15(6), 553-564.
4. Vokurka, R. J. & Davis, R. A. (1996). Just-in-time: the evolution of a philosophy. Production and Inventory Management Journal, 37(2), 56.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). Just in time methode. Retrieved [insert date] from ToolsHero: https://www.toolshero.nl/kwaliteitsmanagement/just-in-time-methode/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 11/07/2017 | Laatste update: 29/12/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/kwaliteitsmanagement/just-in-time-methode/”>ToolsHero: Just in time methode</a>

Artikel door:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.