Reflectiemodel van Gibbs

Reflectiemodel van Gibbs: in dit artikel wordt de Gibbs Reflective Cycle / Reflectiemodel van Graham Gibbs praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige management en zelfreflectie tool. In dit artikel vindt je tevens een template om jouw kennis direct op toe te passen.

Wat is het reflectiemodel van Gibbs?

In 1988 publiceerde de Amerikaanse socioloog en psycholoog Graham Gibbs zijn Reflective Cycle in zijn boek ‘Learning by Doing‘. De Gibbs reflective cycle moedigt mensen aan om systematisch na te denken over de ervaringen die zijn opgedaan tijdens een situatie, gebeurtenis of activiteit. De reflectie hierop, kan door middel van een cirkel in fasen gestructureerd worden.

Dit zet mensen aan om na te denken een ervaring, activiteit of gebeurtenis, waardoor iemand bewust wordt van zijn eigen handelen en beter in staat is om zichzelf en zijn gedrag aan te passen en te veranderen. Door zowel naar negatieve en positieve impact van de gebeurtenissen te kijken, leert men van deze situatie.

Reflectiemodel van Gibbs: de cirkel

Het reflectiemodel van Gibbs start bij Beschrijving (Description) en gaat stap voor stap met de klok mee naar Gevoelens (Feelings), Evaluatie (Evaluation), Analyse (Analysis), Conclusie (Conclusion) en eindigt bij Actieplan (Action plan) en komt uiteindelijk weer terug bij Beschrijving (Description). Dan is de cirkel rond.

Hieronder zijn de verschillende stappen uitgelegd:

Stap 1: Beschrijving (Description)

In deze stap beschrijft men tot in detail de situatie, gebeurtenis of activiteit, zonder hier direct conclusies uit te trekken. De meest gangbare vragen die helpen om tot een objectieve beschrijving te komen zijn de volgende:

• Wat is er gebeurd?
• Wanneer gebeurde het?
• Waar gebeurde het?
• Wie waren erbij betrokken?
• Wat heb jijzelf gedaan?
• Wat deden de anderen?
• Wat was het resultaat van dit handelen?

Opgemerkt dient te worden, dat belangrijke details niet mogen worden vergeten. Bijvoorbeeld, waarom ook anderen betrokken waren bij de situatie. Alle informatie die leidt tot de sleutel om de gebeurtenis beter te begrijpen, doet er toe.

Stap 2: Gevoelens (Feelings)

In deze fase gaat het om het gevoel dat bij de gebeurtenis om de hoek kwam kijken, maar ook om wat iemand dacht bij de in stap 1 genoemde gebeurtenis, activiteit of situatie. Het is niet de bedoeling om het gevoel te bespreken of hier direct commentaar op te geven. De emoties hoeven niet geëvalueerd of beoordeeld te worden. Bewustwording is het belangrijkste doel van deze fase. Veel gebruikte hulpvragen kunnen de volgende zijn:

• Welk gevoel had je voorafgaand aan de gebeurtenis?
• Welk gevoel had je tijdens de gebeurtenis?
• Welk gevoel had je na de gebeurtenis?
• Hoe kijk je terug op de situatie?
• Wat denk je dat anderen tijdens de gebeurtenis voelden?
• Wat denk je dat anderen nu van de gebeurtenis vinden?

Omdat het vaak voor mensen moeilijk is om over hun gevoelens te praten, helpt het dat ze aangemoedigd worden door de vragen of door iemand die hen deze vragen voorlegt. Hiermee wordt direct duidelijk dat de het reflectiemodel van Gibbs door een individu kan worden uitgewerkt, alsook in een coaching- of begeleidingstraject. De laatste twee hulpvragen bieden overigens de mogelijkheid om de gebeurtenis vanuit de perceptie van anderen te bekijken.

Stap 3: Evaluatie (Evaluation)

In deze stap vraagt iemand zichzelf af of de ervaring die hij had met de in stap 1 genoemde gebeurtenis, goed of slecht was. Welke aanpak werkte goed en waarop pakte dit goed uit en welke aanpak werkte minder goed? Het is voor mensen moeilijk om objectief naar de situatie te kijken. Om toch goed te evalueren, kunnen de onderstaande hulpvragen helpen:

• Wat ging er goed tijdens de gebeurtenis of bij het uitvoeren van de activiteit?
• Hoe kwam dit?
• Wat ging er minder goed tijdens de gebeurtenis of bij het uitvoeren van de activiteit?
• Hoe kwam dit?
• Welke bijdrage heb je geleverd?
• Welke bijdrage hebben anderen geleverd?

Ook de slechte ervaring is een mooi evaluatiemoment, omdat hieruit in de volgende stappen van het Reflectiemodel van Gibbs lering uit kan worden getrokken.

Stap 4: Analyse (Analysis)

In deze fase gaat het om de lering die men heeft getrokken uit de situatie, gebeurtenis of activiteit. Door de ervaring weet men nu hoe dit mee te nemen in toekomstige, soortgelijke situaties. Dat betekent dat zowel de positieve punten als de negatieve punten en/of problemen die men heeft ondervonden, gaat opschrijven en afzonderlijk onder de loep neemt. Juist van fouten leert men. Deze analyse wordt overigens vaak in combinatie met stap 3 uitgevoerd.

Stap 5: Conclusie (Conclusion)

In deze stap kijkt iemand als het ware van een afstand naar zichzelf en stelt daarbij de vraag wat hij nog meer gedaan zou kunnen hebben in de situatie? De eerder vergaarde informatie is in deze stap zeer waardevol en kan iemand aan moedigen tot een goede en bruikbare conclusie te komen. De volgende hulpvragen kunnen hierbij helpen:

• Tot welke positieve ervaring heeft de gebeurtenis, situatie of activiteit geleid?
• Tot welke negatieve ervaring heeft de gebeurtenis, situatie of activiteit geleid?
• Wat ga je anders doen, als de gebeurtenis, situatie of activiteit in de toekomst zich nogmaals voordoet?
• Welke vaardigheden heb je nodig om jezelf te ontwikkelen in een soortgelijke gebeurtenis, situatie of activiteit?

Stap 6: Actieplan (Action plan)

In deze laatste stap worden daadwerkelijke acties uitgezet, voor de toekomstige situaties, gebeurtenissen of activiteiten. Vanuit de 5e stap ‘Conclusies’ maakt iemand concrete afspraken met zichzelf, waaraan hij zich gaat houden. Daar waar alles goed is gegaan, kan hij met zichzelf afspreken om altijd op dezelfde manier te handelen. Daar waar het niet goed is gegaan, kan hij met zichzelf afspreken, wat hij moet doen om niet dezelfde fouten opnieuw te maken. Wat levert een effectievere aanpak op en welke verandering zal concreet iets beters opleveren? Naast een actieplan is het goed om hier ook een planning op af te stemmen, waardoor iemand zichzelf stimuleert zich aan de gemaakte afspraken te houden.

Ervaringen

Het nadenken over eigen ervaringen, kan helpen om in de toekomst beter te functioneren of andere maatregelen te nemen. Zoals uit het bovenstaande blijkt, hoeven deze ervaringen niet per sé positief te zijn; ook negatieve ervaringen zijn van nut. Een volgende keer dat een soortgelijke situatie zich voordoet, weet men dat het beter is om de situatie op een andere manier te benaderen. Het stimuleert om er goed over na te denken, hoe het een volgende keer beter kan. Dit is ook het uitgangspunt van de Gibbs Reflective Cycle. Mensen leren niet alleen bepaalde situaties te begrijpen, maar leren ook goed in te schatten hoe dezelfde situatie op andere manieren benaderd kan worden in de toekomst.

Hoe gebruik je de Reflectiemodel van Gibbs in praktijk?

Het reflectiemodel van Gibbs is op verschillende manieren te gebruiken. Allereerst kan elk individu met de cirkel aan de slag. Wanneer je ervoor open staat om jezelf actief te veranderen, kan het reflectiemodel van Gibbs een mooie bijdrage leveren. Ook gebruiken coaches de cirkel om hun coachees bewust te maken van (ongewenst) gedrag en gaan zij gezamenlijk op zoek naar manieren waarop de coachee ook anders kan reageren op een situatie.

Daarnaast wordt het reflectiemodel van Gibbs veelvuldig gebruikt in het vervolgonderwijs. Met name bij het uitvoeren van stageopdrachten, is de cirkel een probaat middel om de stagiair bewust te laten worden van zijn eigen handelen. Met name het onderdeel ‘hoe ga je het in een soortgelijke situatie anders doen?’ is zeer gericht op reflectie van het eigen handelen.

Aan het eind van een stageperiode is het immers de bedoeling dat de stagiair voldoende gegroeid is, dat hij geheel zelfstandig de stageopdrachten kan uitvoeren en als een professional handelt.

Reflectiemodel template

Leer te reflecteren op eigen acties en ervaringen met het reflectiemodel template op basis van het Gibbs Reflective Cyclic model. Ga aan de slag met deze template.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Wat zijn jouw ervaringen met het reflectiemodel van Gibbs? Hoe moedig jij mensen aan om systematisch na te denken over ervaringen? Gebruik je zelf de Gibbs Reflective Cycle al en heb je tips en tricks of aanvullingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Finlay, L. (2008). Reflecting on reflective practice. PBPL paper, 52, 1-27.
2. Gibbs, G. (1988). Learning by Doing: A Guide to Teaching and Learning Methods. Oxford: Oxford Further Education Unit
3. Gibbs, G. (1998). Reviewing and improving your teaching. Practice Guide, 7, H851.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Reflectiemodel van Gibbs. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/management-modellen/reflectiemodel-gibbs/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/management-modellen/reflectiemodel-gibbs/”>Toolshero: Reflectiemodel van Gibbs</a>

Published on: 28/02/2018 | Last update: 01/02/2022

Tags: Coaching Reflectief handelen Reflectiemodel Zelfevaluatie Zelfreflectie