Autoritair leiderschap

Autoritair leiderschap: in dit artikel wordt autoritair leiderschap praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige leiderschapsstijl.

Wat is autoritair leiderschap?

Autoritair leiderschap is een inmiddels achterhaalde vorm van leidinggeven die, zeker in de laatste decennia, op veel weerstand kan rekenen onder werknemers.

Betekenis

Het woord autoritair komt uit de Griekse taal en stamt af van het woord autocratisch. ‘auto’ betekent zelf en ‘cratisch’ betekent regels.

Autocratisch leiderschap is dus een leiderschapsstijl waarin, zonder inspraak te accepteren, de autoritaire leider zelf alle beslissingen neemt en de taken delegeert.

Deze leider zal strenger en sneller zijn werknemers controleren en straffen. Wanneer de resultaten tegenvallen, of wanneer de leider verwacht dat dit zal gebeuren, zal de autoritaire leider zijn sanctionele macht inzetten om te dreigen met sancties zoals ontslag zodat ongewenst gedrag voorkomen kan worden.

Managers met een autoritaire leiderschapsstijl oefenen veel negatieve invloed uit op de werknemers en hebben van hen een beeld dat overeenkomt met de visie uit de Theory X van McGregor.

De autoritaire leider focust liever op resultaten en taken dan op de medewerkers die de resultaten mogelijk maken. Deze alleenheerser gaat er vanuit dat medewerkers weinig ambitie hebben, verantwoordelijkheid het liefste ontwijken en alleen maar individualistische doelstellingen nastreven.

Dit denkbeeld zorgt ervoor dat de leider weinig feedback tolereert, geen discussies aangaat en altijd de regie in handen houdt. Autoritair leiderschap wordt dan ook vaak beoordeeld als onprettig, dominant en ongevoelig.

De asociale vaardigheden die de autoritaire leider bezit wekken vaak weerstand op bij de werknemers omdat zij zich ondergeschikt voelen. De feedback die deze leider geeft aan zijn werknemers is vaak negatief, weinig constructief en gaat soms gepaard met openlijke boosheid.

Dwingende macht

John French en Bertam Raven hebben in 1959 na onderzoek vijf vormen van macht vastgesteld.

Autoritaire leiders maken vooral gebruik van hun dwingende macht (Coercive Power). Kenmerkend voor dwingende macht is dat er vaak met negatieve consequenties gedreigd wordt.

De tegenovergestelde vorm van beloningsmacht uit zich in het geven van reprimandes, het dreigen met ontslag of het toewijzen van vervelende of moeilijke taken.

Ook kan er gedreigd om een beloofde promotie terug te trekken. Deze vormen van chantage blijken echter niet effectief en doen de moraal van de groep ernstig dalen. Over het algemeen blijft het bij dreigen omdat er geen wettelijke gronden zijn voor een ontslag.

Nadelen van autoritair leiderschap

Gebrek aan creativiteit

Omdat de autoritaire leider alles zelf beslist en uit laat voeren op zijn manier geeft hij de werknemers niet de kans om zelf hun licht te laten schijnen over de uit te voeren taken.

Het creatieve vermogen van de werknemer wordt op deze manier nooit ontwikkeld of ontdekt en dat is een gemiste kans voor zowel de werknemer als het bedrijf.

Creativiteit stimuleert immers groei en innovatie binnen een organisatie en zorgt bovendien voor een verhoogde productiviteit. Ook de behoefte die ieder mens heeft om betekenisvol werk te doen wordt bevredigd door het ontwikkelen van creativiteit op de werkvloer.

Demotivatie

Het demotiverende gevoel dat optreedt bij mensen die onder een autoritaire leider werken komt deels voort uit het gebrek aan creatieve ontplooiing en deels uit angst voor sancties.

De angst voor sancties zorgt ervoor dat zij op een negatieve manier extrinsiek gemotiveerd worden. De demotiverende omstandigheden zorgen ervoor dat mensen onder een autoritaire leider vaak de kantjes er vanaf lopen.

Werknemers weten dat zij de orders die ze krijgen zonder tegenspraak moeten uitvoeren en zullen daarom nooit meer doen dan nodig is.

Gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel

Ook dit effect komt voort uit een autoritaire leiderschapsstijl. De werknemers voelen zich een nummertje zonder waarde omdat hun input afgekapt of niet eens gehoord wordt.

Wanneer zij successen behalen worden deze niet of nauwelijks gewaardeerd door de autoritaire leider, terwijl zij een scheldkanonnade over zich heen krijgen wanneer er iets minder goed ging.

Hierdoor verdwijnt ook de vertrouwensband met de leider en zullen de werknemers hem nooit iets in vertrouwen vertellen.

Passieve agressiviteit

De frustratie en angst die ontstaan uit autoritair leiderschap kan vervelende vormen aannemen. De dominantie die sterk aanwezig is bij autoritaire leiders wekt weerstand op.

Omdat de groepsleden zich constant moeten schikken ontwikkelen zij wraak- en onlustgevoelens. Voor deze gevoelens is geen plaats bij de autoritaire leider en daarom worden deze worden vaak afgereageerd op zwakkere personen binnen het team of thuis in het gezin of de vriendenkring.

Hetzelfde gebeurt bijvoorbeeld in het onderwijs, waar leerlingen de opgekropte agressie, die zij opbouwen bij een sterk autoritaire leerkracht, uiten naar jongere of mildere leerkrachten.

Wanneer autoritair leiderschap passend is

Terwijl autoritaire leiders sterk in aantal en waardering afnemen zijn er ook situaties en omstandigheden waar autoritair leiderschap juist wel effectief en gewenst is.

In teams waar niet snel consensus wordt bereikt vanwege een hoge diversiteit aan teamleden of een team dat maar kort operatief is, ziet de autoritaire leider snel wat er moet gebeuren en wie daarvoor het beste geschikt is.

Ook voor plekken waar autoriteit juist gewenst is, bijvoorbeeld in het leger of gedwongen inrichting, is deze leiderschapsstijl geschikt.

Het is dan ook vanzelfsprekend dat voor elk team en voor elke taak gekeken moet worden welke leider geschikt is. Een natuurlijke leider is ook in staat om te wisselen van stijl en de juiste dosering te gebruiken van elke stijl. Enige voorbeelden van situaties waar autoritair leiderschap gewenst zijn:

• Wanneer werknemers, hetzij vanwege incompetentie of onervarenheid, hun werk niet goed doen is er nauwlettend toezicht en sturing nodig. Een autoritair leider moet dan niet verzaken om constructieve feedback te leveren.
• Ook wanneer werknemers lui zijn of geen initiatief nemen hebben zij sturing nodig. Een autoritaire benadering op luie werknemers heeft over het algemeen meer effect dan wanneer er vriendelijk gevraagd wordt of hij of zij een bepaalde taak wil uitvoeren.
• In het leger, bij de politie, in speciale instellingen.

Samenvattend

Een autoritaire leiderschapsstijl of autoritair leiderschap kan uitermate effectief zijn in bepaalde situaties, maar het heeft vaker negatieve effecten op de groepsleden of werknemers.

Zij voelen zich niet gehoord en hebben niks in te brengen. Het dalende gevoel van betrokkenheid zorgt ervoor dat de productiviteit achteruit gaat en dat er potentie verloren gaat. Omdat de autoritaire leider alleen orders geeft zonder tegenspraak te dulden wordt er nooit een stapje harder gelopen door de werknemers.

Ook de creativiteit van de werknemers sterft langzaam af als zij geen initiatief mogen nemen of nieuwe ideeën mogen presenteren. De dominantie in een autoritaire leider in combinatie met machtsmisbruik kan ervoor zorgen dat er passieve agressiviteit ontstaat op de werkvloer.

Wanneer werknemers een extra zetje nodig hebben kan een autoritaire leiderschapsstijl beter uitpakken.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Werk jij in een team en herken je de dynamiek en de uitdagingen die hiermee gepaard gaan? Kun jij het tij doen keren door de piramide van Lencioni toe te passen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Shaw, M. E. (1955). A comparison of two types of leadership in various communication nets. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 50(1), 127.
2. Flood, P. C., Hannan, E., Smith, K. G., Turner, T., West, M. A., & Dawson, J. (2000). Chief executive leadership style, consensus decision making, and top management team effectiveness. European Journal of Work and Organizational Psychology, 9(3), 401-420.
3. 3. Bhatti, N., Maitlo, G. M., Shaikh, N., Hashmi, M. A., & Shaikh, F. M. (2012). The impact of autocratic and democratic leadership style on job satisfaction. International Business Research, 5(2), 192.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2018). Autoritair leiderschap. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/leiderschap/autoritair-leiderschap/

Published on: 14/10/2018 | Last update: 17/03/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/leiderschap/autoritair-leiderschap/>Toolshero: Autoritair leiderschap</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.