Een besluitvormingsproces omvat de reeks stappen die door een manager of ander individu genomen wordt om specifieke acties in gang te zetten die aan behoeften voldoen. Idealiter worden beslissingen gemaakt op basis van analyses van objectieve feiten, ondersteund door verschillende hulpmiddelen en business intelligence (BI).
Besluitvormingsprocessen spelen een belangrijke rol bij het bepalen van zowel organisatorische als managementactiviteiten. Op elk managementniveau worden beslissingen genomen die invloed hebben op het al dan niet halen van zakelijke doelen. Daarnaast reflecteren beslissingen de functionele kernwaarden die een organisatie aanneemt om optimale bestuurbaarheid en groei te garanderen.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat het besluitvormingsproces een integraal onderdeel is van modern management en gezien wordt als de primaire functie van algemeen management. Elke manager neemt bewust en onbewust honderden beslissingen. Voor managers is het dan ook een redeneringsproces, gebaseerd op kennis, aannames, voorkeuren en overtuigingen van de besluitvormer. Elk besluitvormingsmoment levert een definitieve keuze op. Het besluitvormingsproces is een continue en onmisbaar onderdeel in het beheer van organisaties en zakelijke activiteiten.
Het maken van besluiten leidt tot verschillende soorten uitkomsten, uitdagingen en successen. Er bestaan verschillende benaderingen voor het maken van beslissingen, zoals proactieve en reactieve besluitvorming. Proactieve besluitvorming omvat het anticiperen op problemen en gebeurtenissen en het ondernemen van actie om problemen te omzeilen en succesvolle resultaten te maximaliseren. Reactieve besluitvorming houdt in dat acties worden ondernomen nadat een incident of probleem zich voordoet.
Technieken ter ondersteuning van het besluitvormingsproces worden onderverdeeld in twee categorieën: individuele en groepsbesluitvormingstechnieken. Voorbeelden van groepsbesluitvormingstechnieken zijn de consensusmethode, stemmen, de Delphi-methode of participerende besluitvorming. Wanneer in het dagelijks leven een moeilijke beslissingen genomen moet worden, gebruiken veel mensen een lijstje met voor- en nadelen. Dit is een hulpmiddel gericht op individuele besluitvorming. Het TDODAR besluitvormingsmodel is ook een hulpmiddel voor besluitvorming. Dit model is oorspronkelijk ontwikkeld voor piloten in dreigende situaties.
Er wordt aangenomen dat als mensen rationele wezens zijn, vrij om hun eigen beslissingen te nemen, zij zich gedragen volgens de relationele-keuzetheorie. Deze theorie stelt dat personen consequent keuzes maken die leiden tot de beste uitkomst voor die persoon zelf, terwijl zij rekening houden met alle beschikbare overwegingen. Een voorbeeld van een methode ter ondersteuning van het maken van overwegingen is de kosten-batenanalyse. In werkelijkheid zijn er echter meerdere factoren die het besluitvormingsproces kunnen beïnvloeden en mensen irrationele keuzes laten maken. Een rationele beslissing wordt over het algemeen gezien als de beste beslissing om gestelde doelen en resultaten te behalen.
Het besluitvormingsproces bestaat uit enkele stappen, afhankelijk van de methode die gebruikt wordt. In alle methodes komen echter dezelfde basisstappen terug. De eerste stap omvat het identificeren van een probleem of kwestie waarover een beslissing gemaakt moet worden. Daarna is het zaak dat zoveel mogelijk relevante informatie rondom deze kwestie verzameld wordt en dat het effect van verschillende beslissingen geïdentificeerd wordt. In stap drie worden de alternatieve keuzes geëvalueerd en wordt een definitieve keuze gemaakt. Vervolgens wordt de beslissing doorgevoerd in de organisatie waarna de situatie en de impact van de beslissing gemonitord wordt. Een rationeel besluitvormingsproces kent enkele extra stappen, zoals het wegen van criteria en het beoordelen van opties op basis van data.
Wat zijn de meest effectieve modellen en methoden ter ondersteuning van het besluitvormingsproces? Hoe kan ik mijn individuele besluitvormingsproces optimaliseren? Of hoe zorg ik ervoor dat mijn team op de werkvloer betere beslissingen maakt? Hoe kan ik de verschillende theorieën over besluitvorming gebruiken voor mijn persoonlijke ontwikkeling?
