TDODAR besluitvormingsmodel

TDODAR besluitvormingsmodel: in dit artikel wordt het TDODAR besluitvormingsmodel praktisch uitgelegd. Na het lezen zal je de basis begrijpen van deze krachtige besluitvormingstool.

Wat is het TDODAR besluitvormingsmodel?

Het TDODAR model is een model dat overwegend gebruikt wordt in de luchtvaart. Het helpt piloten om beslissingen te maken in bedreigende situaties. Het model, dat overwegend door Britse piloten gebruikt wordt, doet dat door de piloot een stappenplan te laten volgen. Deze zes stappen bestaan uit: tijd, diagnose, opties, decide, assess en review.

Het TDODAR besluitvormingsmodel is met uitstek geschikt voor het maken van weloverwogen beslissingen in situaties waarin onduidelijk is wat er precies moet gebeuren. Besluitvorming kan door een groot aantal factoren worden beïnvloedt.

Ook piloten ervaren factoren zoals stress, tijdsdruk, percepties, ervaring en kennis in verschillende situaties. Met name in de luchtvaart zijn de belangen groot, en moeten alle opties worden overwogen voordat er beslissingen kunnen worden gemaakt.

Ook in situaties op de grond kan het TDODAR besluitvormingsmodel handig van pas komen. Zo kan het managers helpen om geen overhaaste of ongepast beslissingen te nemen, en biedt het hen een instrument om structuur en discipline aan het besluitvormingsproces te geven.

Failure/ error management

Er zijn verschillende tools voor besluitvorming in de luchtvaart, en meerdere tools worden ook daadwerkelijk gebruikt in de vliegtuigen. De principes zijn echter gemakkelijk te begrijpen, en ook toe te passen in situaties op het werk.

De toepassing voor management wordt in het volgende hoofdstuk uitgelegd. Het proces blijft hetzelfde, maar bij gebruik van TDODAR in de luchtvaart moeten er enkele omstandigheden gecontroleerd worden. Deze zijn:

• Autopilot is actief
• Het vliegtuig vliegt boven de minimale veilige hoogte
• Alle checklijsten voor management zijn uitgevoerd
• Beide piloten zijn klaar en gefocust op het proces voor besluitvorming

Wanneer aan deze voorwaarden voldaan wordt kunnen de piloten overgaan op het TDODAR besluitvormingsproces.

Stappen TDODAR besluitvormingsmodel

Het TDODAR besluitvormingsmodel moet doorgaans uitgevoerd worden door de captain van het vliegtuig, of de manager op de werkvloer. Kenmerken voor een succesvol uitgevoerd TDODAR proces is:

• Alle stappen moeten individueel van elkaar worden uitgevoerd om alle fouten te kunnen ontdekken
• De manager leidt de TDODAR, maar de assistent-manager kan verantwoordelijk zijn voor de eerste stappen
• Het proces wordt vanwege de tijdsdruk in deze situaties zo beknopt en efficiënt mogelijk uitgevoerd.
• Wanneer de manager de leiding neemt, moet nadrukkelijk worden verteld aan de assistent manager dat hij de leiding heeft

1. Tijd

Tijd is cruciaal in noodsituaties, zowel in een vliegtuig als op de grond. Met onderdeel tijd wordt bedoeld dat de manager of de captain bepaald hoe het verdere proces wordt uitgevoerd. Het kan voorkomen dat belangrijke stappen worden overgeslagen vanwege tijdsdruk.

Als bij een productiebedrijf de productielijn stilvalt bepaalt de manager met het eerste onderdeel van het TDODAR besluitvormingsmodel hoe lang het duurt voordat de productielijn weer aan moet voordat de planning in de problemen komt.

De tijd die beschikbaar is om het probleem op te lossen wordt gelimiteerd door:

• Ernstige technische mankementen
• Brand
• Brandstof
• Drukverlies

2. Diagnose

De managers of piloten hebben waarschijnlijk bij het opmerken van het probleem direct een idee waar de oorzaak kan liggen. Desalniettemin moet er nog wel een diagnose gesteld worden. Belangrijk hierbij is dat er tussen twee managers gecommuniceerd wordt.

De manager vraagt aan de assistent-manager: ‘wat denk jij dat het probleem is’? Dan vertelt de assistent manager: ‘ik denk dat het compressor aan het begin van de productielijn kapot is, en dat een negatieve werking heeft op de hele productielijn’. ‘Waarom?’, vraagt de manager. De assistent antwoord: ‘op mijn controlepanel zie ik dat de zekering van deze compressor kapot is, wat als gevolg heeft dat de hele productielijn stil ligt’.

3. Opties

Het is belangrijk om voor een probleem zoveel mogelijk oplossingen te bedenken en presenteren. In een vliegtuig zijn er ontzettend veel mogelijke oorzaken voor 1 bepaalt probleem, en als de elektronica het af laat weten kan het lastig zijn om de precieze oorzaak te achterhalen.

In een vliegtuig zijn er doorgaans drie mogelijkheden bij mankementen of andere problemen, zoals een medisch noodgeval: terug naar het vliegveld waar het vliegtuig vertrok, naar een vliegveld dichtbij, of door naar het vliegveld van de eindbestemming.

Op de werkvloer kan de afweging zijn: het vernieuwen van de zekering zonder de oorzaak te achterhalen, de oorzaak achterhalen en een nieuwe zekering, of de productie stilleggen. Vaak is er in een noodsituatie geen mogelijkheid om een risicoanalyse uit te voeren voor de verschillende opties.

4. Decide

In deze stap van het TDODAR besluitvormingsmodel neemt de manager of de captain de leiding over de beslissing, gebaseerd op de informatie die gewonnen is in de voorgaande stappen.

5. Assign

Nadat besloten is welke optie gebruikt gaat worden om het probleem op te lossen moet de manager de situatie managen en bepaalde taken aan de juiste personen toewijzen.

Als de manager besluit een noodsituatie zelf op te lossen, draagt hij de verantwoordelijkheid voor alle andere bedrijfsprocessen over aan de assistent-manager.

In een noodsituatie in een passagiersvliegtuig brengt de piloot of captain de passagiers op de hoogte van de situatie, en worden de laatste checklists uitgevoerd.

6. Review

Als beide piloten, of beide managers beginnen met het uitvoeren van hun taken wordt de arbeidsdruk hoger. Los van hun normale taken komen er nu verschillende activiteiten bij om de noodsituatie onder controle te brengen.

Deze stap moet nauwkeurig worden uitgevoerd wanneer de tijd het toelaat. Wanneer er een moment is dat beide piloten niks hoeven te doen, of wanneer beide managers de tijd hebben voor een reflectie, wordt er een review uitgevoerd.

In de review wordt onder meer gekeken of er geen abnormaliteiten zijn, en of het probleem zo goed als mogelijk is opgelost of opgeschort.

Aandachtspunten TDODAR besluitvormingsmodel

Een effectief en nauwkeurig TDODAR-proces vermindert de kans op slechte informatie door vooroordelen, aannames en over zelfverzekerdheid.

Door goede en directe vragen te stellen kan de manager of de piloot een nauwkeurige en onbesmette analyse krijgen van de captain of andere gezaghebbende.

Ook is het belangrijk dat beide managers of piloten niet hun persoonlijke perceptie van de situatie delen, tot het moment de diagnose gesteld moet worden.

Een regel in de besluitvorming voor de luchtvaart is dat wanneer een piloot in een conservatievere oplossing gelooft, deze optie doorgaans gekozen wordt. De reden voor deze regel is om over zelfverzekerdheid te voorkomen.

Het TDODAR besluitvormingsmodel is effectief en nuttig in situaties waarin onzekerheid een grote rol speelt. Het model heeft geen toegevoegde waarde als er geen onzekerheid of twijfel is over de te nemen stappen, of wanneer er geen tijdsdruk is.

Het gevaar van TDODAR is dat de volgende stappen na de diagnose bepalen of de crew op het goede spoor zit. Blijkt dat de verkeerde diagnose is gesteld, en dat het probleem nog altijd optreedt, kan de complexiteit van de situatie alleen maar toenemen.

In het bedrijfsleven is de druk hoog, en de risico’s groot, maar in de luchtvaart staan er mensenlevens op het spel. Om deze reden is de tijdsdruk in dit proces een belangrijk element.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over het TDODAR besluitvormingsmodel? Wat zijn volgens jou voor- en nadelen van het gebruik van dit model? Hoe kan dit model uit de luchtvaart toegepast worden in het bedrijfsleven volgens jou? Heb jij te maken gehad met noodsituaties of calamiteiten waarbij een dergelijke procedure werd uitgevoerd? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Helmreich, R. L. (2000). On error management: lessons from aviation. Bmj, 320(7237), 781-785.
2. Moriarty, C. D. (2014). Practical human factors for pilots. Academic Press.
3. Reason, J. (2000). Human error: models and management. Bmj, 320(7237), 768-770.
4. Zsambok, C. E., & Klein, G. (Eds.). (2014). Naturalistic decision making. Psychology Press.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2019). TDODAR besluitvormingsmodel. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/tdodar-besluitvormingsmodel/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/tdodar-besluitvormingsmodel/”>toolshero: TDODAR besluitvormingsmodel</a>