SPACE analyse: het acroniem en de uitleg

SPACE analyse: in dit artikel wordt het SPACE analyse praktisch uitgelegd. Na het lezen zal je de basis begrijpen van deze krachtige strategie tool.

Wat is de SPACE analyse?

Met een SPACE analyse wordt het voor het hoger management gemakkelijker om strategische keuzes en beslissingen te maken en een bijbehorende planning.

SPACE is een acroniem van Strategie, Positie, ACtie en Evaluatie. De externe en interne omgeving van organisaties spelen een grote rol bij de SPACE analyse. Over het algemeen wordt de analyse weergegeven in een matrix, waarin aan de bovenkant van de y-as de ‘financiële kracht’ te vinden is (FS) en aan de onderkant van de y-as de ‘omgevingsstabiliteit’ (ES).

Op de linkerkant van de x-as is het Concurrentievoordeel te vinden (CA) en op de rechterkant van de x-as staat de aantrekkelijkheid van de branche; de Industry Attractiviness (IA).

In combinatie levert dit vier posities op; conservatief, agressief, defensief en competitief. Vervolgens leidt de SPACE analyse tot creatieve ideeën met een juiste bedrijfsstrategie als gevolg.

Externe omgeving

Allereerst zijn in de SPACE analyse (SPACE analysis) twee criteria te vinden, die de externe omgeving van een organisatie omschrijven:

1. Environmental Stability (ES)

Dit is de omgevingsstabiliteit die in de SPACE analyse matrix onder aan de y-as te vinden is. De stabiele omgevingsfactoren worden onder andere beïnvloed door sub-factoren. Hoe groter de impact, hoe verder op de y-as de marge wordt aangegeven. Denk aan sub-factoren als:

Technologie

techniek verandert snel en heeft veel impact op organisaties. Om te blijven bestaan, moeten bedrijven zich aanpassen aan nieuwe technologieën.

Economie

Denk bijvoorbeeld aan de invloed van inflatie, waarbij het prijspeil stijgt en het geld minder waard wordt met alle gevolgen van dien voor bedrijven

Aandelenmarkt

Bij fluctuatie van de aandelenmarkt (volatiliteit) wordt het moeilijker om grote investeringen te doen voor bedrijven

Concurrentie

Bij een flink lagere prijsklasse van concurrerende producten, wordt het voor bedrijven moeilijk om zich staande te houden

Prijselasticiteit

Hoe meer producten reageren op een prijsverandering, hoe moeilijker het voor bedrijven is om een stabiele prijs te berekenen

Substituten

Hoe gemakkelijker een product of dienstverlening kan worden vervangen, hoe moeilijker het voor bedrijven wordt om zich in de markt staande te houden

2. Industry Attractiviness (IA)

Rechts op x-as van SPACE analyse matrix wordt de industrie-aantrekkelijkheid weergegeven. Dit geeft aan hoe aantrekkelijk het voor bedrijven is om zich in een bepaalde branche te begeven. Hoe groter IA is, hoe meer het opschuift naar rechts op de x-as. De volgende sub-factoren kunnen ervoor zorgen dat deze externe factor beïnvloed wordt:

Groeipotentieel

Zodra er zekerheid is om in een bepaalde branche te stappen en de kans op groei aanwezig is, doet een bedrijf er goed aan om dit avontuur aan te gaan

Winstpotentieel

Dit staat in directe verbinding met het groeipotentieel; zodra er kans op het behalen van winst is, is het voor bedrijven verstandig om zich op een bepaalde markt te storten

Financiële stabiliteit

Blijkt de toetreding tot een nieuwe markt tot financiële onzekerheid te leiden, dan doen bedrijven er goed aan om zich terug te trekken

Complexiteit

Hoe complexer het betreden van een bepaalde branche is, hoe minder kans van slagen het heeft. Voor sommige (buitenlandse) branches gelden bijvoorbeeld strenge regels, wetten, vergunningen en verordeningen

Arbeidsproductiviteit

In hoeverre levert toetreding tot een nieuwe markt/branche werkgelegenheid op? Hoe groter de arbeidsproductiviteit hoe groter de industrie-aantrekkelijkheid

Interne omgeving

Net als de externe omgeving, omvat ook de interne omgeving twee criteria:

1. Competitive Advantage (CA)

Links op de x-as van de SPACE analyse matrix is het concurrentievoordeel te vinden. Hoe groter dit voordeel is, hoe meer het naar links opschuift. Ook dit kan beïnvloed worden door een aantal factoren, namelijk:

Marktaandeel

Hoe groter het marktaandeel hoe meer er geproduceerd moet worden, wat weer invloed heeft op aantal middelen en inzet van machines en personeel

Productkwaliteit

Wanneer de kwaliteit van producten naar beneden zakt, zal dit invloed op de afzetmarkt hebben. Daarom doen bedrijven er goed aan om intern continu het kwaliteitsproces te bewaken

Productlevenscyclus

Dit hangt nauw samen met de productkwaliteit; hoe langer een product meegaat, hoe betrouwbaarder het overkomt op de afnemer. Ook hier moet de kwaliteit continu bewaakt worden

Innovatiecyclus

Ook dit heeft met de kwaliteit te maken. Bedrijven die niet innoveren en geen nieuwe technologieën toepassen in hun productie, zullen achter de feiten aanlopen en producten van verminderde kwaliteit produceren

Klantenloyaliteit

Door zich aan klanten te binden, zullen bedrijven ook concessies moeten doen ten aanzien van hun klanten. Dat wat klanten belangrijk vinden moet daarom worden doorgevoerd in de productie van goederen

2. Financial Strength (FS)

Bovenaan de y-as van de SPACE analyse matrix wordt de financiële kracht van de organisatie gemeten. Hoe financieel krachtiger een organisatie is, hoe hoger zal de positie op de y-as zijn. Ook hier zijn weer verschillende beïnvloedfactoren te vinden:

Rendement

Wanneer bedrijven volop hun investeringen terugverdienen, zal hen dat financieel krachtiger maken

Liquiditeit

Naast rendement is het ook belangrijk om voldoende geld beschikbaar te hebben om bijvoorbeeld leveranciers direct mee te kunnen betalen.

Schuldgraad

Hoe lager de schuldgraad, hoe kapitaalkrachtiger een bedrijf zal zijn. Bij veel leningen en openstaande rekeningen ontstaat er een grotere schuldgraad met een negatief gevolg voor de kapitaalkracht

Voorraadomzet

Hoe hoger de waarde van de voorraad, hoe financieel krachtiger een bedrijf is. Daarbij is het van belang dat er wel sprake is van omloopsnelheid, omdat er anders kans op incourante voorraad ontstaat. De voorraadomzet geeft een goede indicatie van de totale waarde van de voorraad en de snelheid waarmee de voorraad het bedrijf verlaat

4 posities in de SPACE analyse matrix

Om tot strategie te komen, moet allereerst de positie van de organisatie worden bepaald. Pas dan kan er tot actie worden overgegaan, die na enige tijd geëvalueerd gaat worden. Zodoende dat er vier posities worden gevormd in de SPACE analyse matrix tussen de y- en x-as. Elke as vertegenwoordigt aan het uiteinde een sub-factor, waaraan een waarde wordt toegekend van 0 tot 6; voor CA en ES is dit echter 0 tot -6.

De waarden van de individuele factoren worden vervolgens op de assen in de matrix neergezet. Daar waar het grootste oppervlakte wordt ingenomen door de waarde van deze factoren, ligt het beste alternatief voor een strategisch plan. Hieronder zijn de vier strategische posities uit de SPACE analyse te vinden. Daarnaast worden ook de P(ositie) en AC(tie) meegenomen:

Conservatieve strategie

De conservatieve strategie zit tussen de financiële kracht van een bedrijf en het concurrentievoordeel in. Doorgaans betreft het hier een stabiele organisatie, met een laag groeipercentage.
De volgende acties zou een bedrijf in deze positie kunnen uitvoeren:

• Focus op de bestaande succesvolle producten en deze koesteren
• Daarnaast ook ruimte om nieuwe producten te ontwikkelen
• Mogelijke productpenetratie in de vorm van uitbreiding

Agressieve strategie

De agressieve strategie zit tussen de financiële kracht en de industrie aantrekkelijkheid in. Hier betreft het een stabiele organisatie, waarbij gekozen wordt om actief de concurrentie aan te gaan met soortgelijken bedrijven.
De volgende acties zou een bedrijf in deze positie kunnen uitvoeren:

• Focus op producten die flink kunnen concurreren met andere bedrijven
• Een gerichte marketingcampagne met als doel het verkrijgen van een groter marktaandeel
• Focus op laagste prijs ten opzichte van concurrenten
• Zoektocht naar overnamepartijen, om hiermee het eigen marktaandeel flink te vergroten

Defensieve strategie

De defensieve strategie van de SPACE analyse zit tussen de stabiliteit van de omgeving en het concurrentievoordeel in. Hier gaat het om bedrijven die worden weggedrukt door concurrenten. Zonder actie te ondernemen, is de kans groot dat dergelijke bedrijven hun deuren moeten sluiten.

De volgende acties zou een bedrijf in deze positie kunnen uitvoeren:

• Kostenverlaging inzetten, waardoor het bedrijf een sterkere concurrentiepositie gaat innemen
• Vermindering van investeringen en low budget gaan produceren
• Focus op core business en alle andere bijzaken afstoten

Competitieve strategie

De competitieve strategie zit binnen de SPACE analyse matrix tussen industrie aantrekkelijkheid en de stabiliteit van de omgeving in. Dit zijn bedrijven die zich concurrerend opstellen in de markt, maar desalniettemin niet stabiel zijn.

De volgende acties zou een bedrijf in deze positie kunnen uitvoeren:

• Zoektocht naar samenwerkingsverbanden met stabiele bedrijven
• Verhoging van productiviteit, waardoor er betrouwbare levering ontstaat
• Naast de core business zich ook richten op bijproducten, die de verkoop stimuleren

Evaluatie

Een bedrijf kan pas tot acties overgaan, als de eerdergenoemde positie bepaald is. Aan de hand van die positie wordt gekeken wat de beste keuze is om tot strategisch management over te gaan en welke acties uitgevoerd gaan worden.

Na maximaal een jaar dient er een evaluatie plaats te vinden en kan de matrix opnieuw worden ingevuld en tegen het licht worden gehouden. Bij verschuivingen is het belangrijk dat het topmanagement van het bedrijf zich afvraagt, tot welke voordelen én nadelen het leidt. Bij voordelen kan de koers ongewijzigd aangehouden worden. Bij nadelen is het verstandig te onderzoeken wat er opnieuw het beste aangepast moet worden.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de SPACE analyse (SPACE analysis)? Helpt dit model jouw organisatie met het maken van strategische keuzes en beslissingen? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Dess, G. G., & Miller, A. (1996). Strategic management (Vol. 2). McGraw-Hill.
2. Porter, M. E. (1985). Creating and sustaining superior performance. Competitive advantage, 167.
3. Radder, L., & Louw, L. (1998). The SPACE matrix: A tool for calibrating competition. Long range planning, 31(4), 549-559.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2019). SPACE analyse. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/strategie/space-analyse/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 27/07/2019 | Laatste update: 11/04/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/strategie/space-analyse/”>Toolshero: SPACE analyse</a>

Tags: strategische analyse