Sociale interactietheorie van Robert F. Bales

Sociale interactietheorie - Toolshero

Sociale interactietheorie: in dit artikel wordt de sociale interactietheorie , ontwikkeld door Robert Freed Bales praktisch uitgelegd. Naast wat het is, belicht dit artikel ook de theorie van Systematic Multiple Level Observation of Groups (SYMLOG), de term Interaction Process Analysis en de groepsrollen en roltypes. Na het lezen begrijp je de basis van deze communicatie en coaching tool. Veel leesplezier!

Wat is de sociale interactietheorie?

De sociale interactietheorie, ook wel Social Interaction Systems Theory genoemd, is ontwikkeld door Robert Freed Bales.

Bales was op dat moment een pionier bij de afdeling Social Relations van de Harvard University. Het project waaruit deze theorie voortkwam was bedoeld om een integratief raamwerk voor sociale psychologie te ontwikkelen. Deze moest gebaseerd zijn op het sociale interactieproces, aangevuld met waardeanalyses op de inhoud van de interactie.

Gratis e-book bij Toolshero

Bales geloofde dat deze persoonlijke benadering veel verder gaat dan de klassieke experimentele benadering van de studie voor groepsdynamiek.

Systematic Multiple Level Observation of Groups (SYMLOG)

Als onderdeel van het onderzoek ontwikkelde Bales SYMLOG. Dit staat voor Systematic Multiple Level Observation of Groups. De aanpak en operaties van de SYMLOG Consulting Group was interactief, en wereldwijd. Het creëerde onder meer een databank die het mogelijk maakte om naar verbanden tussen menselijke interactie te zoeken die veel verder gingen dan tot dan toe bekend.

In het onderzoek voorafgaand aan de publicatie van de sociale interactietheorie werden de fundamentele grenzen van het vakgebied vastgesteld, en de criteria voor het gedrag voor leiders en volgers. Daartoe biedt Bales een nieuwe field theory. De nieuwe veldtheorie is een herwaardering voor de vele contexten waarin mensen leven.

Bales streefde er niet naar om verschillen terug te brengen, maar om ze te begrijpen. Hij benadrukte verder dat de mentale processen van individuen en sociale interactie plaatsvinden in systematische contexten die gemeten kunnen worden. Hierdoor kan gedrag nauwkeuriger worden verklaard en voorspeld dan in het verleden.

Interaction Process Analysis

Interaction Process Analysis is een term die een verzameling methoden beschrijft die zich in de laatste twintig jaar hebben ontwikkeld. De methoden nemen verschillende vormen aan, en zijn uitgevonden, geleend en opnieuw uitgevonden of verbeterd. Wat de theorieën in overeenkomst hebben is dat het gebaseerd is op eerstehands observatie van sociale interactie in kleine groepen.

Ook Robert Bales ontwikkelde naast de sociale interactietheorie zijn Interaction Process Analysis. Hierbij werden werd een observeerder gevraagd de acties en reacties van elk van de groepsleden vast te leggen in een van twaalf categorieën. De categorieën werden opgedeeld als volgt:

  1. Toont solidariteit. De geobserveerde persoon verhoogt de status van anderen, helpt anderen en geeft anderen beloningen of complimenten.
  2. Verlaagt spanning. De geobserveerde persoon lacht, is relaxt, toont voldoening of maakt grapjes.
  3. Toont overeenstemming. De geobserveerde persoon toont acceptatie, begrip of naleving van regels.
  4. Geeft suggesties. De geobserveerde persoon geeft aanwijzingen aan anderen, impliceert autonomie van anderen en is zelfstandig.
  5. Geeft mening. De geobserveerde persoon geeft zijn of haar mening, deelt analyses met de rest van de groep, deelt gevoelens of wensen/eisen.
  6. Voorziet van oriëntatie. De geobserveerde persoon geeft informatie aan anderen, herhaalt belangrijke zaken, bevestigt of verduidelijkt wanneer dit gewenst is.
  7. Vraagt om oriëntatie. De geobserveerde persoon vraagt om informatie, of vraagt om bevestiging of herhaling wanneer dit gewenst is.
  8. Vraagt om mening. De geobserveerde persoon vraagt om evaluaties, analyses of uitingen van gevoelens van anderen.
  9. Vraagt om suggesties. De geobserveerde persoon vraagt om richting of alternatieve mogelijkheden voor handelen.
  10. Is het hier niet mee eens. De geobserveerde persoon toont afwijzing of het onthouden van hulp.
  11. Toont spanning. De geobserveerde persoon vraagt om hulp of trekt zich terug uit de situatie.
  12. Toont antagonisme. De geobserveerde persoon laat de status van anderen leeglopen en verdedigt zijn of haar eigen vaak.

Groepsrollen in het Three Dimensional Space of Interpersonal Personality-model

Bales was ervan overtuigd dat een persoon afhankelijk is van zijn eigen persoonlijke observatie van zichzelf en anderen in de groep om een duidelijk beeld te krijgen van wat een effectief teamlid is. Een groepslid kan bijvoorbeeld niet te ver achterliggen op de werkzaamheden en natuurlijke stroom van gebeurtenissen, anders zal zijn of haar deelname hieronder lijden.

Om deze factoren te beschrijven ontwikkelde Bales het Three Dimensional Space of Interpersonal Personality-model naast de sociale interactietheorie. In dit model wordt zowel de waarde van iemand voor de groep beschreven, als de betekenis van iemand voor de groep. Het type rol dat een persoon heeft onderscheidt zich door de perceptie en evaluatie van anderen in de groep. Deze percepties en evaluaties zijn gelinkt aan gedrag of de positie waarin iemand zich bevindt.

Evaluatie wordt gedaan door interpersoonlijke vragen te analyseren zoals:

  1. Krijgt hij of zij veel mensen aan het lachen?
  2. Lijkt het erop dat zij of hij hoog zal scoren op leiderschap?
  3. Lijkt hij of zij veel interactie te krijgen van anderen?
  4. Lijkt hij of zij zichzelf vermakelijk te vinden?
  5. Ziet hij of zij zich als een goed persoon?
  6. Lijkt hij of zij een algemeen vertrouwen te hebben in anderen?
  7. Vind je hem of haar aardig?

De antwoorden op deze vragen vormen samen meestal een type persoonlijkheid. De antwoorden geven namelijk een goed inzicht in de discrepanties in iemands gedrag. Kenmerken van een persoonlijkheid die worden vastgesteld zijn eigenlijk niet kenmerken van de individu op zich, maar kenmerken van de persoon in de rol van het individu in een bepaalde groep.

Om het gedrag van een individu in een groep te begrijpen, is het essentieel dat onderscheid gemaakt wordt tussen permanente en persoonlijke eigenschappen van een persoon en de eigenschappen die alleen in een groepsrol worden getoond. Om de persoonlijkheid van iemand in een team te bepalen, moet de gehele groep geobserveerd worden en gekeken worden hoe andere groepsleden het individu beoordelen.

6 hoofdrollen

Het Three Dimensional Space of Interpersonal Personality-model is gepubliceerd in het boek SYMLOG: A System for the Multiple Level Observation of Groups. Dit model begint met het uiteenzetten van de zes hoofdrollen. Deze zijn:

  1. Dominant (upward)
  2. Gecontroleerd (forward)
  3. Vriendelijk (positive)
  4. Onderdanig (downward)
  5. Emotioneel expressief (backward)
  6. Onvriendelijk (negative)

Geassocieerde eigenschappen

Het model bevat daarnaast ook nog bijbehorende kenmerken van de voorheen beschreven hoofdrollen. Deze kenmerken zijn:

  • Assertief
  • Extravert
  • Gezaghebbend
  • Taakleider
  • Dominant
  • Dramatisch
  • Provocerend
  • Coöperatief
  • Aanhankelijk
  • Cynisch
  • Onderhoudend
  • Zacht
  • Dankbaar
  • Zelf bestraffend
  • Gehoorzaam
  • Vervreemd
  • Depressief
  • Bang
  • Blij om met anderen te zijn

Roltypes en combinaties sociale interactietheorie

De rollen en kenmerken die hierboven genoemd staan worden gebruikt om de verbindingen, netwerken en coalities tussen verschillende groepen te identificeren. Elk type heeft een verschillende combinatie kenmerken. De onderscheidende factor van de verschillende typen is gebaseerd op de andere kenmerken die aan een persoon worden gekoppeld.

Type U is een actieve en spraakzame, krachtige persoonlijkheid die op weg is naar succes en macht. Type UP lijkt sociaal extravert, vriendelijk, positief en op weg naar vooral sociaal succes. Type UPF is vriendelijk, gericht op waarde en een echte taakleider.

Hij of zij is op weg naar solidariteit en vooruitgang. Type UF is een persoon met sterke leiderschapskwaliteiten, taakgericht en evolueren naar samenwerken. Type UNF is dominant, moreel superieur en onvriendelijk. Type UB is niet-taakgericht, expressief en zelfverzekerd. Ook is hij of zij rebels, agressief en op weg naar hardnekkige assertiviteit. Type UPB is warm, aanhankelijk en beweegt zich in de richting van warmte en emotionele steun aan anderen.

Het aannemen van verschillende rollen in sociale interacties volgens de sociale interactietheorie

Het eerste gedeelte van dit artikel definieerde verschillende rollen en hoe gedrag van mensen kan veranderen wanneer zij in groepen werken. In dit gedeelte gaat het met name om hoe mensen verschillende rollen op zich nemen in het dagelijks leven.

Sociale interactie op basis van verschillende rollen gebeurt vrijwel automatisch. Een rol wordt vervuld zonder dat de persoon daarbij nadenkt. Dit is ook de reden waarom sociale interactie zo laagdrempelig is. Als iedereen altijd moest nadenken voordat een rol werd opgepakt, zou sociale interactie erg traag worden, vervelend en vol fouten.

Stel in een willekeurige winkel wordt door een medewerker aan een klant gevraagd hoeveel hij per maand verdiend. Een dergelijke persoonlijke vraag zou je eventueel kunnen verwachten van een goede vriend, omdat discussies over persoonlijke zaken deel uitmaken van de rollen die passen bij vrienden, maar van een winkelmedewerker wordt dit niet verwacht.

Zoals het voorbeeld hierboven illustreert, berust sociale interactie deels op achtergrondaannames of het begrip van de rollen die van mensen worden verwacht in verschillende contexten. Als dit begrip van verschillende rollen wordt geschonden, kan de sociale orde gemakkelijk worden verstoord.

Socioloog Garfinkel zette uiteen dat onverwachte gebeurtenissen zoals hierboven beschreven de sociale orde erg kwetsbaar maakt. Hij legt uit dat mensen constant bezig zijn met het construeren van de sociale omgeving waarin zij zich bevinden. Om zijn punt weer te geven liet hij een aantal van zijn leerlingen experimenten uitvoeren. Hieronder was de opdracht voor studenten om zich te gedragen als vreemdeling bij hun eigen ouders thuis. Het zal geen verrassing zijn dat de meeste ouders zich razendsnel afvragen wat de universiteit met hun kinderen deed.

De sociale interactietheorie gaat dus voornamelijk over het feit dat de sociale orde in hoge mate sociaal geconstrueerd is. Het is precies wat mensen ervan maken bij het met elkaar omgaan. Sociologen noemen dit de sociale constructie van de werkelijkheid. Hoewel de meeste mensen in situaties komen waarin opvattingen gedeeld worden over wat gaat komen, blijven er actoren de situatie definiëren en zo de realiteit construeren.

Sociale interactietheorie: rollen en de invloed op persoonlijkheden

Zoals hierboven beschreven helpen verschillende rollen dus om de sociale orde te construeren. Het aannemen van verschillende rollen heeft echter nog een uitwerking. Het kan zijn dat hierdoor een persoonlijkheid wordt beïnvloed/gevormd. Het idee is dat wanneer mensen een nieuwe rol aannemen, de verwachtingen van die rol de manier waarop we met anderen omgaan kan veranderen. Ook de manier waarop we onszelf zien en behandelen kan erdoor veranderen.

Een voorbeeld hiervan komt van professor Kirkham, professor strafrecht in de Verenigde Staten. Tijdens zijn lessen was Kirkham kritisch over de hardheid waarmee de politie verdachten behandelde.

Een van de politieagenten die aanwezig was in zijn klas merkte op dat Kirkham zoiets niet kon zeggen, omdat hij niet wist hoe het is om een politieagent te zijn. Ze daagden hem uit om de basisopleiding politie te gaan doen.

Na het afsluiten van de basisafleiding liep Kirkham mee met een paar agenten. Tijdens de eerste dienst werden ze verzocht naar een café te gaan waar een dronken man problemen veroorzaakte.

Kirkham vroeg de man of hij naar buiten zou kunnen gaan. In plaats van de luisteren, gaf de raddraaier Kirkham een klap op zijn gezicht. Tijdens een andere gebeurtenis werden ze geroepen naar een situatie waarbij omstanders dreigend om hun auto kwamen te staan.

Kirkham haalde een wapen tevoorschijn om de omstanders op afstand te houden. Later zei hij hierover dat hij als professor de agent die hij was geworden zou veroordelen op zijn gedrag.

In een kort tijdsbestek was Kirkham veranderd van een aardige professor naar een serieuze politieagent. Zijn rol was daarmee veranderd, en in kleine mate waarschijnlijk ook zijn persoonlijkheid. In ieder geval wel zijn opvattingen.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de sociale interactietheorie? Kan jij een voorbeeld geven van een situatie waarin de sociale orde verstoord raakte? Heb jij moeite met het aannemen van verschillende rollen, of gaat het automatisch? Wat is volgens jou belangrijk bij het interacteren met anderen? Kan jij tips delen voor mensen die moeite hebben met het omgaan met anderen? Heb jij tips of opmerkingen over dit artikel?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. Adams, B. N. (1967). Interaction theory and the social network. Sociometry, 64-78.
  2. Aksan, N., Kısac, B., Aydın, M., & Demirbuken, S. (2009). Symbolic interaction theory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 902-904.
  3. Ben-Sira, Z. (1976). The function of the professional’s affective behavior in client satisfaction: a revised approach to social interaction theory. Journal of Health and Social Behavior, 3-11.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2020). Sociale interactietheorie (Bales). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/sociologie/sociale-interactietheorie/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 23/12/2020 | Laatste update: 17/10/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/sociologie/sociale-interactietheorie/”>Toolshero: Sociale interactietheorie (Bales)</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 4

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Ben Janse
Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.

Tags:

Geef een reactie