Conservatisme: de betekenis en uitleg

Conservatisme - Toolshero

Conservatisme: in dit artikel wordt het conservatisme praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze sociale en politieke filosofie. We behandelen wat deze sociale filosofie is, hoe conservatieven versus liberalen staan en wat de kenmerken en verschillende vormen zijn. Veel leesplezier!

Wat is conservatisme?

Conservatisme is een culturele, politieke en sociale filosofie. Het doel ervan is om traditionele sociale instellingen, gebruiken en praktijken te promoten en te behouden. De principes van conservatisme kunnen verschillen van de status-quo in de maatschappij waarin het voorkomt. Dat wil zeggen dat conservatisme niet altijd duidelijk zichtbaar is.

In de westerse cultuur proberen conservatieven cultuur zo goed mogelijk te behouden, zoals sociale instellingen, een parlementaire regering, eigendomsrecht en georganiseerde religie. Conservatieven geven de voorkeur aan praktijken en instellingen die stabiliteit hebben laten zien in het verleden en zich geleidelijk ontwikkelen.

Gratis e-book bij Toolshero

Aanhangers van conservatieve politieke partijen verzetten zich tegen moderne invloeden en streven naar traditionele waarden. Deze waarden zijn niet hetzelfde voor alle conservatieven. Conservatieven kunnen breed uiteenlopende opvattingen hebben over de maatschappij, economie en regering.

Oorsprong en betekenis van het woord conservatisme

Het eerste gebruik van deze term in politieke context vond plaats in 1818 door François René de Chateaubriand, die de invloeden van de Franse Revolutie probeerde terug te draaien. Historisch gezien wordt de term geassocieerd met rechtse politiek. Er is geen beleid te bestempelen als conservatief, omdat de betekenis van deze filosofie afhangt van wat er op een bepaalde plek en tijd als traditioneel wordt gezien.

Conservatief denken op zich is veranderd omdat het zich aanpast aan tradities en nationale culturen. Sommige conservatieven pleiten voor meer overheidsinterventie als het gaat om de economie, waar anderen juist voorstander zijn van een vrijemarkteconomie.

Conservatieven versus liberalen

Over het algemeen worden twee manieren van denken onderscheiden in de nationale politiek: conservatief of liberaal. Links of rechts. Deze twee liggen aan tegenovergestelde uiteinden van het politieke spectrum.

Conservatieven en liberalen hebben verschillende overtuigingen en opvattingen over hoe de samenleving bestuurd moet worden. Het belangrijkste verschil tussen de twee gaat over hoeveel van het verleden behouden moet worden voor de toekomst.

Conservatieven worden geassocieerd met rechtse bewegingen en worden gekenmerkt door de overtuiging dat vooruitgang gemanaged moet worden om cultuur te bewaren en traditionele waarden te behouden.

Liberalen zijn links en staan meer open voor vooruitgang van allerlei vormen. Zij zijn sterk afhankelijk van de regering om problemen op te lossen. Van oorsprong maken liberalen deel uit van minderheidsgroepen, maar tegenwoordig kunnen de liberalen ook de dominante groep zijn.

Liberalen willen dat bestaande structuren en hiërarchieën veranderen en geloven dat vasthouden aan traditie en traditionele waarden een samenleving alleen maar tegen houdt. In de Verenigde Staten zijn de democraten de liberale partij en de republikeinen de conservatieve partij.

Inleiding tot de politieke wetenschappen met name politieke ideologieën  

Kenmerken van conservatisme

Vaak terugkerende thema’s als het gaat om het beschrijven van deze filosofie zijn traditie, realisme en het gebruik van hiërarchie. Bekende politicologen zien conservatisme als situationeel. Situationeel conservatisme wordt gezien als de verdediging van gevestigde instellingen van een tijd.

De voorzitter van de Britse Conservatieve Partij in 1959, Quintin Hogg, zei: “conservatisme is niet zozeer een filosofie als wel een houding, een constante kracht, die een tijdloze functie vervult in de ontwikkeling van vrije samenlevingen en overeenkomst met een diepe en permanente eis van de menselijke natuur zelf.”

Traditie

Conservatief zijn is de voorkeur geven aan het bekende boven het onbekende. De voorkeur geven aan het beproefde, en niet aan het onbeproefde.

Feit boven mysterie, het werkelijke boven het mogelijke, het beperkte tot het grenzeloze, het nabije tot het verre, het voldoende voor het overvloedige, het geschikte voor het perfecte, de huidige lach tot utopische gelukzaligheid. Dat waren de woorden van Michael Oakeshott.

Hiërarchie

Sommige politieke theoretici definiëren deze filosofie als een algemene verdediging van sociale en economische ongelijkheid. De rechtse politiek is van mening dat bepaalde sociale orde en hiërarchieën onvermijdelijk zijn, zelfs natuurlijk, normaal en wenselijk.

Vanuit dit perspectief is conservatisme niet zozeer een poging om oude instellingen in stand te houden, maar meer een theoretische weergave van de gevoelde ervaring van macht.

Realisme

Deze sociale filosofie is volgens Noël O’Sullivan een filosofie van menselijke onvolmaaktheid, een negatief en pessimistisch beeld van de natuur van de mens. De intellectuele grondvader van realistisch rechts stelt aan de andere kant dat de natuurtoestand van de mens slecht, gemeen en bruut is, waarvoor een centraal gezag nodig is.

Vormen van conservatisme

Deze vorm van filosofie is zoals eerder gesteld een breed begrip. Het kent daarom verschillende definities en vormen.

Hieronder worden de meest voorkomende vormen kort toegelicht.

Liberaal conservatisme

Dit omvat klassieke opvattingen over minimale overheidsinterventies in de economie. Personen moeten vrij zijn om deel te nemen aan de markt en rijkdom te generen zonder dat de overheid zich daar mee mengt.

Toch is een sterke staat nodig voor wet en orde, omdat mensen niet helemaal vertrouwd kunnen worden. Liberaal conservatisme moet niet verward worden met conservatief liberalisme.

Libertair conservatisme

Dit omvat verschillende politieke ideologieën die het meest aanwezig zijn in de Verenigde Staten. Vormen ervan omvatten constitutionalisme, paleolibertarisme en christelijk libertarisme. Het pleit voor minimale overheidsinterventies in de economie en het sociale leven, maar met een meer sociaal conservatieve filosofie die de nadruk legt op autoriteit, moraliteit en plicht.

Fiscaal conservatisme

Deze sociale filosofie vorm is een politiek een economische filosofie met een ideologische basis in het kapitalisme en de vrijemarkteconomie. Fiscale conservatieven pleiten voor belastingverlagingen, minder overheidsuitgaven en een minimale overheidsschuld.

Nationaal conservatisme

Deze sociale filosofie vorm is een politieke term die voornamelijk in Europa gebruikt wordt om een variant op het conservatisme aan te duiden die zich richt op het behartigen van nationale belangen en het hooghouden van de culturele en etnische identiteit.

Nationaal conservatisme is gericht op de traditionele gezinsnormen en sociale stabiliteit, evenals het beperken van immigratie. Deze filosofie is ook gelinkt aan traditionalistisch conservatisme.

Cultureel conservatisme

Deze sociale filosofie vorm steunt het behoud van het erfgoed van een natie, of de gedeelde cultuur die niet stopt bij een landsgrens. De gedeelde cultuur kan uiteenlopend zijn zoals de westerse cultuur of de oosterse cultuur.

Culturele conservatieven houden vast aan traditionele denkwijzen en geloven vast in traditionele waarden en politiek. Ze hebben een dringend gevoel voor nationalisme.

Sociaal conservatisme

Sociaal conservatisme verschilt van cultureel conservatisme, hoewel er enkele overlappingen zijn. Sociaal-conservatieven stellen dat de samenleving gebouwd is op een kwetsbaar netwerk van relaties die gerespecteerd moeten worden door middel van plicht, waarden en gevestigde instellingen. Maatschappelijke verandering wordt als verdacht gezien.

Religieus conservatisme

Deze sociale filosofie vorm verwijst naar conservatief christendom, christelijk rechts, islamisme en religieus fundamentalisme. In de meeste democratieën proberen politieke conservatieven de traditionele gezinsstructuur en de sociale normen hoog te houden.

Religieuze conservatieven zijn meestal tegen abortus, homoseksualiteit, en seksuele activiteiten buiten het huwelijk. Deze groep conservatieven hebben de neiging om de rol van religie in de samenleving en het openbare leven uit te breiden en de invloed ervan te vergroten.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over conservatisme? Vind jij jezelf conservatief? Of ben jij meer progressief? Hoe denk jij over het bestaan van kamp-links en kamp-rechts? Denk jij dat de twee politieke ideologieën meer naar elkaar toe gaan groeien in de toekomst? Of voorzie jij mogelijk nog meer tweedeling?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. Apple, M. W. (2004). Creating difference: Neo-liberalism, neo-conservatism and the politics of educational reform. Educational policy, 18(1), 12-44.
  2. Dorey, P. (2010). British Conservatism: the politics and philosophy of inequality (No. 33). IB Tauris.
  3. Dahl, G. (1999). Radical conservatism and the future of politics. Radical Conservatism and the Future of Politics, 1-176. Pierson, P., & Skocpol, T. (Eds.). (2007). The transformation of American politics: Activist government and the rise of conservatism (Vol. 122). Princeton University Press.
  4. LaFond, R., & Watts, R. L. (2008). The information role of conservatism. The accounting review, 83(2), 447-478.
  5. Paskhaver, A. (2021). Introduction to Political Science – with a Concentration on Political Ideologies. Retrieved 08/02/2024 from Udemy.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2022). Conservatisme. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/sociologie/conservatisme/

Gepubliceerd op: 22/09/2022 | Laatste update: 08/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/sociologie/conservatisme/”>Toolshero: Conservatisme</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 3.8 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 5

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Ben Janse
Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.

Tags:

Geef een reactie