Rollenspel: de uitleg en voorbeelden

Rollenspel: in dit artikel wordt het rollenspel praktisch uitgelegd. Naast de uitleg wat een rollenspel is, worden ook de functionaliteiten, voordelen, de stappen en praktische voorbeelden. Veel leesplezier!

Wat is een rollenspel? De uitleg

Een rollenspel is een geïmproviseerde situatie waarin twee of meer spelers een ander personage imiteren. Het kan gebruikt worden voor educatieve doeleinden, maar ook als recreatief spel. Wanneer het een recreatief spel betreft wordt er ook wel gesproken van een role-playing game (RPG).

In een rollenspel nemen de spelers een rol of taak op zich om op die manier skills te leren of verbeteren. Deelnemen in een rollenspel vereist enige verbeeldingscapaciteit omdat vaak een lastige situatie uit de praktijk wordt nagebootst. Omdat het een dynamische setting betreft is het mogelijk om op tal van manieren te reageren op de medespeler terwijl alle spelers verschillende belangen hebben. Dit stimuleert creativiteit en maakt het mogelijk om problemen te identificeren die voorheen nog niet duidelijk waren.

Een rollenspel kan ook zelfverzekerdheid stimuleren en competenties verbeteren door het toepassen van verschillende technieken en theorieën. Om deze redenen blijkt het deelnemen aan rollenspelen uiterst effectief te zijn voor zowel kinderen als professionals.

Rollenspel: functionaliteiten en voordelen

Rollenspelen worden ingezet voor verschillende doeleinden. Wanneer het niet gebruikt wordt voor entertainment, is het rollenspel vaak onderdeel van een psychologische test om de sociale en verbale vaardigheden van een kandidaat te testen of verbeteren. Enkele algemene voordelen van het gebruik van rollenspelen zijn:

• Verheldering/ verbetering communicatie
• Oefenen van nieuw gedrag
• Testen van aanpassingsvermogen
• Uitproberen van verschillende opties
• Inzicht krijgen over de gevolgen van bepaald gedrag

Rollenspel als onderdeel van een sollicitatieprocedure

Bij het solliciteren naar een nieuwe functie waar verbale en sociale competenties voor nodig zijn is een rollenspel vaak een vast onderdeel van het assessment.

Een praktijksituatie die voor kan komen in de toekomstige baan wordt dan zo goed mogelijk gesimuleerd. Zo wordt gekeken hoe mensen reageren op verschillende benaderingstechnieken en of de kandidaat geschikt is voor de functie. Rollenspelen als onderdeel van een assessment kunnen onderverdeeld worden in drie categorieën:

1. Leidinggevende praktijksimulatie

Leidinggevenden worden in hun functie vaak geconfronteerd met verschillende soorten uitdagende situaties vanwege de hoge diversiteit aan werknemers die in een organisatie voor kunnen komen. Een goede leidinggevende beschikt over sterke communicatieve vaardigheden, overredingskracht, besluitvaardigheid en moet kunnen delegeren.

Een leidinggevende moet bijvoorbeeld zijn werknemer kunnen aanspreken op ongewenst gedrag, of hem aansporen om een bepaalde taak uit te voeren. Wanneer de situatie niet verbeterd wordt er een interventiegesprek ingezet.

De werknemer zal hoogstwaarschijnlijk weerstand bieden, zeker in het rollenspel, maar het is dan de taak van de leidinggevende om deze weerstand weg te nemen en te komen tot een goed, constructief einde.

Commerciële praktijksimulatie

Ook wanneer er gesolliciteerd wordt op een commerciële functie waarbij veel contact met klanten is kan de kandidaat gevraagd worden om in een rollenspel deel te nemen.

Een toekomstige medewerker van de afdeling klantenservice kan geconfronteerd worden met boze of ontevreden klanten waarop tactvol gereageerd moet worden. Een verkoper in spe kan gevraagd worden om een verkoopgesprek te simuleren waarin hij zijn onderhandelingsvaardigheden en overtuigingskracht moet laten zien. De assessor let dan vooral op de commerciële en klantgerichte vaardigheden.

Adviserende praktijksimulatie

Adviesgesprekken worden gehouden in tal van situaties. Of het nou de huisarts is die zijn patiënt adviseert te stoppen met roken of de HR-manager die de marketing manager adviseert over het kiezen van een kandidaat, beiden hebben zij kennis geacquireerd, onderzocht, nagedacht of onderhandeld.

Adviesgesprekken gaan vaak over verandering; er moet iets gebeuren. Voordat de juiste keuze gemaakt kan worden zijn de voor- en nadelen overwogen. Net als in situaties waarin leiding wordt gegeven wordt ook in adviserende gesprekken weerstand geboden, vaak door de geadviseerde.

De adviseur kan deze weerstand (gedeeltelijk) wegnemen door uit te gaan van een gemeenschappelijk probleem waar hij graag een oplossing voor bedenkt.

Er zijn vanzelfsprekend meer situaties waarin rollenspelen een waardevolle manier is om te identificeren of een kandidaat geschikt is voor de beoogde functie. Neem bijvoorbeeld het rollenspel in de selectieprocedure van de politie. Het rollenspel is een onderdeel van de psychologische test waarbij de kandidaten worden uitgedaagd om een probleemsituatie onder controle te krijgen. Ook in het leger horen dergelijke rollenspelen uit de selectieprocedure.

Stappen in een rollenspel

Figuur 1 – de stappen binnen de rollenspel

1. Selecteer een situatie

Welke situatie gesimuleerd gaat worden hangt af van het doel van het rollenspel. Om het proces in gang te zetten is het belangrijk dat het probleem geïntroduceerd wordt en dat de mogelijkheid geboden wordt aan de kandidaten om over het probleem of de opdracht te discussiëren. Zo gaat het onderwerp leven en kunnen er waardevolle aspecten boven tafel komen.

2. Verduidelijk het doel

De volgende stap is het verduidelijken van het doel van het rollenspel. Wat kan er bereikt worden en wat kan er geleerd worden? Wat zijn de mogelijke uitkomsten en hoe gaan we om met elkaars belangen?

3. Bedeel rollen toe

Bedenk vooraf welke rollen in het rollenspel gespeeld moeten worden en bedeel ze toe. Geef het liefst een rol aan de kandidaat waarin hij zichzelf niet goed kan vinden. Dit vraagt om creativiteit en aanpassingsvermogen. Gebruik zo nodig fictieve namen.

4. Bereid de spelers en assessors voor

Zorg dat iedereen de tijd krijgt om zich in te leven in het personage dat ze moeten imiteren. Vraag of de kandidaten kunnen nadenken over de (fictieve) kenmerken van het personage zoals: achtergrond, familie, motivatie.

Om van een rollenspel te kunnen leren moet er geobserveerd worden. Vraag de assessors om te letten op belangrijke aspecten zoals lichaamshouding, woordkeuze, gebaren en intonatie en laat ze aantekeningen maken.

5. Voer het rollenspel uit

Geef een signaal als de spelers mogen beginnen met het rollenspel. Geef ook aan welk signaal gegeven zal worden als het rollenspel weer gestopt moet worden. Stop het rollenspel als alle zaken behandeld zijn of als de actie gestopt is.

Als een kandidaat zijn rol niet goed begrijpt moet deze verduidelijkt worden. Om de creativiteit van de kandidaat te testen kan aan deze gevraagd worden om verschillende benaderingen te gebruiken.

6. Evalueer

Evaluatie is belangrijk omdat de deelnemers vaak zo in hun rol opgaan dat zij niet precies kunnen reproduceren wat er gebeurd is. Wees kritisch, maar niet veroordelend, en benadruk dat fouten maken nodig is om te verbeteren. Vraag de assessors om hun feedback over het rollenspel en voorzie de kandidaten van constructieve feedback.

Samenvattend

Een rollenspel kan ingezet worden voor meerdere doeleinden. Als onderdeel van een selectieprocedure wordt vaak getest of de kandidaat geschikt is voor de beoogde functie of taak. Ook wordt deze methode gebruikt om medewerkers te trainen of voor te bereiden op toekomstige moeilijke situaties.

Het participeren in een rollenspel heeft als voordeel dat verschillende competenties getest en gestimuleerd worden. Creativiteit, aanpassingsvermogen, standvastigheid en tactisch vermogen worden getest in een dergelijke situatiesimulatie. Door na het rollenspel te evalueren wordt aan de kandidaat duidelijk gemaakt wat er goed ging of wat er voor verbetering vatbaar is.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over rollenspelen en pas jij rollenspelen toe? Voor welke doeleinden denk jij dat rollenspelen geschikt zijn? Welke tips voor het deelnemen in rollenspelen wil jij nog delen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Freedman, J. L. (1969). Role playing: Psychology by consensus. Journal of Personality and Social Psychology, 13(2), 107-114.
2. Greenberg, J., & Eskew, D. E. (1993). The role of role playing in organizational research. Journal of management, 19(2), 221-241.
3. Jarvis, L., Odell, K., & Troiano, M. (2002). Role-playing as a teaching strategy. Strategies for application and presentation, staff development and presentation.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2018). Rollenspel. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/rollenspel/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 01/08/2018 | Laatste update: 18/04/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/rollenspel/”>Toolshero: Rollenspel</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.