Johari venster invullen: de uitleg en template

Johari venster: in dit artikel wordt het Johari venster, ontwikkeld door Joseph Luften en Harry Ingham praktisch uitgelegd en hoe je het kunt invullen. Naast wat uitgelegd wat dit model is en wie het hebben ontwikkeld, wordt ook toepassing praktisch uitgelegd. Daarnaast is er ook een template beschikbaar om te downloaden om er concreet mee aan de slag te gaan. Veel leesplezier!

Wat is het Johari venster? De uitleg

Wanneer iemand gedrag vertoont dat als lastig wordt ervaren door de omgeving, dan is het goed om deze persoon hier feedback op te geven.

Het is voor velen erg moeilijk om anderen aan te spreken op hun gedrag. Niet altijd is iemand zich bewust van zijn eigen gedrag of is hij zich er wel bewust van, maar zal hij dat niet gauw toegeven.

Feedback is een manier om iemand op de juiste manier op zijn (storende) gedrag aan te spreken. Hierbij kan het Johari venster helpen. Het geeft namelijk inzicht in de handelingen van anderen, in combinatie met het eigen handelen.

Johari Window Model invullen: de uitleg (Engelstalige video)

Definitie

Het Johari venster is een eenvoudig hulpmiddel voor het illustreren en verbeteren van zelfbewustzijn en wederzijds begrip tussen individuen. Het model kan tevens gebruikt worden om de relatie van een groep met een andere groep te verbeteren. Vanwege deze kwalificaties wordt het model vaak ingezet ter ondersteuning van teamontwikkeling.

Het Johari venster (Johari window) werd in 1955 gecreëerd door Joseph Luften en Harry Ingham. De naam is afgeleid van de voornamen van de bedenkers. Het Johari venster kan mensen helpen om hun communicatie met elkaar beter te begrijpen.

Figuur 1 – uitleg van het Johari Venster (Luften & Ingham, 1955)

De vier kwadranten van het Johari venster

Het Johari venster heeft vier kwadranten, die vier combinaties vertegenwoordigen:

1. Open Ruimte: Bekend aan jezelf – Bekend bij anderen

Deze Open Ruimte gaat over gedrag dat bij jouzelf bekend is en ook door anderen gezien en herkend wordt. Hierover kan gecommuniceerd worden.

Toch blijkt dat er soms gedrag is dat ergerlijk is voor de omgeving, waar iemand best weet van weet. Op het moment dat hij hierop wordt aangesproken door de ander, valt het niet mee dat te erkennen. Geduld en voorzichtigheid is geboden om dit gedrag aan de orde te stellen en met iemand hierover in discussie te gaan.

Het open kwadrant komt overeen met alle dingen die iedereen over jou weet. Zo weten een timmerman en de mensen om hem heen dat hij op de werkplaats een specialist is in het maken van kozijnen, dat hij houdt van mooi afgewerkte producten, anderen respecteert en altijd tijd maakt om anderen te helpen.

Naast deze feitelijke informatie kent ook iedereen zijn voorkeuren, houdingen, emoties en doelen. De mensen die deze timmerman goed kennen, hebben dus voldoende informatie in de open ruimte om hierover te kunnen communiceren.

2. Blinde Vlek: Onbekend aan jezelf – Bekend bij anderen

Het blinde kwadrant vertegenwoordigt dingen die jij niet over jezelf weet, maar anderen wel. Zo kan het voorkomen dat een nieuwe werknemer te laat is voor een vergadering en de vergadering continu onderbreekt om te versnellen of om opheldering te vragen over zaken die al besproken waren toen hij er nog niet was.

De leider van de vergadering beantwoordt de vragen kort en gaat terug naar waar de vergadering gebleven was. De nieuwe werknemer komt later naar de vergaderingsleider en vertelt hem dat het onbeleefd was wat hij deed.

De leider legt de nieuwe werknemer uit dat hij misschien kortaf overkwam, omdat hij op tijd een vergadering was gestart voor de mensen die erom verlegen zaten en dat van hem als leider wordt verwacht dat hij het tempo en de duur van de vergadering in de gaten houdt.

Op die manier geeft de leider de nieuwe werknemer iets aan dat hij eerst nog niet wist, zodat de werknemer in toekomstige interacties rekening kan houden met dit blinde gedrag.

De Blinde Vlek kan heel vervelend zijn en ervoor zorgen dat anderen over je praten. Anderen hebben immers iets in de gaten, waar jijzelf geen weet van hebt. Transpiratielucht, het veelvuldig gebruik van een stopwoordje of het continu ophalen van een neus zijn hier voorbeelden van.

Ook in de werksfeer kan de Blinde Vlek optreden; zo kan iemand niet in de gaten hebben dat hij veel langzamer werkt dan zijn collega’s. De anderen weten dit wel, waardoor bepaalde irritaties kunnen ontstaan. Wanneer er niet op een goede manier feedback aan de ander wordt gegeven, blijft hij in zijn oude gedrag steken en is de kans groot dat hij buiten de groep komt te vallen.

3. Verborgen Gebied: Bekend aan jezelf – Onbekend bij anderen

In het Verborgen Gebied kunnen mensen bepaalde informatie voor zichzelf houden en dit niet delen met anderen. Zo kan een kantoormedewerker het voor zijn collega’s verborgen houden dat hij in zijn vrije tijd jazzgitarist is.

Het Verborgen Gebied kan overigens voor een beperkt aantal anderen onbekend zijn. Dezelfde kantoorklerk heeft misschien een goede collega met wie hij wel degelijk zijn hobby deelt, waardoor het toch een onderwerp voor communicatie is. In dat geval verschuift dit Verborgen Gebied langzaam naar de Open Ruimte.

Het verborgen kwadrant bevat dus dingen die jijzelf wel weet, maar anderen niet. Zelfonthulling neemt toe door interactie, zodat er potentieel ontstaat om te leren over waar iemand is opgegroeid, wat de gezinswaarden waren en welke ervaringen iemand heeft opgedaan.

Zodra iemand meer over een ander leert, wordt dit raam steeds kleiner en wordt het open raam groter.

4. Onbekend Gebied: Onbekend aan jezelf – Onbekend bij anderen

Over dit Onbekende Gebied wordt niet gecommuniceerd. Puur om het feit dat beide partijen er geen weet van hebben en het daardoor ook geen onderwerp voor discussie is.

Het kwadrant Onbekend Gebied bevat informatie over iemands gedragingen, overtuigingen en gevoelens die voor niemand bekend is, ook niet de persoon in kwestie. Er zijn veel situaties waarin sterke en zwakke punten van een persoon voor het eerst naar voren komen. Hoe reageert de stagiair op de eerste keer overwerken? Hoe reageert deze collega bij zijn eerste ontslag?

Hoe gebruik ik het Johari venster?

De meeste mensen proberen te communiceren door alleen de Open Ruimte te gebruiken. Daarbij worden oogcontact, lichaamstaal en communicatiestijlen over het hoofd gezien. Door gevoelens of gedachten verborgen te houden voor anderen kunnen lastige communicatiemomenten ontstaan die anderen bekritiseren omdat zij iets zien dat wellicht niet klopt.

Een persoon met een gezond gevoel van eigenwaarde kan op een manier reageren waaruit blijkt dat iets uit de Blinde Vlek onthuld wordt. Als een persoon openstaat voor opbouwende kritiek verplaatst de informatie naar de Open Ruimte en kan gezonde interactie plaatsvinden.

Iedereen heeft andere communicatiestijlen, verschillende temperamenten en persoonlijke stressfactoren die vaak uit het professionele leven gehouden worden.

Het Johari venster is effectief in het helpen begrijpen van de relatie tussen werknemer en werkgever. Het wordt ook wel een openbaarmakingsmodel genoemd, of zelfbewustzijn model. Voor sommige mensen dient de methode als een hulpmiddel voor informatieverwerking.

Het Johari venster vertegenwoordigt informatie over ervaringen, opvattingen, houdingen, vaardigheden en motivaties van een bepaald persoon in relatie tot de groep waarin deze persoon zich bevindt.

Deze informatie wordt vanuit vier perspectieven beschreven, waarbij duidelijk wordt welke informatie wel of niet bekend is bij de persoon zelf en/of bij anderen.

Het model kan gebruikt worden om dezelfde informatie over een groep te beschrijven in relatie tot een andere groep.

Feedback

Zonder de ander aan te spreken op het gedrag dat wellicht tot irritatie of ergernis leidt, kan dit uitgroeien tot onbegrip, scheve verhoudingen en een gespannen sfeer. Voornamelijk gedrag dat zich in de Blinde Vlek bevindt, is moeilijk om aan te kaarten bij een ander.

Door middel van feedbackregels komt de boodschap minder hard aan, zal de ander zich minder snel aangevallen voelen en is de kans groot dat hij bewust wordt van zijn gedrag. Bovendien leidt goede feedback tot wederzijds begrip, gezamenlijke afspraken en een prettige samenwerking.

De basisregel bij feedback is het communiceren vanuit de ik-boodschap. Zodra dit achterwege wordt gelaten, kan de ander zich bijzonder aangevallen voelen. ‘Het is mij opgevallen dat je het werk gisteren niet hebt afgekregen’ komt nu eenmaal zachter over dan ‘jij hebt je werk gisteren niet afgekregen’.

Vervolgens mag er aan de ander gevraagd worden of deze constatering klopt en of hij dit zelf ook in de gaten heeft gehad. Gedurende het gehele gesprek is de ik-boodschap van cruciaal belang. Wanneer er bewustwording bij de ander is (en hij als het ware van zijn Blinde Vlek naar de Open Ruimte verschuift), is de tijd rijp om samen naar mogelijke oplossingen te kijken.

Ook het geven van complimenten helpt om de sfeer goed te houden; ‘Ik ben blij dat je het zelf ook gemerkt hebt en ik ben benieuwd of je een idee hebt om dit in de toekomst te voorkomen’.

Door met elkaar in gesprek te gaan, komen er goede ideeën die voor de aangesproken persoon acceptabel zijn en waarin hij zich prettig voelt. De Open Ruimte is nu volledig en er kan open over het issue gesproken worden.

Vertrouwelijkheid is de basis voor het johari venster

Ondanks dat het Johari venster de basis is voor heldere informatie, hoeft natuurlijk niet alles open en bloot besproken te worden. Als bepaalde informatie zich in de Open Ruimte bevindt, kan het toch om vertrouwelijke informatie gaan die niet aan de grote klok hoeft te worden gehangen.

In dat geval gaat het om informatie die wel of die juist niet openbaar gemaakt mag worden. Ook in het voorbeeld van de kantoorklerk, die in zijn vrije tijd jazzgitarist is, kan het zijn dat hij zijn collega dit in vertrouwen heeft verteld.

Wellicht dat hij zijn collega gevraagd heeft om dit niet op de afdeling rond te bazuinen. Daar kan iemand een bepaalde reden voor hebben, zoals privacy, schaamte, niet willen delen enzovoorts.

Johari venster: wederzijds vertrouwen

Het Johari venster is om inzicht in het gedrag en dat van anderen te krijgen. Het geeft informatie over de relaties met anderen en biedt kans om jezelf te verbeteren. Door het vergroten van de Open Ruimte en hier continu bewust van te zijn, zal het wederzijds vertrouwen met anderen alleen maar groter worden. De Blinde Vlek en Verborgen Ruimte krimpen immers als er meer van elkaar bekend is en men in openheid zaken gaat bespreken.

Het Johari venster is zeer effectief en kan onder andere ingezet worden bij kleine conflicten, onderhandelingen of onbegrip naar elkaar.

Door open vragen te stellen en in gesprek te gaan met elkaar, kunnen de verschillende partijen erachter komen wat iemands ideeën, meningen en drijfveren waren, die ten grondslag lagen aan zijn handelen. De Blinde Vlek verschuift naar Open Ruimte en men zal meer respect voor elkaars mening krijgen.

Johari Venster vragenlijst

Nu je hebt gelezen over het Johari Venster kun je zelf aan de slag gaan. Krijg inzicht in jouw gedrag en communicatievaardigheden met anderen en ga aan de slag met deze Johari Venster template.

Nu is het jouw beurt

Wat denk je? Kan je het Johari venster toepassen binnen jouw dagelijkse werkomgeving? Wat is jouw ervaring met feedback- en gedragstechnieken? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Wat zijn uw succesfactoren voor het geven en ontvangen van feedback in relatie tot bepaald gedrag?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Luft, J., & Ingham, H. (1961). The johari window. Human Relations Training News, 5(1), 6-7.
2. Luft, J., & Ingham, H. (1961). The Johari Window: a graphic model of awareness in interpersonal relations. Human relations training news, 5(9), 6-7.
3. Smith, R. E., Carraher, E., & DeLisle, P. Johari Window Model. Leading Collaborative Architectural Practice, 221-224.
4. Verklan, M. T. (2007). Johari Window: a model for communicating to each other. The Journal of perinatal & neonatal nursing, 21(2), 173-174.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2020). Johari venster. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/johari-venster/

Gepubliceerd op: 07/10/2020 | Laatste update: 13/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/johari-venster/”>Toolshero: Johari venster</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.