Sociale psychologie

Wat is sociale psychologie?

Sociale psychologie is een tak van de psychologie die zich voornamelijk richt op het begrijpen van menselijke gevoelens, gedragingen en gedachten in het bijzijn van anderen. Waar klinische psychologie zich richt op psychische stoornissen en de behandeling ervan, focust deze discipline op het functioneren van sociale groepen, sociale status, invloeden van cultuur en andere processen waarbij twee of meerdere personen betrokken zijn. Hoewel de term kan worden opgevat alsof ook proefdieren en dieren in het wild hiertoe behoren, gaat sociale psychologie louter over menselijk sociaal gedrag.

Sociale psychologie is door de jaren heen een actieve vorm van empirisch onderzoek geworden. De hoeveelheid onderzoeksliteratuur is na 1925 snel toegenomen. De belangrijkste theorieën en methoden worden hieronder genoemd.

Gelinkte onderwerpen aan sociale psychologie

Sociale psychologie omvat een breed scala aan onderwerpen, zoals:

• Groepsgedrag (groepsdynamiek van Kormanski & Mozenter)
• Groepsontwikkeling (groepsdynamiek model van Bruce Tuckman)
• Leiderschap
• Non-verbaal gedrag
• Agressie
• Vooroordelen
• Overeenstemming
• Sociale perceptie

Definitie sociale psychologie

Sociale psychologie wordt gedefinieerd als de wetenschappelijke studie naar hoe gedachten, gedragingen en gevoelens worden beïnvloed door feitelijke, ingebeelde of impliciete aanwezigheid van andere personen.

Sociaal psychologen verklaren menselijk gedrag als een resultaat van de relatie tussen de mentale toestand en sociale situaties. Zij bestuderen de omstandigheden en hoe deze variabelen sociale interacties kunnen beïnvloeden.

Onderzoekers binnen dit academische veld voeren empirische studies uit om antwoord te krijgen op zeer specifieke vragen, zoals:

• Hoe veranderen personen hun gedachten en beslissingen op basis van het contact met anderen?
• Is menselijk gedrag een indicatie van persoonlijkheid? Zo ja, hoe precies?
• Hoe doelgericht is aanpassing van gedrag op basis van groepen?
• Hoe beïnvloedt de sociale perceptie van mensen gedrag?
• Hoe ontstaan destructieve houdingen, zoals vooroordelen?

Voorbeelden sociale psychologie

Deze vorm van psychologie is gericht op het individu in relatie met anderen. Een groep is doorgaans twee of meer individuen die met elkaar verbonden zijn door sociale relaties. Groepen hebben de neiging om met elkaar om te gaan en elkaar te beïnvloeden om zo een gemeenschappelijke identiteit te vormen.

Groepen zijn niet alleen belangrijk omdat de leden in de groep elkaar sociale steun verlenen, of middelen, maar ook omdat zij het zelfbeeld van het individu aanvullen. Mensen definiëren zichzelf grotendeels op basis van de groep waarvan zij deel uitmaken. Deze gedeelde sociale identiteit beïnvloedt intra-groepsgedrag.

Sociaalpsychologen onderzoeken precies deze zaken: groeps-gerelateerde fenomenen zoals het gedrag van groepen. Een belangrijk concept dat hiervoor is ontwikkeld is de de-individualisatie. Dit is een verminderde staat van zelfbewustzijn die veroorzaakt wordt door gevoelens van anonimiteit in groepen. Het fenomeen komt vaak voor in menigten en groepen, maar kan ook optreden door alcohol, slechte omgevingen, online anonimiteit of een uniform / vermomming.

William Shakespeare

Een van de vroegst bekende voorbeelden van sociale psychologie is een complex toneelstuk van William Shakespeare, Hamlet. In dit toneelstuk legt de belegerde prins van Denenmarken uit waarom hij zijn geboorteland eerder als gevangenis ziet dan als paradijs: ‘waarom dan… er is niks goed of slecht, maar het denken maakt het zo. Voor mij is het een gevangenis.’

Dit beeldt zeer nauwkeurig uit waar de sociale psychologie zich mee bezig houdt. Is het een truc van de geest? Of is het een verkenning van het alledaagse handelen en denken? De sociale psychologie houdt zich bezig met het verklaren van de diepste mysteries in menselijke relaties en menselijke gedragingen.

Theorieën

Aristoteles geloofde dat mensen van nature sociale wezens zijn. Dit betekent een zekere noodzaak om samen met andere te leven. Plato was echter van mening dat de staat het individu controleert en sociale verantwoordelijkheid aanmoedigde door middel van een sociale context.

Hegel stelde in de negentiende eeuw dat een samenleving banden heeft met de ontwikkeling van de sociale geest. Dit leidde tot het concept van groepsidentiteit en groepsgeest. Deze termen waren en zijn nog steeds zeer belangrijk in de discipline van de sociale psychologie.

Gordon Allport ondersteunt het denken over de sociale psychologie van tegenwoordig. Hij erkende dat sociaal gedrag voortkomt uit interacties tussen mensen. Hij ontwikkelde met zijn contacthypothese een methodologische benadering voor sociaal contact.

In de jaren dertig van de twintigste eeuw vluchtten veel Gestalt-psychologen naar de Verenigde Staten vanuit nazi-Duitsland. Zij bevonden zich toen midden in de ontwikkeling van de sociale psychologie als losstaande discipline van de dominante gedrags- en psychoanalytische studies in die tijd.

Een ander voorbeeld van een theorie waarin sociale psychologie aan bod komt is de sociale identiteitstheorie van Henri Tajfel en John Turner uit 1979. Ook Erving Goffman is een vaak terugkerende naam in de sociale psychologie. Samen met Robert Freed Bales wordt hij gezien als de grondlegger van de sociale interactietheorie.