Ontwikkelingspsychologie

Ontwikkelingspsychologie: in dit korte artikel wordt Ontwikkelingspsychologie praktisch uitgelegd. Naast wat het is, belicht dit artikel ook de Nature vs. Nurture, onderzoeksgebieden en tips. Veel plezier met lezen!

Wat is ontwikkelingspsychologie?

De betekenis en definitie van ontwikkelingspsychologie, of developmental psychology, is de wetenschappelijke studie van hoe mensen groeien en ontwikkelen vanaf de geboorte gedurende hun hele leven. Ontwikkelingspsychologie was oorspronkelijk gericht op baby’s en kinderen, maar is uitgebreid met de ontwikkeling en veroudering van volwassenen.

Ontwikkelingspsychologen proberen te verklaren hoe het gevoel, gedrag en gedachten van mensen veranderen tijdens het leven. Hiervoor onderzoeken zij de mens vanuit drie belangrijke dimensies: fysieke ontwikkeling, cognitieve ontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling.

Binnen deze drie dimensies valt een zeer lange lijst met onderwerpen, zoals moreel begrip, emotionele ontwikkeling, identiteitsvorming, taalverwerving, motorische vaardigheden, sociale ontwikkeling, zelfbeeld, etc.

De periode in een mensenleven waarin de meeste veranderingen optreden is de baby- en kindertijd. Een aanzienlijk deel van de theorieën en ideeën binnen deze discipline richten zich dan ook op de kindertijd.

De oorsprong van studies naar ontwikkelingspsychologie

Empirisch onderzoek naar onderwerpen gerelateerd aan de ontwikkelingspsychologie van mensen wordt gedomineerd door psychologen en wetenschappers uit Noord-Amerika en Europa. Ook Japanse onderzoekers hebben belangrijke bijdragen geleverd in de jaren 80.
Belangrijke en invloedrijke ontwikkelingspsychologen uit de 20e eeuw zijn bijvoorbeeld Sigmund Freud, Anna Freud, Jean Piaget, Erik Erikson en Urie Bronfenbrenner. De meest controversiële theorie van allemaal is de Sigmund Freud theorie over de psychoseksuele ontwikkeling van mensen.

Bovenstaande onderzoekers baseerden hun werk grotendeels op de eerdere werken van Jean Jacques Rousseau uit de 18e eeuw. Hij beschreef drie ontwikkelingsstadia van mensen: kindertijd, jeugd en adolescentie.

Erik Erikson ontwikkelde bijna 2 eeuwen later een wijd aangenomen model van acht stadia van psychologische ontwikkeling. Hij geloofde er sterk in dat mensen hun hele leven ontwikkelen op psychologisch gebied en dat dit hun gedrag beïnvloedt.

Veel onderzoekers bestuderen de relatie tussen persoonlijke kenmerken, het gedrag en de omgevingsfactoren van een persoon.

Nature vs. Nurture

Een belangrijk debat dat plaatsvindt in de ontwikkelingspsychologie is de relatie tussen aangeborenheid en omgevingsinvloeden als het gaat om een aspect van de menselijke ontwikkeling.

Wat maakt iemand zoals hij of zij is? Is dat de omgeving van een persoon, of zijn het de genen? Deze discussie wordt vaak gevoerd met de termen nature versus nurture, of nativisme versus empirisme.

Nativisme wil zeggen dat iets aangeboren is. Dat betekent dat bepaalde aspecten van de ontwikkeling worden gedicteerd door de genetische kenmerken van een individu. Empirisme gaat in deze context over de vraag of bepaalde processen en kenmerken van ontwikkeling worden verworven als gevolg van interactie met de omgeving.

Zelden nemen onderzoekers een standpunt in dat voor- of tegen een van de twee is. Veel vaker onderzoeken ze het verband tussen aangeboren en omgevingsinvloeden.

Onderzoeksgebieden binnen ontwikkelingspsychologie

Hieronder worden de vier belangrijkste onderzoeksgebieden binnen de ontwikkelingspsychologie kort toegelicht.

Cognitieve ontwikkeling

Onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling van mensen is vooral gericht op de manieren waarop baby’s en kinderen de interne mentale capaciteiten verwerven, ontwikkelen en gebruiken gedurende hun leven. Interne mentale capaciteiten omvatten probleemoplossing, taal en geheugen.

Jean Piaget was een van de meest invloedrijke figuren die onderzoek deed naar cognitieve vermogens en leerprocessen. Zijn theorie stelt dat de ontwikkeling een aantal stadia doorloopt van kindertijd tot volwassenheid, inclusief een begin- en eindpunt.

Sociale en emotionele ontwikkeling

Psychologen die zich bezighouden met onderzoek naar de sociale ontwikkeling van mensen zijn vooral geïnteresseerd in hoe mensen sociale en emotionele competenties ontwikkelen. Ze bestuderen bijvoorbeeld nauwkeurig hoe kinderen vriendschappen sluiten en hoe zij omgaan met het voelen van emoties.

Daarnaast is de identiteitsvorming een belangrijk speerpunt in deze tak van de discipline.

Fysieke ontwikkeling

De lichamelijke ontwikkeling van mensen omvat de fysieke rijping van het menselijk lichaam tot het moment dat een lichaam volwassen is. Lichamelijke groei is een zeer regelmatig proces, maar het tempo waarop dit gebeurt verschilt enorm van persoon tot persoon. De fasen die een kinderlichaam doorloopt worden groeispurten genoemd.

Onderzoek naar de fysieke ontwikkeling binnen de ontwikkelingspsychologie focust vooral op de timing en de invloed van deze fysieke ontwikkeling op andere variabelen, zoals de snelheid van informatieverwerking.

Geheugenontwikkeling

Onderzoekers binnen de ontwikkelingspsychologie die zich richten op geheugenontwikkeling houden zich vooral bezig met de manier waarop het menselijk geheugen zich vanaf de kindertijd ontwikkelt. Volgens de Fuzzy-Trace Theorie hebben mensen twee afzonderlijke geheugenprocessen: woordelijk en gist. Deze processen starten op verschillende momenten in de ontwikkeling en ontwikkelen in een verschillend tempo.

Het ophalen van woordelijke heugenis wordt gekenmerkt door het mentale herstel van de contextuele kenmerken van een gebeurtenis uit het verleden, ook bekend als ‘recollective retrieval’, terwijl de gistprocessen representaties vormen van de semantische kenmerken van een gebeurtenis, ook bekend als ‘nonrecollective retrieval’.

Tips en tricks

De artikelen met de tag ontwikkelingspsychologie gaan over verschillende onderwerpen die gelinkt zijn aan een van de onderzoeksgebieden binnen deze discipline. Wil je meer weten over een of meerdere onderwerpen? Stuur een suggestie via ons contactformulier.