Likertschaal: de uitleg

Likertschaal: in dit artikel wordt de term Likertschaal, ook bekend als de 5 punts Likertschaal praktisch uitgelegd. Het artikel begint met de betekenis van deze term, gevolgd door een algemene uitleg over dit wetenschappelijk concept. Je leest verder over de oorsprong van de methode, voorbeelden en tips voor toepassing in de praktijk. Veel leesplezier!

Wat is de Likertschaal?

Likertschaal: de betekenis

Een Likertschaal is een waarderingsschaal die gebruikt wordt om meningen, attitudes of gedragingen te meten in onderzoeken. Het bestaat uit een stelling of vraag, gevolgd door een reeks van vijf of zeven antwoordmogelijkheden. Respondenten kiezen vervolgens de optie die het beste overeenkomt met hoe zij zich voelen over de stelling of vraag.

Omdat respondenten een scala aan mogelijke antwoorden krijgen, zijn Likertschalen geschikt om het niveau van overeenstemming of gevoelens over het onderwerp op een meer genuanceerde manier vast te leggen.
Likertschalen zijn gevoelig voor responsgedrag. Dat is gedrag waarbij respondenten alleen met de stelling instemmen of het er mee oneens zijn omdat ze moe zijn, vanwege sociale wenselijkheid of een neiging hebben tot het geven van extreme reacties of andere kenmerken van de situatie.

Likertschalen worden veel gebruikt in enquêteonderzoek, in vakgebieden zoals marketing, psychologie of andere sociale wetenschappen.

Hoe herken ik een Likertschaal?

Likertschalen bestaan meestal uit een set antwoorden van vijf of zeven opties. De opties aan de uiteinden worden responsankers genoemd.

Het middelste antwoord is vaak een neutraal item, met positieve opties aan de ene kant en negatieve opties aan de andere kant. Aan elk item wordt een score van 1 tot 5 (5 punts Likertschaal) of 1 tot 7 (7 punts Likertschaal) toegekend.
De opmaak van een Likertschaalvraag met vijf niveaus kan bijvoorbeeld zijn:

1. Helemaal mee oneens
2. Oneens
3. Niet eens, niet oneens
4. Mee eens
5. Helemaal mee eens

Naast het meten van het niveau van overeenstemming of onenigheid, kunnen Likertschalen ook andere aspecten meten, zoals frequentie, tevredenheid of belangrijkheid.

Wanneer worden Likertschaal vragen gebruikt?

Onderzoekers gebruiken vaak Likertschaalvragen wanneer ze een nuance willen aanbrengen, meer dan mogelijk is met een eenvoudige ja of nee vraag.

Een voorbeeld. Stel dat je een enquête uitvoert over de mening van klanten over een paar hardloopschoenen. Je vraagt de enquête respondenten: Bent u tevreden met de schoenen die u heeft gekocht?

De antwoorden op die vraag zijn:

• Ja
• Nee

Dit wordt een dichotome vraag genoemd. Het antwoord op een dichotome vraag geeft zeer beperkte informatie. Er kan niet achterhaald worden hoe tevreden of ontevreden klanten precies zijn.

Door een vraag aan de hand van de Likertschaal te stellen, krijgt een onderzoeker meer specifieke en interessante informatie.
“Hoe tevreden bent u met de schoenen die u heeft gekocht?”

1. Zeer ontevreden
2. Ontevreden
3. Onzeker
4. Tevreden
5. Zeer tevreden

Likertschalen zijn het meest nuttig wanneer onwaarneembare individuele kenmerken gemeten worden, of kenmerken die niet gaan over objectieve metingen. Dit kunnen zaken zijn zoals houdingen, gevoelens of meningen die variaties in gedrag veroorzaken.

Online cursus onderzoeksmethoden voor business studenten  Meer informatie

Oorsprong van de Likertschalen

De Likertschaal is ontwikkeld door Rensis Likert in de jaren 1930. Het is een waarderingsschaal om attitudes en meningen te meten. De schaal biedt gestandaardiseerde antwoordopties, waardoor subjectieve informatie kwantificeerbaar wordt.

Het wordt veel gebruikt in onderzoek en enquêtes om diepgaand inzicht te krijgen in standpunten en gedragingen.

De Likertschaal heeft de manier waarop informatie wordt verzameld en gemeten beïnvloed, en wordt gebruikt in verschillende vakgebieden zoals psychologie, sociologie, marketing en management.

De oorspronkelijke Likertschaal bestond uit vier antwoordopties:

1. Eens
2. Oneens
3. Neutraal
4. Geen mening

Later zijn meer opties toegevoegd, zoals zeer mee eens en zeer mee oneens. Tegenwoordig bestaan Likertschalen meestal uit vijf of zeven antwoordopties.

Hoe stel ik Likertschaal vragen op?

Volg het stappenplan hieronder om vragen op te stellen aan de hand van de Likertschaal.

Stap 1: beoordeel een enkele attitude of eigenschap

Zorg ervoor dat elke Likertschaalvraag zich richt op het meten van één specifiek aspect van het onderwerp. Dit voorkomt verwarring. Belangrijker: het levert nauwkeurige resultaten op.
Bijvoorbeeld, bij het evalueren van houdingen of attitudes ten opzichte van milieuvriendelijk gedrag, kun je vragen opstellen die verschillende facetten van dit onderwerp behandelen.

Voorbeeld: In hoeverre bent u het eens met de uitspraak: ‘Ik ben bereid plastic flessen te recyclen’?

Stap 2: combineer vragen en stellingen

Om de deelnemers betrokken te houden, gebruik je een combinatie van vragen en stellingen gedurende de vragenlijst. Zorg ervoor dat de formulering duidelijk is en geen vooroordelen introduceert.

Voorbeeld:
Vraag: Hoe belangrijk acht u het verminderen van de uitstoot van koolstof?
Stelling: Het is essentieel om maatregelen te nemen om de uitstoot van koolstof te verminderen.

Stap 3: gebruik positieve en negatieve formuleringen

Vermijd het gebruik van sociaal wenselijke uitspraken. Dat is belangrijk omdat respondenten geneigd kunnen zijn het daarmee eens te zijn. Gebruik zowel positieve als negatieve uitspraken om objectiviteit te behouden en betrouwbaarheid te beoordelen.

Voorbeeld:
Positieve uitspraak: Ik geloof in het belang van hernieuwbare energiebronnen.
Negatieve uitspraak: Ik geloof niet in de effectiviteit van hernieuwbare energiebronnen.

Stap 4: vermijd dubbele ontkenningen

Dubbele ontkenningen kunnen respondenten in verwarring brengen en leiden tot misinterpretatie. Gebruik duidelijke taal om helderheid en accurate antwoorden te waarborgen.

Voorbeeld: In hoeverre bent u het eens of oneens met de uitspraak: ‘Ik ben het niet oneens met het voorgestelde milieubeleid’?

Stap 5: vraag slechts één ding tegelijk

Vermijd vragen die meerdere onderwerpen combineren. Respondenten kunnen daardoor in verwarring worden gebracht en de vraag verkeerd interpreteren. Elke vraag moet zich richten op één aspect om gegevens te verzamelen.

Voorbeeld: Hoe tevreden bent u over de productkwaliteit en klantenservice?

Stap 6: wees glashelder

Duidelijke en ondubbelzinnige taal is belangrijk voor een nauwkeurige gegevensverzameling. Vermijd daarom vakjargon en gebruik woorden die wel aansluiten bij je doelgroep. Laat geen ruimte voor misverstanden.

Voorbeeld:
Stelling: ‘De gebruikersvriendelijkheid van de website is redelijk goed’

Door de bovenstaande stappen te volgen, kun je sterke Likertschaal vragen opstellen en gebruiken in een onderzoek.

Voordelen en nadelen van Likertschaal vragen

Likertschalen zijn een praktische en toegankelijke methode om gegevens te verzamelen.

Kwantitatief

Likertschalen maken complexe onderwerpen gemakkelijk meetbaar door abstracte verschijnselen op te splitsen in observeerbare stukjes. Dit maakt de toetsing van hypotheses mogelijk.

Gedetailleerd

Omdat Likertschaalvragen niet binair zijn (ja/nee, waar/onwaar, enz.), kun je gedetailleerde inzichten krijgen in percepties, meningen en gedragingen.

Gebruiksvriendelijk

In tegenstelling tot open vragen zijn Likertschalen gesloten vragen waarbij respondenten geen eigen ideeën hoeven te ontwikkelen.

Dit maakt het voor respondenten snel en gemakkelijk in te vullen en zorgt ervoor dat er gemakkelijk gegevens kunnen worden vergaard uit grote steekproeven. Het is belangrijk om de drempel zo laag mogelijk te maken om de vraag beantwoord te krijgen.

Problemen met Likertschalen ontstaan vaak door ongeschikte ontwerpkeuzes.

Responsbias

Vanwege sociaal wenselijk gedrag vermijden mensen vaak het selecteren van de extreme items of het oneens zijn met uitspraken om normaler over te komen.

Vermoeidheid / onoplettendheid

Bij Likertschalen met veel vragen kunnen respondenten verveeld raken en hun interesse verliezen. Ze kunnen gedachteloos antwoorden selecteren, ongeacht hun werkelijke gevoelens. Dit leidt tot ongeldige antwoorden.

Subjectieve interpretatie

Sommige items kunnen vaag zijn en door respondenten heel verschillend worden geïnterpreteerd. Woorden zoals “enigszins” of “redelijk” hebben geen precieze of nauwe definities.

Beperkte keuze

Omdat Likert-vragen gesloten vragen zijn, moeten respondenten soms het meest relevante antwoord kiezen, zelfs als dit mogelijk niet nauwkeurig de werkelijkheid weergeeft.

Tips voor het werken met Likertschaal vragen

Gebruik soms een even aantal antwoordopties

Bij het opstellen van Likertschaalvragen is het soms beter om een even aantal antwoordopties te gebruiken, zoals 4 of 6. Dat voorkomt een neutrale optie in het midden en dwingt respondenten om een positieve of negatieve houding ten opzichte van de stelling uit te drukken.

Gebruik duidelijke en specifieke bewoording

Formuleer de vragen en de antwoordopties zo helder en specifiek mogelijk. Vermijd vage termen en zorg ervoor dat respondenten de betekenis van elke antwoordoptie goed kunnen begrijpen. Dit helpt bij het verkrijgen van nauwkeurige en consistente antwoorden.

Varieer de richting van de formulering

Om bias te verminderen, is het nuttig om zowel positieve als negatieve bewoordingen in je Likertschaalvragen op te nemen.

Combineer Likertschaalvragen met open vragen

Likertschalen kunnen soms beperkt zijn in het begrijpen van de redenen achter attitudes of meningen.

Om een dieper inzicht te verkrijgen, kun je Likertschaalvragen aanvullen met open vragen waarin respondenten hun antwoorden kunnen toelichten. Dit geeft meer context en kwalitatieve informatie.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de Likertschaal? Heb jij de Likertschaal al eens toegepast in onderzoek? Wat vind jij van deze methode om houdingen en eigenschappen te meten? Welke nadelen of uitdagingen heb jij ervaren met het gebruik van de Likertschaal? Heb je voorbeelden van interessante toepassingen van Likertschalen in jouw vakgebied of interessegebied? Heb je andere tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Allen, I. E., & Seaman, C. A. (2007). Likert scales and data analyses. Quality progress, 40(7), 64-65.
2. Barick, R. (2021). Research Methods For Business Students. Retrieved 02/16/2024 from Udemy.
3. Jebb, A. T., Ng, V., & Tay, L. (2021). A review of key Likert scale development advances: 1995–2019. Frontiers in psychology, 12, 637547.
4. Joshi, A., Kale, S., Chandel, S., & Pal, D. K. (2015). Likert scale: Explored and explained. British journal of applied science & technology, 7(4), 396.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2023). Likertschaal. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/onderzoek/likertschaal/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 19/07/2023 | Laatste update: 16/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/onderzoek/likertschaal/”>Toolshero: Likertschaal</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.