Kleurdenken

Artikel door: Patty Mulder

Laatste update: 05-10-2022

Kleurdenken: in dit artikel wordt het concept Kleurdenken van Leon de Caluwe en Hans Vermaak praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige verandermanagement tool.

Inleiding

Veranderingen in een organisatie kunnen op verschillende manieren worden aangepakt. Léon de Caluwé en Hans Vermaak hebben hier in het verleden vele studies op losgelaten en hebben samen een bruikbaar raamwerk / overzicht van vijf concurrerende manieren van denken over veranderingsprocessen ontwikkeld.

Kleurdenken

Dit veranderkundige raamwerk heet kleurdenken en helpt bij de bewustwording van denkbeelden van anderen over veranderen. Kleurdenken biedt handvatten om beelden en meningen van anderen inzichtelijk te maken en daarover een dialoog aan te gaan.

De vijf concurrerende manieren van denken worden getypeerd in de volgende kleuren:

Witdrukdenken (natuurlijk en organisch)
Groendrukdenken (ontwikkelen en leren)
Rooddrukdenken (motiveren en het ‘wij’ gevoel)
Blauwdrukdenken (regelen, plannen en sturen)
Geeldrukdenken (politiek en macht)

1. Witdrukdenken

Bij ‘witdrukdenken’ is het uitgangspunt dat de kleur wit alle kleuren bevat. Anders gezegd vertegenwoordigt het ‘witdrukdenken’ zelforganisatie en evolutiedenken. Alles is open en dit biedt de ruimste vorm voor invulling van de gewenste veranderingen. Dit betekent dat de verandering zelf ook een permanent proces is. Het sturen op de verandering is het wegnemen van blokkades, waarnemen, analyseren en handelen naar gevoel (innerlijke zekerheid). Zingeving is cruciaal bij deze manier van denken.

2. Groendrukdenken

Het ‘groendrukdenken’ draait om het groeien en ontwikkelen van de gewenste veranderingen. Het gaat om ideeën van mensen (aan de hand van motivatie en leervermogen) door middel van reflectie, kennisdeling en bewustwording. De uitkomst is niet altijd even voorspelbaar vanwege de sterke afhankelijkheid van het lerend vermogen.

3. Rooddrukdenken

Bij het ‘rooddrukdenken’ is het uitgangspunt de mens. De mens moet worden beïnvloed, verleid (aan de hand van bijvoorbeeld beloningen) en uitgelokt. Personeelsmanagement, inclusief instrumentaria, is in deze de sleutel voor het bereiken van de gewenste veranderingen. Het gaat hier vooral om het inspelen op de zachte aspecten van een organisatie.

4. Blauwdrukdenken

Bij ‘blauwdrukdenken’ is het basisuitgangspunt voor rationeel ontwerpen en implementeren van de gewenste veranderingen. Het gaat hierbij om het regelen, plannen en beheersen waarbij het resultaat zo goed als voorspelbaar en duidelijk is. De beoogde veranderingen zijn vooral gericht op materie en vorm. Irrationele aspecten zijn ondergeschikt.

5. Geeldrukdenken

Het ‘geeldrukdenken’ staat in het teken van macht. Door het managen van belangen en het streven naar haalbaarheid binnen complexe doelstellingen stuurt men op het bereiken van de gewenste veranderingen.

Hierbij staat het gezamenlijk belang niet altijd voorop en er komt vaak ook veel politiek bij kijken. Door macht te hebben kunnen bepaalde gewenste veranderingen worden afgedwongen. Het hebben van een balans in deze is een continue uitdaging.

Soorten verandertrajecten

Nu dat er een beeld is van de vijf concurrerende manieren van denken is er ook een beeld te vormen bij de soort verandertrajecten die deze kleuren met zich mee brengen. Om dit uiteen te zetten is de volgende tabel opgemaakt.

Kleur	Soort verandertraject
Witdruk	Het hebben van een visie bij de gewenste veranderingen is niet altijd effectief. Plannen, sturing en management zijn begrippen die niet passen bij dit type verandertrajecten. Hoewel beheersing lastig is zijn dit soort verandertrajecten wel te faciliteren en te beïnvloeden. Hierbij gaat het dan om het wegnemen van blokkades en het volgen van het innerlijke gevoel. Coaching en ondersteuning zijn daarbij handige en effectieve hulpmiddelen. Analyse, reflectie en vervolgens loslaten zijn handige interventies van de begeleider in dit soort verandertrajecten. Uitspraken zoals ‘het kan alleen nog maar beter worden’ en ‘de verandering begint bij jezelf’ sluiten goed aan op het witdrukdenken.
Groendruk	Dit soort verandertrajecten kosten veel tijd vanwege het continue vallen en opstaan van de organisatie en de bijbehorende processen voor de gewenste veranderingen. Door het beperkte management en de vele interacties is het soms lastig sturen om te komen tot de gewenste veranderingen. Handige hulpmiddelen zijn motiveren, stimuleren en leren.
Rooddruk	Verandertrajecten volgens deze aanpak kosten veel tijd. Het continue motiveren van verschillende personen en het managen via afgesproken doelen vraagt veel aandacht van de veranderaar. Wat kan helpen bij het realiseren van de gewenste verandering is de inzet van de verleidingsstrategie en het werken met straf- en lokmiddelen. De sleutel bij deze aanpak is de juiste combinatie weten te vinden tussen de gewenste veranderingen en welke personen een bijdrage moeten leveren.
Blauwdruk	Deze verandertrajecten kunnen vrij kort zijn vanwege de uitgedachte aanpak. Het rationeel redeneren en het vooraf toetsen op haalbaarheid sluit erg aan op een effectieve aanpak , namelijk eerst denken dan doen. Plannen en organiseren zijn de basis voor deze aanpak en het vooraf in te schatten succes van de gewenste verandering. Zoveel mogelijk onafhankelijk van individuele opvatting en voorkeuren van mensen handelen draagt bij aan de verandering. De focus ligt op het realiseren van deze verandertrajecten.
Geeldruk	De uitkomst van de gewenste verandering is lastig te voorspellen, omdat deze afhankelijk is van (mogelijk) wisselende machten en invloeden van groepen en partijen. Het creëren van onderhandelingsposities met verschillende belanghebbenden (stakeholders) is een aanpak, die in praktijk effectief kan zijn. Ook de inzet van een onafhankelijk persoon of instantie kan ook effectief middel zijn om het gewenste doel te bereiken. Zorgvuldigheid, sensitiviteit en specifieke (spel)regels zijn een must voor deze manier van aanpak voor verandering.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Wat is jouw ervaring met de toepassen van kleurdenken? Herken het bovenstaande of heb je aanvullingen? Wat zijn volgens jou andere succesfactoren die bij kunnen dragen aan goed verandermanagement?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

de Caluwé, L. & Vermaak, H. (2008). Thinking in colors – on video. Available at http://hansvermaak.com/en/publicaties/thinking-in-colors-on-video/
de Caluwé, L. & Vermaak, H. (2004). An Overview of Change Paradigms. Organization Development Journal, from VU.nl
de Caluwé, L. & Vermaak, H. (2003). Learning to change. A guide for organizational change agents. Sage Publications.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2012). Kleurdenken (Caluwe en Vermaak). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/verandermanagement/kleurdenken-caluwe-vermaak/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/verandermanagement/kleurdenken-caluwe-vermaak/”>Toolshero: Kleurdenken (Caluwe en Vermaak)</a>

Published on: 15/07/2012 | Last update: 01/03/2022

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 12

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.