EMDR therapie: de uitleg en nadelen

EMDR therapie: in dit artikel wordt EMDR therapie praktisch uitgelegd. Het artikel start met de definitie en algemene uitleg van EMDR, gevolgd door situaties waarin deze therapie waardevol kan zijn voor patiënten. Ook lees je alles over de voordelen en nadelen van deze therapie, die door velen als heftig wordt beschouwd.

Wat is EMDR therapie?

De betekenis van EMDR therapie

EMDR therapie (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een vorm van psychotherapie die bilaterale stimulatie omvat. De therapie is ontwikkeld om mensen te helpen om traumatische en andere schokkende levenservaringen te overwinnen.

EMDR therapie omvat een reeks elementen uit verschillende behandelingen, waaronder cognitieve gedragstherapie (CGT) en psychodynamische therapie.

De therapie wordt geleid door de overtuiging dat negatieve gedachten, gevoelens en gedragingen kunnen worden verlicht door de traumatische herinneringen die eraan ten grondslag liggen te verwerken. EMDR-therapie is effectief gebleken voor een breed scala aan aandoeningen, waaronder posttraumatische stressstoornis (PTSS), angst, depressie en verslaving.

Oorsprong van EMDR therapie

EMDR-therapie werd eind jaren tachtig voor het eerst ontwikkeld door Francine Shapiro, een klinisch psycholoog. Shapiro ontwikkelde de EMDR-therapie terwijl ze werkte aan haar doctoraat in Engelse literatuur aan het Graduate Theological Union in Californië.

Shapiro ontdekte dat bepaalde oogbewegingen de intensiteit van verontrustende gedachten en emoties die voortkwamen uit haar eigen persoonlijke trauma konden verminderen. Ze testte de techniek vervolgens op anderen en ontdekte dat het effectief was bij de behandeling van trauma-gerelateerde symptomen.

In de loop der jaren heeft EMDR therapie erkenning gekregen als een legitieme en op bewijzen gebaseerde therapie voor een verscheidenheid aan psychische aandoeningen. De oorsprong van de therapie in de studie van de menselijke hersenen en psychologie heeft geholpen om de therapie te vormen tot wat het vandaag de dag is.

Een naam die vaak in verband wordt gebracht met de ontwikkeling van EMDR is Bessel van der Kolk.

Bessel van der Kolk heeft EMDR therapie niet ontwikkeld, maar hij heeft wel bijgedragen aan de wetenschappelijke kennis van trauma en de ontwikkeling van andere innovatieve behandelmethoden, zoals neurofeedback en sensomotorische therapie.

Het Amerikaanse Department of Defense en het Department of Veterans Affairs hebben beiden EMDR erkend als een effectieve behandeling voor PTSS (posttraumatische stressstoornis).

EMDR is ook aanbevolen als een aanbevolen behandeling voor PTSS door de American Psychiatric Association.

Voor wie is EMDR therapie bedoeld?

EMDR therapie wordt gebruikt voor de behandeling van een reeks psychische aandoeningen, waaronder:

• Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
• Angststoornissen, waaronder paniekaanvallen, fobieën en gegeneraliseerde angststoornis
• Depressie en andere stemmingsstoornissen
• Eetstoornissen
• Verslaving en middelenmisbruik
• Obsessief-compulsieve stoornis (OCD)
• Chronische pijn en somatische stoornissen
• Dissociatieve stoornissen
• Prestatieangst en andere stress gerelateerde aandoeningen
• Relatieproblemen en hechtingsstoornissen

Welke gebeurtenissen kunnen ertoe leiden dat mensen verwerkingsproblemen krijgen?

Er zijn veel gebeurtenissen die kunnen leiden tot cognitieve verwerkingsstoornissen bij mensen, waaronder:

• Natuurrampen, zoals aardbevingen, orkanen of overstromingen
• Fysieke of seksuele mishandeling
• Huiselijk geweld
• Getuige zijn van of betrokken zijn bij een ernstig ongeval
• Oorlog of politiek geweld
• Terroristische aanslagen
• Verkrachting of seksueel misbruik
• Plotse verlies van een geliefde
• Medische trauma’s, zoals een ernstige ziekte of letsel
• Verwaarlozing of verlating in de kindertijd
• Pesten of intimidatie
• Geweld of intimidatie op de werkvloer
• Het slachtoffer zijn van een misdrijf, zoals beroving of aanranding
• Gijzelsituaties of ontvoering
• Gevechtshandelingen of trauma gerelateerd aan militaire dienst

Hoe verloopt een EMDR-therapiesessie precies?

Tijdens een EMDR-therapiesessie begeleidt de therapeut de patiënt door middel van een reeks gestandaardiseerde procedures.

Hier is een algemene beschrijving van wat een typische EMDR-therapiesessie zou kunnen omvatten:

Fase 1: Geschiedenis en voorbereiding

De therapeut neemt eerst een gedetailleerde anamnese van de huidige symptomen en eerdere ervaringen van de patiënt en legt het EMDR-proces uit.

De therapeut leert de patiënt ook coping-vaardigheden en ontspanningstechnieken die tijdens de sessie kunnen worden gebruikt.

Fase 2: Beoordeling

De therapeut identificeert de specifieke traumatische of verontrustende herinneringen die tijdens de EMDR-sessie worden aangepakt. De patiënt wordt gevraagd om de intensiteit van hun spanning of ongemak te beoordelen die verband houdt met elke herinnering op een schaal van 0 tot 10.

Fase 3: Desensibilisatie

De therapeut begeleidt de patiënt door een reeks oogbewegingen, geluiden of andere vormen van bilaterale stimulatie terwijl ze zich concentreren op de traumatische herinnering. De patiënt wordt gevraagd om zijn of haar geest te laten gaan waar deze van nature naartoe gaat tijdens de procedure.

Fase 4: Installatie

Zodra de spanning van de patiënt in verband met de herinnering is verminderd, zal de therapeut de patiënt helpen zich te concentreren op een positief geloof of gevoel met betrekking tot de herinnering. Dit positieve geloof of gevoel wordt in de geest van de patiënt “geïnstalleerd”.

Fase 5: Lichaamsscan

De therapeut begeleidt de patiënt door een lichaamsscan, waarbij wordt gecontroleerd op eventuele resterende spanning of ongemak.

Fase 6: Afsluiting

De therapeut zorgt ervoor dat de patiënt zich veilig en comfortabel voelt voordat de sessie wordt beëindigd.

Fase 7: Herbeoordeling

Aan het begin van de volgende sessie zal de therapeut beoordelen hoe het met de patiënt gaat en de intensiteit van hun spanning of ongemak in verband met de gerichte herinneringen opnieuw beoordelen.

De exacte details van een EMDR therapiesessie kunnen variëren afhankelijk van de individuele behoeften van de patiënt en de aanpak van de therapeut.

Een praktisch voorbeeld van EMDR therapie

Stel je bijvoorbeeld voor dat er een veteraan is die tijdens zijn uitzending naar een oorlogsgebied een ernstig trauma heeft opgelopen.

Sinds zijn terugkeer uit het leger heeft hij last van angstaanvallen, nachtmerries, prikkelbaarheid en vermijdingsgedrag. Hij vermijdt situaties die hem doen denken aan het trauma en heeft moeite met het aangaan van sociale relaties.

Na een diagnostisch proces wordt vastgesteld dat hij lijdt aan PTSS. Hij krijgt een aanbeveling voor EMDR. Tijdens de therapiesessies werkt de therapeut samen met de veteraan om de traumatische herinneringen te verwerken en te desensibiliseren.

De therapeut vraagt de veteraan om aan het trauma te denken terwijl hij bilaterale stimulatie uitvoert, bijvoorbeeld door de ogen van de veteraan heen en weer te bewegen of door hem te vragen afwisselend links en rechts te tikken op zijn knieën.

Na elke set van bilaterale stimulatie wordt de veteraan gevraagd om te rapporteren welke gedachten, gevoelens en sensaties hij ervaart.

Geleidelijk aan merkt de veteraan dat de intensiteit van zijn symptomen afneemt en dat hij beter in staat is om aan het trauma te denken zonder overweldigd te worden door angst en stress. Hij begint ook geleidelijk aan te wennen aan het omgaan met situaties die hem voorheen deden denken aan het trauma.

Uiteindelijk kan de veteraan dankzij EMDR-therapie zijn PTSS-symptomen verminderen en een betere kwaliteit van leven ervaren.

EMDR therapie kosten

Er is geen eenduidig antwoord te geven op de vraag hoeveel EMDR therapie precies kost. De kosten hangen af van verschillende factoren.

Globaal kan een typische EMDR therapiesessie tussen de 75 euro en 250 euro per uur kosten, hoewel sommige therapeuten meer of minder kunnen rekenen dan dit bereik.

De totale kosten van EMDR therapie zijn afhankelijk van het aantal sessies dat nodig is, wat kan variëren afhankelijk van de individuele patiënt en de ernst van hun aandoening.

In Nederland valt EMDR therapie onder de basis geestelijke gezondheidszorg en worden de kosten volledig vergoed.

Verzekeraars stellen wel dat er sprake moet zijn van een posttraumatisch stresssyndroom. Hiervoor is een verwijzing van de huisarts nodig.

Voordelen van EMDR therapie

EMDR therapie kan verschillende voordelen bieden, waaronder:

Effectief voor trauma-gerelateerde stoornissen

EMDR therapie is een bewezen effectieve behandeling voor posttraumatische stressstoornis (PTSS) en andere trauma-gerelateerde stoornissen.

Snellere behandeling

EMDR therapie kan leiden tot snellere verlichting van symptomen in vergelijking met traditionele psychotherapie.

Minder intensiteit van emoties

EMDR kan helpen om de intensiteit van negatieve emoties geassocieerd met traumatische herinneringen te verminderen.
EMDR therapie nadelen
Er kunnen ook nadelen verbonden zijn aan EMDR, waaronder:

Intensieve behandeling

EMDR therapie kan een intensieve behandeling zijn en kan soms zeer emotioneel zijn voor patiënten.

Tijdelijke verergering van symptomen

Sommige patiënten kunnen tijdelijk een verergering van symptomen ervaren tijdens de behandeling.

Beperkte geschiktheid

EMDR therapie is mogelijk niet geschikt voor alle patiënten, vooral die met ernstige psychische aandoeningen of die medicijnen gebruiken die de cognitieve functie beïnvloeden.

Gebrek aan wetenschappelijk bewijs

Hoewel EMDR therapie effectief is gebleken voor PTSS en andere trauma-gerelateerde stoornissen, is er minder wetenschappelijk bewijs voor het gebruik van EMDR bij andere aandoeningen, zoals angststoornissen of depressie.

Mythen en misvattingen over EMDR therapie

Een veelgehoorde mythe is dat EMDR een vorm van hypnose of mind control is. Dit is niet waar. EMDR is een gestructureerde therapie die bilaterale stimulatie omvat, zoals oogbewegingen, handtikken of geluiden. Het doel is om individuen te helpen traumatische herinneringen te verwerken. De therapeut stuurt niet de gedachten of acties van de cliënt aan.

Een andere mythe is dat EMDR een eenmalige behandeling is die PTSS kan genezen. Dit is ook onwaar. Sommige mensen ervaren na slechts enkele sessies aanzienlijke verbetering, maar EMDR is geen snelle oplossing en zijn vaak meerdere sessies nodig om blijvende resultaten te bereiken.

Sommige mensen geloven ook dat EMDR herinneringen kan wissen of de persoonlijkheid van een persoon kan veranderen. Dit is niet het geval. EMDR wist geen herinneringen, maar helpt individuen om traumatische herinneringen op een meer adaptieve manier te verwerken, zodat ze geen verontrustende symptomen meer veroorzaken.

Het kan zijn dat er zo een last van de schouders van die mensen afvalt, dat hun omgeving veranderingen opmerkingen. Dit heeft echter niks met persoonlijkheidsveranderingen te maken.

Kritiek op EMDR therapie

Sommige critici van EMDR denken dat de effectiviteit van de therapie niet te danken is aan de bilaterale stimulatie, maar eerder aan andere factoren zoals de therapeutische relatie tussen de cliënt en therapeut of het placebo-effect. Ze beweren ook dat de theorie achter EMDR niet wordt ondersteund door sterk wetenschappelijk bewijs.

Anderen hebben opgemerkt dat de therapie duur en tijdrovend kan zijn, wat de toegankelijkheid voor sommige individuen kan beperken.

Ondanks deze kritieken blijven veel experts op het gebied van trauma en geestelijke gezondheid EMDR ondersteunen als een effectieve behandeling voor PTSS.

De therapie is goedgekeurd door organisaties zoals de American Psychiatric Association en de Wereldgezondheidsorganisatie en veel studies hebben de doeltreffendheid ervan aangetoond in het verminderen van PTSS symptomen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over EMDR therapie? Heb jij zelf al eens EMDR therapie gevolgd, of ken jij iemand die hier een ervaring mee heeft? Welke andere vormen van therapie ken jij? Denk jij dat het heftig is om nare ervaringen te herbeleven? Welke andere tips of opmerkingen kan jij delen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Hase, M. (2021). The structure of EMDR therapy: A guide for the therapist. Frontiers in Psychology, 12, 660753.
2. Oren, E. M. D. R., & Solomon, R. (2012). EMDR therapy: An overview of its development and mechanisms of action. European Review of Applied Psychology, 62(4), 197-203.
3. Shapiro, F. (2012). EMDR therapy: An overview of current and future research. European Review of Applied Psychology, 62(4), 193-195.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2023). EMDR therapie. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/emdr-therapie/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 08/05/2023 | Laatste update: 15/03/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/emdr-therapie/”>Toolshero: EMDR therapie</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.