Psychotherapie: de betekenis, uitleg en soorten

Psychotherapie: in dit artikel wordt psychotherapie praktisch uitgelegd. Het artikel omvat de betekenis van dit concept, gevolgd door informatie over de oorsprong ervan en de verschillende vormen die vandaag de dag gebruikt worden. Veel leesplezier!

Wat is psychotherapie? De uitleg en betekenis

Psychotherapie is een vorm van therapie, gericht op het vergroten van geluk en het overwinnen van problemen zoals angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en andere mentale stoornissen of psychische klachten.

Psychotherapie omvat verschillende methoden, met name als de therapie gebaseerd is op regelmatige persoonlijke interactie. Het ultieme doel voor cliënten die een traject starten, is het verbeteren van geestelijk welzijn, het wegnemen van lastig gedrag, dwanghandelingen, gedachten of emoties en het verbeteren van relaties en sociale vaardigheden.

Er zijn verschillende vormen van psychotherapie ontworpen, bijvoorbeeld speciaal voor kinderen, volwassenen, of juist gezinnen en adolescenten. Sommige vormen worden beschouwd als evidence-based, andere worden bekritiseerd en aangemerkt als pseudowetenschappelijk.

de definitie van psychotherapie

De term psychotherapie is afkomstig uit de Griekse taal, een combinatie van psyche en therapie. Psyche betekent zoveel als geest of ziel. Therapie betekent medische behandeling. Psychotherapie kan daarom gedefinieerd worden als de behandeling van de geest of persoonlijkheid met psychologische middelen.

Psychotherapie wordt ook wel eens praattherapie genoemd, vooral in de volksmond. Toch zijn niet alle vormen ervan afhankelijk van spraak. Ook mensen die niet verbaal kunnen communiceren kunnen gebruikmaken van psychotherapie.

Ontwikkeling van psychotherapie

Psychotherapie is door de eeuwen heen ontwikkeld. Filosofen, medici en spirituele beoefenaars hebben verschillende psychologische methoden ingezet om anderen te helpen.

In de westerse cultuur ontwikkelde in de negentiende eeuw bijvoorbeeld een beweging voor niet-invasieve therapeutische methoden. Een andere beweging werd gestart door Franz Mesmer en zijn leerling Armand-Marie Jacques de Chastenet. Deze beweging zou een grote invloed hebben op de opkomst van dynamische psychologie, psychiatrie en het gebruik van hypnose.

Sigmund Freud en psychoanalyse

Ook Sigmund Freud gebruikte jaren later methoden van hypnose. Na zijn ontmoeting met het werk van Josef Breuer begon hij zich te concentreren op aandoeningen die psychologische oorzaken leken te hebben die ontstonden in de kindertijd en de onbewuste geest van mensen. Technieken die hij daarop ontwikkelde zijn bijvoorbeeld droominterpretaties en de overdracht en analyses op het ID, ego en superego.

Hij werd vooral bekend als de vader van de psychotherapie door het ontwikkelen van de psychoanalyse, gekoppeld aan een systeem van theorieën en methoden.

Veel bekende figuren uit de geschiedenis zoals Carl Jung, dochter Anna Freud, Erik Erikson en Heinz Kohut bouwden voort op het werk van Freud.

Behaviorisme

Daarop ontwikkelde het behaviorisme zich in de jaren twintig van de vorige eeuw. Gedragsverandering door therapie werd populair in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Sleutelfiguren hierin waren bijvoorbeeld B.F. Skinner en Joseph Wolpe. Zij bouwden allen voort op de principes van operante conditionering, klassieke conditionering en de sociale leertheorie.

De patiënt-therapeutrelatie staat centraal in een groot aantal therapeutische methoden. Carl Rogers was een andere therapeut die hieraan werkte. Deels gebaseerd op het werk van Abraham Maslow en de hiërarchie van menselijke behoeften, bracht Rogers psychotherapie onder de aandacht.

In de jaren vijftig volgde Albert Ellis, met de rationeel-emotieve gedragstherapie. Een aantal jaren later werd cognitieve therapie ontwikkeld door Aaron T. Beck.

Steeds vaker werden deze cognitieve en gedragstherapeutische methoden gecombineerd en genoemd onder de term cognitieve gedragstherapie. Deze benaderingen zijn tegenwoordig nog steeds erkend als primaire behandelingswijzen voor een verscheidenheid van aandoeningen.

Soorten psychotherapie

Duidelijk is dat er honderden soorten benaderingen voor psychotherapie bestaan. Allemaal zijn ze gebaseerd op meerdere van de hierboven beschreven theorieën. In de praktijk is therapie daarom ook niet gebaseerd op 1 benadering, maar zijn ze vaker variaties.

Therapie kan gericht zijn op specifieke vormen van problemen en aandoeningen die gediagnosticeerd kunnen worden, maar ook voor alledaagse problemen zoals het onderhouden van gezonde relaties en het bereiken van persoonlijke doelen.

Soms worden de therapieën geclassificeerd op basis van de duur. Sommige vereisen een klein aantal sessies gedurende een paar weken of maanden. Andere vormen omvatten het inplannen van regelmatige sessies en zijn langdurig.

Hieronder lees je een introductie over verschillende soorten psychotherapie.

Humanistische psychologie

Humanistische vormen van psychotherapie worden ook wel ‘experiential’ genoemd. Ze zijn gebaseerd op de humanistische psychologie en ontstonden na het behaviorisme en de psychoanalyse. Ze werden de derde kracht genoemd.

Humanistische psychotherapie richt zich voornamelijk op de menselijke ontwikkeling en behoeften, met nadruk op subjectieve betekenissen en zorg voor positieve groei. Ook persoonsgerichte therapie is hier onderdeel van, of cliëntgerichte therapie.

Dat geldt ook voor gestalt-therapie, of concentratietherapie. Deze vorm richt zich op het bevorderen van het bewustzijn in verschillende contexten van het leven.

Inzichtgerichte therapie (insight-oriented)

Inzichtgerichte therapie richt zich op het blootleggen van onbewuste processen. Vaak wordt met deze term verwezen naar psychodynamische therapie, waarvan de psychoanalyse de oudste methode is.

Er zijn zes stromingen in de psychoanalyse:

• Freudiaans
• Egopsychologie
• Objectrelatietherapie
• Zelfpsychologie
• Interpersoonlijke psychoanalyse
• Relationele psychoanalyse

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapieën maken gebruik van gedragstechnieken, zoals gedragsanalyse, om onaangepaste gedragspatronen aan te pakken. Een voorbeeld hiervan is de functioneel analytische psychotherapie.

Deze vormen van therapie zijn empirisch, dat betekent wil zeggen data-gestuurd, contextueel, functioneel, probabilistisch, monistisch, lichaam-dualistisch of relationeel. Allemaal zijn ze gericht op het veranderen van gedachten om zo emoties en gedragingen te verbeteren.

Systeemtherapie

Systeemtherapie richt zich op het behandelen van mensen in groepen en hun interacties, dynamiek en patronen. Systeemtherapie omvat ook gezinstherapie en relatietherapie. De term werd voor het eerst gebruikt rond 1920 door Jacob L. Moreno, een belangrijk figuur in de ontwikkeling van psychodrama.

Expressieve therapie

Expressieve therapie is een vorm van psychotherapie waarbij bepaalde expressie zoals improvisatie, compositie en recreatie worden gebruikt als belangrijkste middelen om de cliënt te behandelen. Het omvat onder andere danstherapie, dramatherapie, muziektherapie en schrijftherapie.

Postmodernistische psychotherapie

Postmodernistische psychotherapie wordt ook wel poststructuralistisch of constructivistisch genoemd. Een voorbeeld hiervan is narratieve therapie, waarbij aandacht wordt geschonken aan het dominante verhaal van mensen door middel van therapeutische gesprekken. Ook nutteloze ideeën worden hierbij onderzocht, evenals sociale en culturele invloeden.

Psychotherapie voor kinderen

De methoden voor psychotherapie moeten aangepast worden wanneer ze ingezet worden voor kinderen. Afhankelijk van de leeftijd van het kind moeten de behoeften van het kind in de context van de gezinsomgeving worden aangepast.

Programma’s voor therapeuten die kinderen gaan behandelen omvatten daarom verschillende cursussen in de menselijke ontwikkeling.

Kinderen zijn vaak niet in staat om gedachten en gevoelens op een manier te verwoorden die begrepen wordt door volwassenen. Daarom kunnen psychotherapeuten een verscheidenheid aan instrumenten gebruiken, zoals muziek, speelgoed, bordspellen of poppen. Ook het gebruik van speltherapie is populair. Deze is geworteld in de psychodynamische therapie.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? DHerken jij de uitleg over psychotherapie? Kan jij een voorbeeld delen van een situatie waarin jij in aanraking kwam met een vorm van psychotherapie? Wil jij graag meer weten over een onderwerp dat gelinkt is aan psychotherapie? Laat het weten in de opmerkingen onder dit artikel.

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Ekstein, R., & Wallerstein, R. S. (1958). The teaching and learning of psychotherapy.
2. Eysenck, H. J. (1952). The effects of psychotherapy: an evaluation. Journal of consulting psychology, 16(5), 319.
3. Fox, R. (2017). Research in psychotherapy. Routledge.
4. Lambert, M. J., Bergin, A. E., & Garfield, S. L. (1994). The effectiveness of psychotherapy. Encyclopedia of psychotherapy, 1, 709-714.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2023). Psychotherapie. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/psychotherapie/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 20/03/2023 | Laatste update: 15/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/psychotherapie/>Toolshero: Psychotherapie</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.