Risicomanagement: uitleg plus model

Risicomanagement: in dit artikel wordt risicomanagement ofwel risk management praktisch uitgelegd. Het artikel begint met een algemene definitie en betekenis van risicomanagement en waar risicomanagement een belangrijke rol speelt. Ook wordt het proces van risicomanagement behandeld en welke methoden en modellen populair zijn in risicomanagement. Veel leesplezier!

Wat is risicomanagement?

Risicomanagement verwijst naar het identificeren en categoriseren van, en nemen van maatregelen op de risico’s waar organisaties aan blootgesteld worden. Risicomanagement is belangrijk in bijna elke branche en is een continue proces, zo ook in financieel management. Het beheersen van financiele risico’s is een van de belangrijkste doelen van financieel management.

De inzet is hier hoog en beleggers hebben dan veel baat bij het nauwkeurig inschatten van risico’s. In projectverband is risicomanagement ook een belangrijk onderdeel. Hier gaat hier om de identificatie, analyse en reactie op elk risico dat tijdens de levenscyclus van een project voor problemen kan zorgen en het team ervan kan weerhouden om de doelstellingen te halen.

Definitie

Een algemene definitie van een risico is een onzekere gebeurtenis die, indien deze optreedt, een onduidelijk effect kan hebben op de doelstellingen van een bedrijf of project. Dat risico, de kans dat iets gebeurt of niet, is een belangrijk concept in risicomanagement. Risico’s hoeven niet alleen negatieve effecten te hebben. Als ze slim gebruikt worden kunnen ze de deur openzetten voor slimmere, beter gestroomlijnde en winstgevendere processen.

Het onvoldoende managen van en anticiperen op risico’s kan ernstige gevolgen hebben voor organisaties, individuen en zelfs voor de gehele economie.

De Grote Recessie wordt ook in verband gebracht met gebrekkig risicomanagement, zoals banken en hypotheekverstrekkers die hypotheken verstrekten aan mensen met een slechte financiële positie.

Risicomanagement in zes onderdelen

In risicomanagement worden tal van gereedschappen gebruikt en veel verschillende methoden toegepast in het daadwerkelijk managen van deze risico’s. Hoewel sommige stappen verschillend worden beschreven, vormen deze vijf risicobeheersprocesstappen samen een eenvoudig en compleet beeld van risicomanagement:

Doelstelling

Organisaties hebben doorgaans een of meerdere doelstellingen waar naartoe gewerkt wordt. Sinds de financiële crisis zijn sommige bedrijven angstig om risico’s te nemen en wordt er meer aandacht geschonken aan risicomanagement in het algemeen.

De mate waarin organisaties bereid zijn om risico’s te nemen wordt risk appetijt genoemd. De organisatie kan over het algemeen risico avers zijn, of juist graag risico’s nemen.

Hoe de kijk op risico’s ook is, om succesvol risicobeheer af te stemmen op de bedrijfsvoering moeten organisaties hun risk appetijt duidelijk beschrijven en afstemmen op de doelstellingen.

Identificeren

In deze fase worden risico’s geïdentificeerd met als doel deze te managen voordat ze een negatieve invloed kunnen hebben op de prestaties van een organisatie of doelstellingen van een project. Risico’s kunnen afkomstig zijn van zowel bronnen binnen het project of externe bronnen. Er zijn meerdere soorten risicobeoordelingsmethoden. Een voorbeeld hiervan is de Failure Mode and Effect Analysis.

Analyseren

Risicoanalyse is een belangrijk onderdeel uit risicomanagement.

Gebruik een SWOT-analyse om dreigingen te identificeren, of juist sterktes. Risicoanalyse bestaat uit kwalitatieve risicoanalyse en kwantitatieve risicoanalyse.

Beleggers hebben baat bij cijfers, daarom wordt door hen vaak een kwantitatieve methode gebruikt om risico’s te analyseren, uitgedrukt in meetbare termen.

In kwalitatieve risicoanalyse worden scenario’s geschetst. Het voordeel hiervan is dat menselijke aspecten meegenomen kunnen worden die niet in meetbare termen zijn uit te drukken.

Beoordelen (inclusief risicomanagement model)

Niet op elk risico hoeft meteen gereageerd te worden. Daarom worden alle geïdentificeerde risico’s beoordeeld en gelabeld binnen risicomanagement. Hiervoor wordt doorgaans een risk-assessment matrix ingevuld, zoals hieronder.

Over de X-as van het model wordt weergegeven hoeveel impact het risico gaat hebben op de organisatie, en over de Y-as van het risicomanagement model wordt de kans gevisualiseerd dat het risico realiteit wordt.

Figuur 1 – Risicomanagement matrix

Beheersen

Nu de risico’s geïdentificeerd en in categorieën geplaatst zijn moet er mogelijk actie worden genomen. Eerder werd al duidelijk dat risico’s niet altijd negatief hoeven te zijn, en dus kan het ook gebeuren dat er geen maatregelen worden getroffen op risico’s.

Over het algemeen is er een viertal mogelijkheden om op een risico te reageren in risicomanagement:

Allereerst kan de organisatie besluiten om het risico te vermijden. Dit komt vaak voor. De organisatie onderzoekt de processen en ontdekt dat een onderdeel uit het proces teveel risico’s met zich meebrengt. Daarna wordt besloten om het proces aan te passen of uit te besteden.

Een andere mogelijkheid is om het risico te verminderen. Het verminderen van risico’s, en met name de consequenties van een risico, kan bijvoorbeeld door het nemen van een verzekering die uitbetaald wanneer schade ontstaat.

Ook kan het risico worden overgedragen. Als besloten wordt om een risicovol proces uit te besteden, ontneemt de organisatie zich het risico, en neemt een ander het risico voor zijn rekening.

Wanneer de organisatie geen reden ziet om op een risico te anticiperen, of wanneer het te lopen risico juist gepland is, wordt het risico geaccepteerd. Een risico kan ook geforceerd geaccepteerd worden, wanneer de verantwoordelijke geen mogelijkheid ziet om een risico te vermijden, verminderen of overdragen.

Monitoren van risicomanagement

In de laatste stap van risicomanagement neemt de organisatie een risico-register in gebruik met als doel risico’s te bewaken, volgen en beoordelen. De kern van een risico is de onzekerheid.

Ongeacht hoe positief de positie van een organisatie ook kan lijken, risico’s zullen er vrijwel altijd zijn. Dat betekent dat een organisatie veel zelfverzekerder kan opereren wanneer een uitgebreide lijst van risico’s zijn geïdentificeerd die onaangename verrassingen en barrières buiten de deur kan houden.

Artificial Intelligence en risicomanagement

Artificial Intelligence (AI) is een gamechanger als het gaat om risicobeheer, met name voor financiële instellingen zoals banken en andere kredietverstrekkers. Artificial Intelligence (AI) biedt hen oplossingen om potentiele risico’s te identificeren en fraude te voorkomen.

De financiële crisis van het vorige decennium, zoals eerder besproken, had als een van de oorzaken dat kredietverstrekkende bedrijven te makkelijk krediet verstrekten aan mensen met financiële problemen.

Deze beslissingen werden vooraf gebaseerd op een aantal eenvoudige heuristieken, en verkregen klantgegevens waren lang niet altijd realistisch.

De financiële crisis bleek achteraf ook het startpunt van een digitale revolutie in de financiële sector. Tegenwoordig geven nieuwe, complexe technologieën organisaties toegang tot enorme hoeveelheden informatie en gegevens over het gedrag en behoeftes van de klant. Het krediet-probleem is een van de problemen die hierdoor aangepakt konden worden.

Bankiers gebruiken een credit card score om te bepalen wie er in aanmerking komt voor een credit card en wie niet. Het groeperen van mensen op deze manier is niet voor alle bedrijven efficiënt.

Omdat Artificial Intelligence (AI) gegeven gestuurd en data afhankelijk is vormt deze technologie een basis om bijvoorbeeld een systeem te ontwikkelen dat aanbevelingen kan doen voor leningen en kredieten.

Artificial Intelligence (AI) ondersteunt risicomanagement ook bij het identificeren van fraude.

Bankiers die leningen uitgeven gebruiken hiervoor het geld van andere mensen, en dus nemen deze instellingen fraude heel serieus. Het helpt om uitgavengedrag van individuen in kaart te brengen en te gebruiken voor verschillende instrumenten die ongebruikelijk gedrag aanwijzen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over risicomanagement? In hoeverre houd jij je bezig met het managen van risico’s in jouw organisatie? Welke tools gebruik jij om risico’s te identificeren of monitoren? Heb jij tips of aanvullingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Saunders, A., Cornett, M. M., & McGraw, P. A. (2006). Financial institutions management: A risk management approach. New York, NY, USA: McGraw-Hill.
2. Chapman, C., & Ward, S. (1996). Project risk management: processes, techniques and insights. John Wiley.
3. More, M. (1993). Risk Management for Construction.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2019). Risicomanagement. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/management-modellen/risicomanagement/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 01/05/2019 | Laatste update: 18/11/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/management-modellen/risicomanagement/”>Toolshero: Risicomanagement</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.