Besluitvorming onder onzekerheid

Besluitvorming onder onzekerheid: in dit artikel wordt besluitvorming onder onzekerheid, beschreven door onder anderen George Chacko, praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige tool voor besluitvorming.

Wat is besluitvorming onder onzekerheid?

Veel managers en leiders weten dat het nemen van goede en snelle beslissingen een uitdaging is, zelfs onder normale omstandigheden. De lastigste beslissingen zijn echter beslissingen die gepaard gaan met onzekerheid en hoge inzetten.

Een recente factor van onzekerheid is bijvoorbeeld COVID-19, waarbij managers en andere leidinggevenden afhankelijk zijn van ontwikkelingen in het maken van beslissingen. Onzekerheid op de werkplek kan buitengewoon veel stress opleveren. Zelfs meer dan weten dat er slechte resultaten behaald gaan worden. Daarom is het omgaan met onzekerheid een cruciale vaardigheden voor alle managers en leidinggevenden.

Veel leiders denken dat de bedrijfsomgeving eerder een wiskundig probleem is dan een loterij. De gedachte is dat wanneer voldoende gegevens verzameld worden, de formule begrepen wordt en bestudeerd wordt hoe zaken in het verleden liepen, het juiste antwoord geeft. De realiteit is echter anders.

Leiderschap vereist een constant oordeel en inschatting van de situatie, inclusief onzekerheid. Het is belangrijk om te erkennen dat in bijna elke situatie een bepaalde mate van onzekerheid bestaat, hoe moeilijk dat ook is. De groep mensen die deze onzekerheid niet erkent, is van mening dat voor het nemen van goede beslissingen alleen data nodig is, inclusief informatie over het verleden. Deze benadering van besluitvorming kan leiden tot overmoed en verminderd belangrijke kansen in risicomanagement.

Dit artikel bevat meerdere nuttige tips en methodes om beter om te gaan met besluitvorming onder onzekerheid en risico’s.

Definitie besluitvorming onder onzekerheid en risico

Bij besluitvorming onder risico zijn de resultaten en de waarschijnlijkheid dat risico’s werkelijkheid worden bekend bij de besluitvormer. Onzekerheid verwijst naar situaties waarbij deze informatie net beschikbaar is.

Besluitvorming onder onzekerheid is dus eigenlijk besluitvorming zonder alle informatie over risico’s. Risico impliceert echter ook een zekere mate van onzekerheid en tegelijkertijd een onvermogen om de uitkomsten en gevolgen van een beslissing te beheersen.

Het wegnemen of verminderen van risico’s is daarom een belangrijke kerntaak van managers. Effectieve omgang met risico en risicomanagement vereist beoordeling van de risico’s en het nemen van maatregelen op die risico’s.

Waar heeft besluitvorming invloed op?

Er zijn enkele factoren of gebieden die rechtstreeks beïnvloed worden door de manier waarop besluitvorming is vormgegeven. Als eerste is er de allocatie van middelen. Er zijn verschillende manieren waarop organisaties beschikbare middelen kan inzetten. Met de juiste besluitvormingsstijl en vaardigheden kunnen deze op de meest efficiënte manier worden gebruikt. Wanneer de besluitvorming niet goed is, kunnen kostbare middelen worden verspeeld en moeten er hoge kosten worden betaald.

Daarnaast heeft de mate en stijl van besluitvorming direct invloed op het werkplezier en de motivatie van werknemers binnen een bedrijf. De algemene werknemerstevredenheid, betrokkenheid en motivatie kunnen worden beïnvloed door het vermogen van leiders op bepaalde beslissingen te nemen.

Werknemers in managementposities die vaak slechte beslissingen nemen, hebben vaak het gevoel dat ze niet de beste instructies krijgen van het hogere management. Als gevolg hiervan verliezen werknemers de motivatie om op hoog niveau te blijven presteren. Dit leidt uiteindelijk tot verminderde tevredenheid en kan zelfs leiden tot uitloop: werknemers die het bedrijf de rug toekeren en ergens anders aan de slag gaan.

Hoewel het misschien als vanzelfsprekend klinkt, heeft besluitvorming ook invloed op het behalen van persoonlijke en professionele doelstellingen. Slechte beslissingen kunnen leiden tot fouten, misverstanden, miscommunicatie en zelfs conflicten, maar goede beslissingen kunnen leiden tot verhoogde productiviteit en effectiever middelenbeheer. Uiteindelijk leidt dit tot snelle en effectieve realisatie van doelstellingen. Besluitvorming onder onzekerheid hindert effectieve besluitvorming omdat veel gegevens en input die nodig zijn voor het nemen van goede beslissingen onduidelijk of niet beschikbaar zijn.

Wanneer de leidinggevenden binnen een organisatie een reputatie krijgen voor slechte besluitvorming, gaat de bedrijfscultuur daar bijna altijd onder leiden. Werknemers vertrouwen het management dan niet meer, of krijgen het gevoel dat zij niet op hun leiders kunnen rekenen en vertrouwen om beslissingen te nemen die een positieve uitwerking hebben op hun werk. Door effectieve en accurate besluitvorming krijgen werknemers echter een gevoel van veiligheid in hun functie, omdat zij zich betrokken voelen bij de organisatie.

Uiteindelijk heeft besluitvorming invloed op het algemene vermogen van de organisatie om te groeien. Het nemen van slechte beslissingen kan leiden tot schadelijke situaties of ontwikkelingen die de groei van een organisatie kunnen belemmeren. Weloverwogen en goede beslissingen ondersteunen een bedrijf juist, waardoor het bedrijf meer groeikansen kan creëren.

Analytische modellen voor besluitvorming onder onzekerheid

Onzekerheid speelt een belangrijke factor bij het nemen van besluiten. Het doel van analyses op onzekerheid is niet noodzakelijkerwijs om deze te verminderen, maar om de onzekerheid en de gevolgen ervan op de besluitvorming beter te begrijpen. Er zijn verschillende methoden en tools beschikbaar om onzekerheid te analyseren.

Voorbeelden hiervan zijn de gevoeligheidsanalyse en de Monte Carlo-simulatie. Welk model de beste optie is voor een bepaalde situatie hangt af van de technische details van het probleem zelf.

De beschikbare tools en modellen verschillen van aard. Toch zijn er enkele algemene richtlijnen uit af te leiden. Deze worden hieronder weergegeven.

1. Het is raadzaam om de verschillende onzekerheden te documenteren die betrekking hebben op een beslissing. Hoe dieper hierop wordt ingegaan, hoe meer onzekerheden gevonden zullen worden. Enkele zijn echter maar van belang
2. Beschrijf deze onzekerheden zo ondubbelzinnig mogelijk
3. Evalueer de gevolgen van alternatieve beslissingen. Als de gewenste resultaten hierdoor niet veranderen, zijn de onzekerheden onbelangrijk in de context van die ene beslissing
4. Rapporteer de mate van overeenstemming en onenigheid tussen de personen die de beslissingen en onzekerheden evalueren. Dit is van belang voor de persoon die uiteindelijk de beslissing maakt
5. Geef zoveel mogelijk informatie over de context om de relevantie en diepere betekenis van onzekerheden te begrijpen.

Besluitvorming verbeteren

Er zijn enkele tips of stappen die ter harte genomen kunnen worden om de besluitvorming onder onzekerheid te verbeteren. Hieronder staan enkele van deze tips beschreven.

Beperken van opties

Hoe minder opties er over het algemeen beschikbaar zijn, hoe minder overweldigend de situatie zal overkomen. Het is veel makkelijk om te kiezen tussen twee opties dan tussen tien opties.

Als het mogelijk is, is het belangrijk dat de minst realistische ideeën worden geëlimineerd, zodat uiteindelijk maar uit een handvol realistische opties gekozen hoeft te worden.

Bepaal hoe belangrijk de te nemen beslissing is en hoeveel tijd u hiervoor heeft

Voordat teveel tijd wordt besteed aan het evalueren of uitwerken van een beslissing, moet precies worden vastgesteld welk belang elke optie heeft en hoeveel tijd nodig is om een weloverwogen beslissing te maken.

Beslissingen die weinig belangrijk zijn, zoals het kiezen tussen verschillende soorten inkt, mogen niet teveel tijd in beslag nemen. Door vast te stellen hoeveel tijd en maximaal besteed mag worden aan een beslissing, zorgt een manager ervoor dat het schaarse middel tijd zo verstandig mogelijk ingezet wordt.

Verzamel zoveel mogelijk informatie

Hoe meer onderzoek gedaan wordt voorafgaand aan het nemen van de beslissing, hoe beter de manager in staat is om een weloverwogen beslissing te maken. Het is belangrijk om te weten welke factoren een rol spelen in de beslissingen en welke andere informatie te maken heeft met de beslissing.

Vermijd dat de te nemen beslissingen beïnvloed worden door emoties

Met name in besluitvorming onder onzekerheid is het cruciaal dat emoties herkend worden in het besluitvormingsproces. Beslissingen nemen op basis van slechts emoties kan leiden tot impulsacties en uiteindelijk tot slechte keuzes. Wanneer een manager emotioneel betrokken is bij een kwestie of situatie, is het een goed idee om een stap terug te doen en objectief naar de feiten te kijken.

Andere tips voor besluitvorming onder onzekerheid

Het is erg lastig om zelfverzekerd beslissingen te blijven nemen wanneer onzekerheid toeneemt. Het is daarom allereerst belangrijk om te erkennen dat onzekerheid een bepaalde mate van verlatingsangst met zich meebrengt. Hieronder staan enkele tips in aanvulling op de hierboven beschreven tips om zo goed mogelijk besluiten te nemen onder onzekerheid.

• Breng de tijdshorizon voor beslissing terug. Neem kleine stappen richting de toekomst
• Leer zoveel mogelijk over de ins en outs van een bepaalde beslissing voordat de beslissing uiteindelijk genomen wordt. Kennis over een nieuwe situatie zorgt ervoor dat u zich vertrouwd en zelfverzekerd gaat voelen over de nieuwe situatie
• Voorkom het nemen van onnodige risico’s. Als de situatie of omgeving voor veel onzekerheid zorgt, beoordeel dan welke risico’s u weg kan nemen. Een voorbeeld hiervan is het uitstellen van het kopen van een nieuwe auto bij financiële onzekerheid. Het bruggetje naar het bedrijfsleven is snel gemaakt, bijvoorbeeld in het geval van het aannemen van nieuw personeel wanneer de financiële situatie dat misschien niet toelaat
• Herinner jezelf aan de waarden en normen die jou tot de persoon maken die je bent. Investeer daarnaast in het openhouden van zoveel mogelijk opties. Het hebben van meerdere opties vergroot de flexibiliteit om tegemoet te komen aan de onzekere toekomst

Samenvatting besluitvorming onder onzekerheid

Risico’s zijn relatief eenvoudig te beheersen, met name als de juiste maatregelen worden genomen. Onzekerheid is een stuk moeilijk te beheersen. Dit gaat namelijk over het niet weten van toekomstige gebeurtenissen. Risico is dus iets dat gemeten kan worden en waarop maatregelen genomen kunnen worden. Onzekerheid daarentegen kan niet op dezelfde manier worden benaderd omdat er geen stappen genomen kunnen worden.

Het mag geen verassing zijn dat onzekerheid een belangrijke factor speelt bij het nemen van besluiten. Omdat onzekerheid niet gemeten kan worden, is het noodzakelijk dat de implicaties van onzekerheid begrepen worden. Er zijn verschillende methoden en raamwerken om dit proces te ondersteunen. Een bekend model voor besluitvorming onder onzekerheid is de gevoeligheidsanalyse en de Monte Carlo-stimulatie. Welk model het beste aansluit bij de beslissing hangt af van de situatie en de omvang en details van de implicaties van het besluit.

Er zijn enkele tips die managers tot zich kunnen nemen bij het maken van besluiten onder onzekerheid. Een daarvan is het terugbrengen van de tijdshorizon van de beslissing en kleine stapjes te nemen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over besluitvorming onder onzekerheid? Kan jij voorbeelden geven van situaties waarin jij keuzes moest maken terwijl er veel onzekerheid of risico was? Heb jij tips voor het omgaan met onzekerheid in besluitvorming? Denk jij dat onzekerheid toeneemt in de snel veranderende marktomgeving van tegenwoordig? Heb jij tips of opmerkingen?
Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Als je het artikel handig of praktisch vond voor jouw eigen kennis, deel dit vooral met jouw netwerk of meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief.

Meer informatie

1. Bell, D. E. (1985). Disappointment in decision making under uncertainty. Operations research, 33(1), 1-27.
2. Biswas, T. (1997). Decision-making under uncertainty. Macmillan International Higher Education.
3. Hodgkinson, G. P., Bown, N. J., Maule, A. J., Glaister, K. W., & Pearman, A. D. (1999). Breaking the frame: An analysis of strategic cognition and decision making under uncertainty. Strategic management journal, 20(10), 977-985.
4. Kochenderfer, M. J. (2015). Decision making under uncertainty: theory and application. MIT press.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2021). Besluitvorming onder onzekerheid. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/besluitvorming/besluitvorming-onder-onzekerheid/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/besluitvorming/besluitvorming-onder-onzekerheid/”>toolshero: Besluitvorming onder onzekerheid</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.