Financieel Modelleren: de uitleg

In dit artikel wordt financieel modelleren praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige tool voor financieel management.

Wat is financieel modelleren?

Financieel modelleren is het proces van het ontwikkelen van een financiële representatie van de prestaties van een bedrijf door middel van modellen. In deze modellen wordt rekeningen gehouden met onder anderen voorwaarden en risico’s, veronderstellingen van de toekomst die relevant zijn voor het nemen van toekomstige beslissingen zoals het aantrekken van nieuw kapitaal of het waarderen van bedrijven, en het interpreteren van de impact die deze organisaties kunnen maken.

Een financieel model is een hulpmiddel dat mogelijke oplossingen voor een financieel probleem weergeeft. Een dergelijk model wordt vaak in Excel gebouwd, maar niet elke spreadsheet is een financieel model.

Een financieel model bevat een reeks variabelen, inputs, outputs, berekeningen en scenario’s. Daarnaast bevat het model vaak een reeks financiële voorspellingen.

Deze zijn vaak gebaseerd op analyses van bijvoorbeeld de winst- en verliesrekening, de balans en het kasstroomoverzicht van een bedrijf. Deze variabelen en inputs maken het model een dynamisch geheel. Als een input veranderd wordt heeft dat invloed op het gehele model, de berekeningen en de uitkomsten.

Financiële modellen kijken bijna altijd naar de toekomstige financiële situatie van een bedrijf. De modelbouwers willen vaak weten hoe financiële projecties er op een gegeven moment in de tijd uitzien.

Als bijvoorbeeld een organisatie op hetzelfde tempo blijft doorgroeien, wat is dan de totale kasstroom over 4 jaar?

Omdat deze modellen gebouwd worden om vooruit te kijken zijn zij bij uitstek geschikt om scenario- en gevoeligheidsanalyses mee uit te voeren. Welke impact zou een rentestijging op het bedrijf hebben? Welke disconteringsfactor moet worden gebruikt?

Wat is investment banking?

Investment banking is een specifieke bankafdeling die zich bezig houdt met het creëren van kapitaal voor andere bedrijven, overheidsinstellingen of andere entiteiten.

Investeringsbanken onderschrijven schuld en aandeleneffecten voor alle soorten bedrijven, helpen bij de verkoop van effecten, helpen bij fusies en overnames en fungeren als broker voor zowel instellingen als particuliere beleggers.

Investeringsbanken bieden assistentie aan bedrijven die effectieven uitgeven over de uitgifte en de plaatsing van de aandelen.

Veel grote investeringsbanken zijn aangesloten bij nog grotere bankinstellingen. Enkele bekende namen uit deze sector zijn Morgan Stanley, JP Morgan Chase, Bank of America, Goldman Sachs, etc. Deze grote banken helpen bedrijven bij grote gecompliceerde transacties.

Zij geven dan advies over hoeveel een bedrijf waard is (company valuation), of hoe een deal het beste kan worden gesloten als een bedrijf een fusie, overname of verkoop overweegt. Ook helpen zij bij de uitgifte van effecten en aandelen als een manier om geld in te zamelen voor klanten die met hun bedrijf naar de beurs willen gaan.

Omdat het in deze scenario’s vaak gaat om veel geld, gebruiken mensen werkzaam in deze sector vaak financiële modellen. Enkele van de meest voorkomende financiële modellen worden hieronder toegelicht.

Voorbeelden verschillende types financiële modellen

Er zijn verschillende types financiële modellen. Hieronder staan enkele van de meest voorkomende modellen. In de praktijk worden nog meer modellen gebruikt.

Three Statement Model (gebaseerd op winst- verliesrekening, kasstroomoverzicht, balans)

Het Three Statement Model koppelt de winst- verliesrekening, de balans en het kasstroomoverzicht in een dynamisch financieel model. Deze gecombineerde modellen vormen op hun beurt weer de basis voor meer geavanceerde modellen, zoals het Discounted Cashflow Analysis Model, en het Leveraged Buyout (LBO) model.

Stappen Three Statement Model

1. Voer historische financiële gegevens in
2. Bepaal veronderstellingen die de voorspelling sturen
3. Voorspel resultatenrekening
4. Voorspel kapitaalgoederen
5. Voorspel financieringsactiviteiten
6. Voorspel de balans
7. Voltooi het kasstroomoverzicht

Merger Model (Mergers & Acquisitions) Model

Een Merger Model is een analyse op het combineren van twee bedrijven door middel van het M&A-proces. Een overname vindt plaats wanneer een bedrijf besluit een ander bedrijf te verwerven. In alle gevallen fuseren beide bedrijven tot een bedrijf onder voorbehoud van goedkeuring door de aandeelhouders van beide organisaties.

Stappen Merger Model

1. Maak veronderstellingen over de acquisitie
2. Maak projecties
3. Waardeer beide bedrijven
4. Modelleer bedrijfscombinatie en maak pro-forma aanpassingen
5. Deal accretion

Initial Public Offering (IPO) Model

Met Initial Public Offering (IPO) wordt het proces bedoeld dat optreed wanneer een voorheen niet-beursgenoteerd bedrijf nieuwe of bestaande effecten verkoopt en deze voor het eerst aan het grote publiek aanbiedt.

Dit gebeurt voorafgaand aan een beursgang. Voordat een bedrijf beursgenoteerd is wordt het als particulier beschouwd. De aandelen zijn beperkt in bezit van enkele erkende investeerders, vroege investeerders, vermogende particulieren, familie of oprichter.

Na de beursgang wordt de uitgevende onderneming een beursgenoteerde onderneming op een erkende effectenbeurs. De beursgang staat ook wel bekend als ‘going public’. Het IPO-model komt vaak terug bij financieel modelleren.

Leveraged Buyout (LBO) Model

Een LBO-model wordt in Excel gebouwd om een LBO-transactie te evalueren. Dat gaat om de overname van een bedrijf dat wordt gefinancierd met een aanzienlijk deel schulden. De activa (incl. CAPEX) van de overgenomen onderneming en de activa van de overnemende organisatie worden dan gebruikt als onderpand voor de leningen. Het doel van het LBO-model is om beleggers de transactie goed te kunnen laten beoordelen.

Stappen LBO-model

1. Veronderstellingen van de verkoopprijs
2. Creëren van bronnen en gebruik van fondsen
3. Financiële projecties
4. Aanpassingen balans
5. Exit
6. Berekenen IRR op initiële investering

Sum of the Parts Model

Sum of The Parts (SOTP) waardering is een benaderen voor het waarderen van een bedrijf.

De waarde van elk bedrijfssegment of elke dochteronderneming wordt dan afzonderlijk beoordeeld en vervolgens bij elkaar opgeteld om de totale waarde van de onderneming te krijgen.

SOTP wordt doorgaans gebruikt in combinatie met andere waarderingstechnieken zoals de Discounted Cash Flow (DCF) en vergelijkbare bedrijfswaarderingstechnieken.

Stappen Sum of The Parts (SOTP) waarderingsmethode

1. Vaststellen bedrijfssegmenten
2. Waardering elk segment
3. Optellen totaal

Consolidation Model

Een consolidatiemodel wordt samengesteld door de financiële resultaten van meerdere bedrijfsonderdelen te combineren in een enkel model, en is een veelgebruikt model binnen financieel modelleren.

In het eerste overzichtsblad van het model staan dikwijls zaken als maandelijkse en jaarlijkse inkomsten, productiviteit, winst, kosten etc. in grafieken diagrammen.

Andere tabbladen van het model geven financiële gegevens per bedrijfseenheid, bedrijfseenheden of productielijnen per jaar, maand of kwartaal.

Stappen consolidatiemodel

1. Relevante data invoeren
2. Bereken financiële cijfers met de datatabellen
3. Valideer gegevens met de financiële overzichten
4. Maak samenvatting
5. Genereer grafieken en diagrammen voor visualisatiedoeleinden

Discounted Cash Flow (DCF) Model

De Discounted Cash Flow (DCF) is een waarderingsmethode die gebruikt wordt om de waarde van een bedrijf te schatten op basis van voorspellingen over toekomstige kasstromen. De DCF-analyse probeert de huidige waarde van een bedrijf te achterhalen op basis van prognoses van hoeveel geld het bedrijf in de toekomst genereert.

De DCF-analyse stelt de contante huidige waarde van verwachte toekomstige kasstromen vast met behulp van een disconteringsvoet. Dat is het percentage dat gebruikt wordt om toekomstige kasstromen te waarderen. Deze waarde wordt in berekeningen vaak aangeduid als rente of rendement. De hoogte van het percentage is afhankelijk van veel factoren en kan sterk uiteenlopen.

Onderdelen Discounted Cash Flow Model

De DCF-formule bevat de volgende drie componenten:

1. Cash Flow (CF). De cash flow vertegenwoordigt een zogenaamde vrije kasstroom zonder kosten.
2. Disconteringsvoet (r). Voor waarderingsdoeleinden is de disconteringsvoet meestal de gewogen gemiddelde kapitaalkosten van een onderneming, aangeduid als WACC (Weighted Average Cost of Capital)
3. Periode (n). Elke cash flow is gekoppeld aan bepaalde tijdsperiode. Tijdsperiodes worden meestal uitgedrukt in maanden, kwartalen of jaren.

Best Practices financieel modelleren

Hieronder staan enkele best practices op het gebied van financieel modelleren.

Excel tips

• Zorg ervoor dat je weet hoe je met de belangrijkste Excel-formules en functies werkt
• Gebruik de CHOOSE-functie om scenario’s te bouwen
• Beperk of elimineer het gebruik van de muis. Gebruik in plaats daarvan sneltoetsen
• Houd formules overzichtelijk en verdeel complexe berekeningen in stappen

Format

Het is belangrijk dat er een duidelijk onderscheid is tussen inputs en outputs. De inputs vertegenwoordigen veronderstellingen die gemaakt worden, en de outputs zijn de berekeningen. Deze worden opgesteld aan de hand van opmaakconventies. De kleur blauw staat voor invoer. Zwart wordt gebruikt voor formules. Ook andere conventies kunnen toegepast worden, zoals schaduwcellen of randen.

Ontwerp

Het is van cruciaal belang dat het financiële model gestructureerd wordt in een logisch en gemakkelijk te volgen ontwerp. Dat betekent dat het model meestal op één Excel-werkblad wordt gebouwd, en dat groeperingen worden toegepast om verschillende secties te maken. Op deze manier is het makkelijk om later het model nog uit te breiden of in te krimpen.

Financieel modelleren vs. financiële prognoses

Financiële prognoses worden gebruikt om ervoor te zorgen dat (financiële) middelen op de juiste plekken terechtkomen. Prognoses kunnen verder een bedrijf ook helpen bij het identificeren van de activa of passiva die nodig zijn om doelstellingen en prioriteiten te bereiken

Een veelvoorkomend voorbeeld van een prognose is het voorspellen van de omzet van een bedrijf. De jaarrekeningen van een bedrijf zijn bijna altijd gekoppeld aan de te verwachte omzetcijfers, en daarom kunnen financiële prognoses helpen om goede financiële beslissingen te maken die het bereiken van doelen ondersteunen. Als de omzet stijgt, zullen ook er ook extra kosten optreden. Dat komt omdat het geld kost om extra omzet te produceren. Elke voorspelling heeft daarom een impact op de algehele financiële positie van een bedrijf.

Aan de andere kant is financieel modelleren is het proces waarmee bedrijven hun financiële vertegenwoordigingen opbouwen. Een financieel model wordt gebruikt om zakelijke beslissingen te nemen. Financiële modellen zijn vaak wiskundige modellen van een bedrijf waarin variabelen aan elkaar zijn gekoppeld. Het modelleringsproces omvat het maken van een samenvatting van de financiële informatie in het model.

Als bijvoorbeeld een bedrijf een toename van de omzet verwacht, moet het bedrijf ook de resulterende toename van grondstoffen of voorraadkosten anticiperen. Als het bedrijf nieuwe machines nodig heeft, moeten de kosten van aanschaf of lease ook worden geschat. Kredietbehoeften kunnen op die manier ook voorspeld worden. Een bedrijf kan in dat geval zijn kredietlimiet bij een bank verhogen.

Wie gebruiken financieel modelleren?

Vanwege de brede toepassingen van financiële modellen worden deze gebruikt door veel verschillende soorten professionals. Hieronder vallen:

• Investeringsbanken
• Beursanalisten
• Accountants
• Analisten voor bedrijfsontwikkeling

Binnen de context van een modern bedrijf, zijn de personen die werken aan de financiële planning en analyse van een bedrijf het meest geneigd om de modellen te bouwen en te gebruiken om de richting van het bedrijf bij te sturen.

Het FP&A-team speelt daarom een cruciale rol in het hogere management. Het is het financiële team van een bedrijf die een budget opstellen en financiële prognoses uitvoeren. Deze worden gebruikt om de CEO en het senior management de financiële situatie van het bedrijf te laten begrijpen.

Naast budgettering en het doen van prognoses is het financiële team van een organisatie ook belast met het ondersteunen van de besluitvorming en speciale projecten zoals procesoptimalisatie en marktonderzoeken.

Conclusies over financieel modelleren

Financieel modelleren is een belangrijke activiteit voor het financiële team van een grote organisatie. Met accurate financiële modellen kan de financiële positie van een bedrijf beter begrepen worden, en kunnen betere strategische beslissingen gemaakt worden op basis van recente gegevens.

Er is geen eenduidige oplossing of aanbeveling als het gaat om het gebruik van financiële modellen. Er is geen financieel model dat kan worden toegepast op elke situatie, en daarom vragen verschillende situaties om verschillende financiële modellen en expertise.

Financiële modellen worden vaak gebouwd in Excel. Om dat zelf te leren kost enorm veel tijd. In plaats daarvan zijn er geavanceerde financiële programma’s beschikbaar. Deze software helpt de gebruiker het denkwerk uit de modellen te halen. Op die manier kan meer tijd besteed worden aan de strategie en de volgende stappen van een bedrijf.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over financieel modelleren? Heb jij eens gewerkt aan een financieel model? Heb jij jouw eigen onderneming al eens laten waarderen? Welke andere financiële modellen ken jij? Wat weet jij van de werkwijze van grote financiële instellingen? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Als je het artikel handig of praktisch vond voor jouw eigen kennis, deel dit vooral met jouw netwerk of meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief. Je kunt ons ook vinden op Facebook, LinkedIn, Twitter en Youtube.

Meer informatie

1. Beatty, R. P., & Ritter, J. R. (1986). Investment banking, reputation, and the underpricing of initial public offerings.
2. Benston, G. J., & Harland, J. (1990). Separation of Commercial and Investment Banking. Springer.
3. Fields, L. P., & Fraser, D. R. (1999). On the compensation implications of commercial bank entry into investment banking. Journal of Banking & Finance, 23(8), 1261-1276.
4. Tankov, P. (2003). Financial modelling with jump processes. Chapman and Hall/CRC.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2020). Financieel modelleren. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/financieel-management/financieel-modelleren/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 06/04/2020 | Laatste update: 26/08/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/financieel-management/financieel-modelleren/”>toolshero: Financieel modelleren</a>

Tags: Investeren