Strategische planning: uitleg en betekenis

Strategische planning: in dit artikel wordt het concept strategische planning praktisch uitgelegd. Naast de uitleg en betekenis, belicht dit artikel ook het onderdeel lange termijn, de Missie, visie en waarden, de basis, de verschillende niveaus en de diverse benaderingen voor strategische planning. Na het lezen begrijp je de basis van deze strategie tool. Veel leesplezier!

Wat is een strategische planning? Betekenis en uitleg

Welke koers vaart een organisatie en waarom? Strategische planning betekent koersbepaling. Het bepaalt dus de richting van een organisatie en geeft duidelijkheid over de daarmee gepaard gaande besluitvorming.

Strategische planning richt zich op de toewijzing van de middelen, kapitaal en mensen om deze koers vorm te geven.

Door antwoord op minimaal één van de drie volgende vragen te geven, krijgt de organisatie al een goed beeld van haar strategie:

1. Wat doen we?
2. Voor wie doen we het?
3. Hoe en waarin kunnen we uitblinken?

Lange termijn

Veel organisaties zien strategische planning als een proces, waarin wordt bepaald hoe de organisatie zich op lange termijn gaat ontwikkelen.

Deze tijdsspanne kan variëren van vijf tot wel 20 jaar. Voor de organisatievisie is het van belang om eerst te bepalen waar men nu staat en vervolgens te kijken hoe men de gewenste situatie denkt te behalen.

Een dergelijke benadering wordt de IST- en SOLL-situatie genoemd. Aan het beoogde resultaat wordt een strategisch plan voor de toekomst gekoppeld.

Missie, visie en waarden

Veel organisaties starten met het opstellen van een visie en missie en gebruiken dit als basis voor de formulering van doelen en doelstellingen. Tussen missie en visie bestaat een concreet verschil:

Missie (mission statement)

Hierin ligt het fundamentele doel van een organisatie voor wat betreft bestaans- en overlevingsrecht. Een missie kan voor elke organisatie worden opgesteld. Een missie kan voor vele jaren (lange termijn) of per organisatieontwikkelingsfase (korte termijn) worden opgesteld.

De tijdslijn van een missie heeft als doel, de organisatiedoelstellingen na te streven en daar waar nodig bij te stellen. De missie kan medewerkers helpen om goed gedefinieerde doelstellingen te behalen, op voorwaarde dat deze SMART geformuleerd zijn (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden).

Visie

De visie is het strategische onderdeel, waarin het beoogde toekomstig beeld van een organisatie wordt bepaald. In de visie worden fundamentele en gerichte doelstellingen geformuleerd die vervolgens een onderdeel vormen in de besluitvorming. De term ‘vision’ richt zich op de lange termijn, waarbij een organisatie een toekomstbeeld creëert.

Waarden van een organisatie

In de waarden liggen de overtuigingen, die een organisatie koppelt aan alle belanghebbenden. Deze waarden bepalen de gewenste cultuur van een organisatie en de bijbehorende prioriteiten.

Figuur 1 – een voorbeeld van een strategisch planning model

Goede basis voor strategische planning

Een mission statement (missie) kan gezien worden als de basis om de visie te realiseren, in overeenstemming is met de kernwaarden van een organisatie. Deze kernwaarden hebben een directe invloed op het succes van de organisatie. Maar wat moet er nu eerst omschreven worden, de missie of de visie?

Dat hangt van een aantal factoren af. Voor een startende organisatie of inzet van een nieuw product is de visie de leidraad, waarbij de rest onderdeel uitmaakt van het strategisch plan.

Bij een gevestigd bedrijf begeleidt de missie de visie en de rest van het strategisch plan. Het is altijd van belang dat men naast de fundamentele doelen ook de huidige situatie van de organisatie voor ogen heeft.

Daarbij moet rekening worden gehouden met interne middelen en sterke en/of zwakke punten, externe omstandigheden (kansen en/of bedreigingen) en de koers die gevaren wordt. Het is ook belangrijk dat vanaf het begin het gewenste resultaat duidelijk is.

Onderdeel bedrijfscultuur

Om effectief te kunnen werken, dient een visie volledig te worden opgenomen in de organisatiecultuur. Leidinggevenden kunnen dan terugvallen op de visie en dit naar medewerkers communiceren. In relatie met de beoogde visie en kernwaarden, kunnen zij voorbeeldgedrag vertonen en korte termijn doelstellingen creëren.

De mission statement dient continu aan interne en externe evaluatie te worden onderworpen, waarbij de interne evaluatie zich vooral moet richten op hoe de leden binnen de organisatie de mission statement interpreteren.

Verschillende niveaus

Strategische planning laat zich vertalen in doelstellingen die moeten worden uitgevoerd binnen de verschillende hiërarchieën van een organisatie.

De Top Rang Doelstellingen (TRO) of strategische doelstellingen geldt als basis voor de Tweede Rang of tactische doelstellingen binnen een organisatie. Deze tactische doelstellingen gelden dan weer als basis voor de Derde Rang Doelstellingen, ook wel operationele doelstellingen genoemd.

Bij elk hiërarchisch niveau is het belangrijk om stil te staan ´hoe´ of op welke manier de doelstelling moet worden uitgevoerd, zonder de hoofddoelstelling uit het oog te verliezen. Zodoende moet er altijd de vraag ´waarom doen we het zo´ worden gesteld. Pas dan zal er op elk niveau eenduidig gewerkt worden, met de missie van de organisatie in het achterhoofd.

Diverse benaderingen voor strategische planning

Voor strategische planning kunnen verschillende business analyse technieken worden gebruikt.

Goede voorbeelden hiervan zijn de SWOT analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities en Threats), DESTEP analyse (Demografische, Economische, Sociale, Technologische, Ecologische en Politieke aspecten), STEER analyse (Sociaal-culturele, Technologische, Economische, Ecologische en Regelgeving factoren), en EPISTEL (Milieu, Politieke, Informatie, Sociale, Technologische, Economische en Juridische aspecten).

Strategische Planning als kernactiviteit

Strategische planning is een zeer belangrijke kernactiviteit in zowel de profit- als de non-profit sector en wordt informeel en formeel uitgevoerd.

Strategische planning, scenario planning en besluitvorming processen moeten eindigen met concrete doelstellingen en een duidelijk stappenplan om zo beoogde doelstellingen te verwezenlijken. Bij strategische planning gaat het altijd om de gewenste eindresultaten, lange termijn planning, beleid, doelen en doelstellingen, strategieën, kernwaarden, tactieken en concrete acties.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Wat is jouw ervaring met strategische planning? Heken je het bovenstaande of heb je nog aanvullingen? Wat zijn volgens jou andere succes criteria of factoren die kunnen bijdragen aan een goede strategische planning?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Rothaermel, F. T. (2012). Strat.Mgmt.: Concepts and Cases. McGraw-Hill.
2. Johnson, G, Scholes and K. Whittington, R. (2008). Exploring Corporate Strategy. 8th ed. FT Prentice Hall, p. 11-12.
3. Blatstein, I.M. (2012). Strategic Planning: Predicting or Shaping the Future? Organization Development Journal, Vol. 30 Issues 2, pp. 32.
4. Business Gateway (2012). Strategic planning: the basics. Available at: http://www.bgateway.com/grow-improve/growing-a-business/strategic-planning-the-basics

Citatie voor dit artikel:
Van Vliet, V. (2012). Strategische planning. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/strategie/strategische-planning/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 13/06/2012 | Laatste update: 05/02/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/strategie/strategische-planning/”>Toolshero: Strategische planning</a>

Article by:

Vincent van Vliet

Vincent van Vliet is oprichter van Toolshero en verantwoordelijk voor de content en release management. Samen met het team bepaalt hij de strategie en beheert de content planning, marktintroducties, klantervaring en beleidsontwikkeling onderdelen van het bedrijf.