Kraljic matrix: de uitleg

Kraljic matrix: in dit artikel wordt de Kraljic Matrix, beter bekend als de Peter Kraljic matrix praktisch uitgelegd. Naast wat het is, de productcategorieën, de stappen in het aankoopproces en de verspreiding. Na het lezen begrijp je de basis van deze inkoopstrategie tool. Veel plezier met lezen!

Wat is de Kraljic matrix? De uitleg

Peter Kraljic ontwierp in 1973 een inkoopportfolio matrix, die gebruikt kan worden om het inkoop portfolio van een bedrijf te analyseren.

Door de Kraljic matrix krijgt een bedrijf inzicht in de werkmethode van de inkoopafdeling en hoe zij hun tijd spenderen aan verschillende producten.

Vanuit deze inkoopportfolio matrix wordt het voor een bedrijf ook duidelijk, welke artikelen kunnen worden uitbesteed en niet meer besteld hoeven te worden en welke artikelen een bepaald risico met zich meebrengen.

Dimensies binnen de Kraljic matrix

De Kraljic matrix is gebaseerd op twee dimensies, waarmee de ingekochte materialen en/ of producten geclassificeerd worden:

Effect op de winst

Dit wordt van laag tot hoog gedefinieerd. Wat is het strategisch belang van inkoop van bepaalde materialen? Welke toegevoegde waarde levert het op in de productielijn en welk effect hebben de kosten voor deze materialen op de winstgevendheid van het bedrijf?

Leveranciers an het leveringsrisico

Ook dit wordt van laag tot hoog gedefinieerd. In hoeverre is de toelevering complex; is er sprake van overvloed of schaarste? In hoeverre zijn de materialen up-to-date en zijn de nieuwste technische snufjes en materialensubstituten toegepast? Wat zijn de logistieke kosten en gelden er monopolie- of oligopolie condities?

Figuur 1 – De inkoopportfolio Kraljic matrix

Inkoopproducten

Met deze twee dimensies binnen de Kraljic matrix maakt Peter Kraljic onderscheid tussen vier typen inkoopproducten:

Strategische producten (Hoog effect op de winst en hoog leveringsrisico)

Dit soort producten wordt van één leverancier afgenomen en daarin zit meteen het risico.

De machtsverhouding tussen bedrijf en leverancier is weliswaar evenwichtig, maar wanneer deze ene leverancier wegvalt stagneert de inkoop.

Doorgaans behoren grondstoffen tot deze categorie. Grondstoffen bepalen mede voor een belangrijk deel de waarde van de kostprijs van het eindproduct.

Knelpunt producten (Laag effect op de winst en hoog leveringsrisico)

Deze producten vertegenwoordigen geen hoge waarde, maar zijn wel een kwetsbare factor in de gehele toelevering.

Het gaat om producten die onmisbaar zijn voor het productieproces, maar daarnaast moeilijk verkrijgbaar zijn.

De machtsverhouding tussen bedrijf en leverancier is scheef, waarbij de leverancier overheerst. Door extra buffervoorraad aan te leggen van deze schaarse goederen en potentiële andere leveranciers te zoeken, kan een bedrijf deze positie ondermijnen.

Hefboom producten (Hoog effect op de winst en laag leveringsrisico)

Dit soort producten kunnen zonder probleem van verschillende leveranciers worden afgenomen en bepalen voor een belangrijk deel de waarde van de kostprijs van het eindproduct.

Een kleine prijswijziging of kwaliteitsverandering is al van sterke invloed op de kostprijs.

In de machtsverhouding tussen bedrijf en leverancier binnen de Kraljic matrix overheerst het bedrijf als koper. Door goede raamovereenkomsten te sluiten en gerichte prijsstelling op te stellen, blijft de relatie tussen bedrijf en leverancier in harmonie.

Niet kritieke producten (Laag effect op de winst en laag leveringsrisico)

Dit soort producten leveren inkooptechnisch de minste problemen op. Dergelijke producten vertegenwoordigen een geringe waarde en zijn zowel in andere soorten als bij andere leveranciers af te nemen.

De meeste grondstoffen en hulpstoffen vallen in deze categorie. De machtsverhouding tussen bedrijf en leverancier is evenwichtig. Door productiestandaardisatie te verhogen, kan veel tijd en geld worden bespaard.

Kraljic matrix: Stappen binnen het inkoopproces

Peter Kraljic adviseert in het hele inkoopproces een aantal stappen te nemen:

1. Portefeuilleanalyse voorbereiden
2. Criteria bepalen voor effect op de winst en leveringsrisico
3. Detailniveau bepalen van de portefeuilleanalyse
4. Invullen van de matrix
5. Resultaten analyseren en bespreken
6. Inkoop portfolio strategie en verbeteringsacties per kwadrant bepalen
7. Implementeren en controleren van de strategie

Door dit stappenplan kan er nog beter op voorraadbeheer gestuurd worden. Dit voorkomt incourante voorraden en overvloed, wat vervolgens kostenbesparing tot gevolg heeft.

Spreiding binnen de Kraljic matrix

Met de Kraljic matrix kan een organisatie inkoop professionaliseren en verbeteren, wat een behoorlijke besparing kan opleveren. Om onnodig risico tegen te gaan, is het bovendien goed om de inkoop van goederen zoveel mogelijk te spreiden over de vier kwadranten.

Een leverancier moet nu eenmaal niet de overhand hebben en teveel macht uit kunnen oefenen op een organisatie. Voorwaarde is wel, dat elk product of productgroep inderdaad in de de Kraljic matrix te plaatsen is.

Bij voorkeur mag een product in slechts één van de vier kwadranten vallen. Wanneer overeenstemming is bereikt over de positie van de producten in deze inkoopportfolio matrix, kan er vastgesteld worden welke acties eventueel ondernomen moeten worden om een betere positionering te krijgen.

De inkoopstrategie kan worden opgesteld voor ieder deel van de Kraljic matrix. Vervolgens kan er geconcludeerd worden of een product zich in het juiste kwadrant bevindt of dat het verstandiger is om het te laten verschuiven naar een ander kwadrant.

In dat geval moet er goed met een leverancier worden gesproken en nieuwe leveringsvoorwaarden worden opgesteld.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Hoe pas jij de Kraljic matrix toe? Herken je het bovenstaande of heb je aanvullingen? Wat zijn volgens jou succes die kunnen bijdragen aan een goede inkoopportfolio analyse?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Dubois, A., & Pedersen, A. C. (2002). Why relationships do not fit into purchasing portfolio models—a comparison between the portfolio and industrial network approaches. European Journal of Purchasing & Supply Management, 8(1), 35-42.
2. Gadde, L. E. & Hakansson, H. (2001). Supply Network Strategies. Wiley.
3. Gelderman, C. J., & Van Weele, A. J. (2003). Handling measurement issues and strategic directions in Kraljic’s purchasing portfolio model. Journal of purchasing and supply management, 9(5), 207-216.
4. Kraljic, P. (1983). Purchasing must become supply management. Harvard Business Review, 61(5), 109-117.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2013). Kraljic matrix. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/strategie/kraljic-matrix/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 16/10/2013 | Laatste update: 05/09/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/strategie/kraljic-matrix/”>Toolshero: Kraljic matrix</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.