Conflict theorie van Karl Marx: de uitleg

Conflict theorie van Karl Marx: in dit artikel wordt de conflict theorie praktisch uitgelegd. Naast de definitie, licht het artikel de oorsprong en de ontwikkeling toe. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige sociologie theorie. Veel leesplezier!

Wat is de conflict theorie?

De conflict theorie is een theorie die stelt dat elke samenleving in een voortdurende staat van conflict verkeert omdat het concurreert over schaarse middelen.

Volgens de theorie wordt orde gehandhaafd door overheersing en macht, in plaats van door conformiteit en consensus. De mensen met rijkdom proberen die macht op alle mogelijk manieren vast te houden.

De theorie stelt dat ze dat lukt omdat ze de armen en machtelozen onderdrukken. Een basisbeginsel van de theorie is dat groepen in de samenleving er alles aan zullen doen om hun eigen macht en rijkdom te vergaren.

Definitie

Conflict theorie is een algemene term die een aantal verschillende opvattingen voor sociologie omvat en staat recht tegenover de opvattingen van het functionalisme. Het uitgangspunt is dat de constante strijd tussen arm en rijk wordt veroorzaakt door de rijken die hun rijkdom en hulpbronnen beschermen en vergroten.

Oorsprong van de conflict theorie

Karl Marx wordt gezien als de vader van de theorie van de sociale conflicten, een andere term voor de conflicttheorie. Van de klassieke grondleggers van de sociale wetenschappen, wordt de conflicttheorie het meest in verband gebracht met Karl Marx.

Het marxisme stelt dat het kapitalisme onvermijdelijk interne spanningen zou veroorzaken die tot zelfvernietiging zouden leiden. Karl Marx luidde daarom radicale verandering in. Hij pleitte voor een proletarische revolutie en een einde van de overheersing van de hogere klassen.

Karl Marx was zich er van bewust dan de meeste mensen in een kapitalistische samenleving niet zagen hoe het systeem werkte. De meeste mensen vinden dat rijke mensen hun geld hebben verdiend door hard te werken.

Karl Marx verwierp deze gedachte en stelde dat dit een vals bewustzijn was, zo genoemd door Friedrich Engels. Hij stelde dat dit argument gebruikt werd om te verdoezelen dat het proletariaat werd uitgebuit door de heersende klasse.

Karl Marx wilde dit valse bewustzijn wegnemen en vervangen door iets dat klassenbewustzijn wordt genoemd. Hij stelde dat arbeiders zich moesten verenigen in oppositie tegen de kapitalisten en het kapitalistische systeem omver moesten werpen.

Aannames binnen de conflict theorie

De huidige conflict theorie is gebaseerd op vier belangrijke aannames over: concurrentie, revolutie, structurele ongelijkheid en oorlog.

Concurrentie

Theoretici die zich bezighouden met de conflicttheorie geloven dat concurrentie een constante en belangrijke factor is in bijna elke menselijke interactie en relatie. Concurrentie is het gevolg van schaarse van middelen, inclusief materiële hulpbronnen (geld, eigendom, goederen, etc.).

Ook immateriële hulpbronnen spelen een rol, zoals tijd, dominantie, partners, sociale status, etc.

Revolutie

Als er constant conflicten optreden in menselijke relaties, dan is de enige uitkomst een grootschalige revolutie. Het idee is dat een verandering in de dynamiek in de wereld niet het gevolg gaat zijn van langzame verandering, maar van een grootschalige gebeurtenis. Revolutionair in plaats van evolutionair.

Structurele ongelijkheid

De derde belangrijke aanname binnen de conflicttheorie is dat menselijke relaties allemaal ongelijkheid ervaren. Sommige individuen ontwikkelen op die manier meer macht dan anderen.

De groepen die profiteren van de voordelen van deze macht en structuur hebben te de neiging om te werken aan het behoud ervan en zien de structuren als een manier om hun macht uit te breiden.

Oorlog

Theoretici hebben de neiging om oorlog te zien als een vernieuwende invloed in de samenleving, of een reiniger van de samenleving. In de conflict theorie is oorlog het resultaat van oplopende spanning en een groeiend conflict tussen individuen en groepen.

Realistic Group Conflict Theory

De realistische conflict theorie stelt dat er onvermijdelijk conflicten, stereotypen, overtuigingen en discriminatie zal ontstaan wanneer twee groepen op zoek zijn naar dezelfde beperkte middelen. Dit kan leiden tot toenemende vijandigheid jegens groepen en een vete veroorzaken.

Het omgekeerde is ook waar, zo stelt de theorie. Negatieve stereotypen, discriminatie en overtuigingen kunnen worden verminderd wanneer twee of meer groepen in staat zijn om samen bovengeschikte doelen bereiken.

Ontwikkeling van de conflict theorie

Veel theoretici die zich bezighouden met de sociologie hebben voortgeborduurd op de conflicttheorie van Karl Marx. De theorie is door de jaren heen versterkt, gegroeid en verfijnd. De Italiaanse activist Antonio Gramsci legde bijvoorbeeld uit waarom de theorie zich niet manifesteerde tijdens het leven van Marx. Hij beweerde dat de macht van de kapitalistische ideologie sterker was dan werd voorzien door Karl Marx.

Vele anderen hebben de conflict theorie gebruikt om andere soorten theorieën binnen de sociologie te ontwikkelen, waaronder de feministisme, de kritische rassentheorie, theorieën over globalisatie en theorieën over wereldsystemen.

Conflict theorie voorbeeld

Relatie tussen huiseigenaren en huurders

Conflict theoretici zien de relatie tussen bijvoorbeeld een eigenaar van een appartementencomplex en de huurders als een relatie gebaseerd op conflict in plaats van evenwicht of harmonie.

Ook al is de relatie meer harmonieus dan gekenmerkt door conflicten, vast staat dat beide partijen schaarse middelen van elkaar proberen te krijgen. Deze beperkte middelen omvatten de appartementen, de ruimtes binnen het complex, het geld dat huurders betalen, enzovoorts. Theoretici zien deze dynamiek als een conflict over de middelen.

De eigenaar van het appartementencomplex kan heel aardig zijn, maar is er in feite op uit om zoveel mogelijk appartementen gevuld te krijgen zodat het geheel zoveel mogelijk geld oplevert. Dat is zelfs crucialer wanneer rekeningen zoals hypotheken en energie betaald moeten worden.

Deze relatie kan verstoord raken en er kunnen conflicten optreden.

Financiële crisis van 2008

Een ander bekend voorbeeld van de conflict theorie gaat over de crisis van 2008. Alan Sears en James Cairns schrijven hierover in hun boek A Good Book, in Theory.

Zij zien de crisis als een onvermijdelijk gevolg van de ongelijkheden en instabiliteit van het wereldwijde economische systeem. De grootste banken en instellingen kunnen overheidstoezicht vermijden en te grote risico’s nemen.

De auteurs merken op dat diezelfde instellingen vervolgens hulpmiddelen krijgen van dezelfde overheden. Het stuit hen tegen de borst dat deze overheden eerst aangaven onvoldoende middelen te hebben voor bijvoorbeeld gratis gezondheidszorg.

Deze tegenstelling weerspiegelt de fundamentele opvatting binnen de conflicttheorie dat de overheid en andere politieke instellingen voornamelijk de dominante groepen en individuen binnen een maatschappij begunstigd.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de conflicttheorie? Herken jij de conflicttheorie in het dagelijkse leven? Denk jij dat de gevolgen van het hanteren van een kapitalistisch systeem zullen zijn zoals Karl Marx en Friedrich Engels dat beschreven? Welke tips en opmerkingen wil jij toevoegen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Sears, A., & Cairns, J. (2015). A good book, in theory: Making sense through inquiry. University of Toronto Press.
2. Coser, L. A. (1967). Continuities in the study of social conflict.
3. Turner, J. H. (1975). Marx and Simmel revisited: Reassessing the foundations of conflict theory. Social Forces, 53(4), 618-627.
4. Hirshleifer, J. (2001). The dark side of the force: Economic foundations of conflict theory. Cambridge University Press.
5. Bartos, O. J., & Wehr, P. (2002). Using conflict theory. Cambridge University Press.
6. Baron, R. S. (1986). Distraction-conflict theory: Progress and problems. Advances in experimental social psychology, 19, 1-40.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2022). Conflict theorie. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/sociologie/conflict-theorie-marx/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 14/07/2022 | Laatste update: 02/11/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/sociologie/conflict-theorie-marx/”>Toolshero: Conflict theorie</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.