Rubicon model van actiefasen

Rubicon model: in dit artikel wordt het Rubicon model van actiefasen praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige motivatie theorie.

Wat is het Rubicon model van actiefasen?

Het Rubicon model van actiefasen geeft inzicht in de keuzes die we maken, het menselijk handelen én de reflectie op dit handelen. Kenmerkend voor dit model zijn de verschillende actiefasen, waarbij de selectie van keuzes en de realisatie van doelen beter inzichtelijk wordt. De naam is afgeleid van De Noord-Italiaanse rivier de Rubicon.

Circa 50 jaar voor Christus stak de Romeinse keizer Julius Caesar met zijn leger deze rivier over. Na deze oversteek was er geen ruimte meer voor enige aarzeling voor zijn keuze. Met de oversteek over de Rubicon initieerde Caesar een burgeroorlog en was er geen terugkeer meer mogelijk.

Door de rivier over te steken, maakte Caesar de keuze om óf te overwinnen óf in strijd te sterven. De metafoor ‘de Rubicon oversteken’ is daardoor een andere manier geworden om te zeggen dat er geen terugkeer mogelijk is. De gevolgen van de keuze op dat moment heeft al zoveel sporen nagelaten, waardoor de omkeerbaarheid teniet wordt gedaan.

In psychologische theorieën over motivatie maakt het Rubicon-model onderscheid tussen motivatie- en wilsprocessen. Het definieert duidelijke grenzen tussen motivatoren en de verschillende actiefasen die daarmee gepaard gaan. Volgens het model bevat elke actie een onomkeerbaar punt van terugkeer.

4 vragen

Zodra doelen gesteld worden met een planning als gevolg, zullen er acties volgen om de doelen te bereiken. Bij het implementeren van de planning kruist het een metaforische Rubicon. Om de doelen te bereiken zullen er zelfregulerende activiteiten elkaar opvolgen.

Het is onmogelijk om elke activiteit opnieuw te overwegen, aan te passen of te veranderden. Als de machine eenmaal in werking is, kan het moeilijk gestopt worden. Het model beschrijft dat het succesvol nastreven van doelen te vergelijken is met het oplossen van 4 opeenvolgende vragen:

1. Hoe worden doelen geselecteerd? Welke potentiële doelen zijn er?
2. Hoe wordt de uitvoering van deze doelen gepland in een passend tijdschema?
3. Hoe wordt de planning en het uitvoeren van de doelen bepaald?
4. Hoe worden de inspanningen om een specifiek doel te bereiken, geëvalueerd? Wat is er bereikt wat moet er nog verder gedaan worden?

Actiefasen

In de kern wordt het Rubicon model voornamelijk toegepast op beslissingen die zwart of wit zijn en waar weinig tot geen alternatieven aan te pas komen. Het model stelt naast de verschillende basisvragen ook 4 actiefasen van doelgerichtheid op:

Pre-beslissingsfase

Voordat er een beslissing wordt genomen is er sprake van de pre-beslissingsfase; een heleboel andere keuzes worden overwogen. Alle voor- en nadelen van de verschillende wensen en verlangens passeren de revue. Er wordt in deze fase gekeken naar de te verwachte resultaten en de haalbaarheid van de verschillende keuzes.

Voorbeeld: iemand overweegt een auto te kopen voor het woon-werkverkeer. Hij denkt na over een tweedehandsauto, een nieuwe auto of een leaseauto. Alle voor- en nadelen van alle 3 de opties worden opgesomd en zelfs wordt er nog overwogen met het openbaar vervoer naar het werk te reizen.

Post-beslissingsfase

De beslissing is in deze fase genomen, waarin de implementatie van het gekozen doel wordt gepland. Er wordt beslist wanneer, waar en hoe er gehandeld gaat worden om naar het doel toe te werken. Nadat deze beslissing is genomen is er geen terugkeer meer mogelijk.

Voorbeeld: de persoon kiest ervoor een tweedehands Toyota Corolla te kopen van 5 jaar oud. Op het moment dat hij z’n handtekening zet onder het koopcontract is er geen weg meer terug. Hij moet bij de bank regelen dat het geld naar de garage wordt overgemaakt. Hij weet wanneer de auto rijklaar wordt gemaakt door de garage. Al deze beslissingen kan hij niet meer terugdraaien.

Actiefase

Dit is het moment dat het doel bijna succesvol behaald is. Mocht het doel niet succesvol behaald worden, dan betekent het dat het resultaat tot zo ver hetgeen is waar men tevreden mee moet zijn.

Voorbeeld: vanaf het moment dat de persoon die de tweedehands Toyota kocht weet wanneer hij de auto kan komen afhalen, moet hij ervoor zorgen dat hij vanaf dat moment is aangemeld bij de wegenbelasting en een goede autoverzekering heeft afgesloten. Pas dan kan hij met de auto naar het werk rijden.

Post-actie

Dit is de fase waarin de behaalde resultaten van het doelgericht gedrag worden geëvalueerd. Door achteruit te kijken op basis van feedback en door vooruit te kijken op basis van feedforward.

Voorbeeld: wanneer de persoon 2 maanden op en neer is gereden van huis naar werk, evalueert hij deze periode. Wat was zijn reistijd, wat was de tijdwinst in vergelijking met het openbaar vervoer, wat waren de benzinekosten, hoe vaak stond hij in de file, waren er mankementen aan de tweedehandsauto, enzovoorts?

Vervolgens kan hij door middel van feedforward zichzelf afvragen of hij nog andere resultaten zou willen boeken. Moet hij winterbanden aanschaffen, zal de tweedehandsauto dure onderhoudskosten met zich mee gaan brengen, is het verstandig om in deze onzuinige auto te blijven rijden, zal de dinsdag altijd een ‘filegevoelige dag’ zijn, enzovoorts?

Overgangspunten

Tussen de verschillende fasen zitten overgangspunten in het Rubicon model. Zo scheidt de eerste grens het motivatieproces van de pre-beslissingsfase van de volwaardige processen naar die van de post-beslissingsfase. Een andere grens is die tussen het initiëren en het beëindigen van een actie ten behoeve het doel te bereiken. Alle vier de fasen worden gescheiden door 3 duidelijke overgangspunten:

Overgang 1

Dit overgangspunt aan het einde van de eerste fase wordt de overgang van de Rubicon genoemd naar de metafoor van Julius Caesar. Er wordt gestreefd naar de realisatie van bepaalde wensen en verlangens. Ze worden omgezet in doelen aan het einde van de pre-beslissingsfase.

Overgang 2

Aan het einde van de post-beslissingsfase worden acties geïnitieerd die geschikt zijn voor en goed passen bij de te bereiken doelen.

Overgang 3

Aan het einde van de actiefase moet de evaluatie serieus worden genomen, zodat de behaalde resultaten van de doelgerichte acties kunnen worden onderzocht.

Risicovol

Het lijkt volgens het Rubicon model onmogelijk om verplichtingen te verbreken. Door externe factoren kan dit wel gebeuren, maar vaak is dat te risicovol.

Stel dat een commercieel bedrijf een abonnement heeft genomen bij een ICT-leverancier die hen een mooi Customer Relations Management (CRM) softwaresysteem levert. Het commercieel bedrijf is afhankelijk van deze software, waarin al hun klantgegevens zijn opgeslagen. Natuurlijk kan dit commercieel bedrijf elk jaar beslissen om het abonnement op te zeggen, maar dat zal veel stress en werkdruk opleveren. Nu kennen alle medewerkers de ins & outs van het huidige CRM-systeem.

Ondanks dat een andere ICT-leverancier wellicht een goedkoper abonnement aanbiedt, zal het commercieel bedrijf niet het risico willen lopen om de continue werkstroom te onderbreken. Er wordt vertrouwd op het huidige CRM-systeem en de oversteek naar een andere ICT-leverancier is te risicovol.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Zou jij het Rubicon model van actiefasen kunnen gebruiken bij het behalen van je doelen en die van je werknemers? Hoe zou jij het toepassen? Gebruik je het Rubicon model al en heb je tips en tricks of aanvullingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Gollwitzer, P. M. (1990). Action phases and mind-sets. Handbook of motivation and cognition: Foundations of social behavior, 2, 53-92.
2. Gollwitzer, P. M. (2012). Mindset theory of action phases (pp. 526-545).
3. Spiess, E., & Wittmann, A. (1999). Motivational phases associated with the foreign placement of managerial candidates: an application of the Rubicon model of action phases. International Journal of Human Resource Management, 10(5), 891-905.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Rubicon model van actiefasen. Retrieved [insert date] from ToolsHero: https://www.toolshero.nl/psychologie/rubicon-model/

Published on: 06/08/2018 | Last update: 14/04/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/rubicon-model/>ToolsHero: Rubicon model van actiefasen</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.