Mandela effect: de uitleg met voorbeelden

Mandela effect: in dit artikel wordt het Mandela effect praktisch uitgelegd. Naast wat het is (de betekenis), licht dit artikel ook het ontstaan van een valse herinnering toe, het onderzoek naar valse herinneringen en enkele mandela Effect voorbeelden uit de praktijk. Na het lezen begrijp je de basis van deze psychologie tool. Veel leesplezier!

Wat is het Mandela effect? De uitleg

De betekenis

Het Mandela Effect is een fenomeen waarbij veel mensen geloven dat iets daadwerkelijk is gebeurd, terwijl het in werkelijkheid nooit is gebeurd. Deze mensen staan erop dat ze zich een gebeurtenis of ervaring herinneren, ook al is aangetoond dat dit onjuist is.

De naam Mandela Effect verwijst naar een massale valse herinnering dat Nelson Mandela gestorven is in een gevangenis. Hij stierf niet in de gevangenis, maar in zijn eigen huis in 2013.

Gerelateerde gebeurtenissen, zoals de dood de prominente antiapartheidsactivist Steve Biko in de gevangenis hebben geleid tot het ontstaan van deze valse herinnering.

Wie heeft de term Mandela Effect bedacht?

De term Mandela Effect is bedacht door Fiona Broome, een auteur en zelfverklaard paranormale adviseur. Ze kwam achter dit fenomeen nadat talloze mensen haar hun herinneringen aan de gebeurtenis hadden verteld.

De term wordt nu gebruikt om een valse herinnering te beschrijven die, ondanks dat de herinnering niet klopt, waarheid is geworden in het hoofd van massa’s mensen.

Fiona Broome geeft aan dat het Mandela Effect een bewijs zou kunnen zijn van het bestaan van alternatieve realiteiten.

Hoe ontstaat een valse herinnering?

In de psychologie staat het bovenstaande bekend als een valse herinnering. Literatuur over het onderwerp laat verschillende oorzaken zien voor het ontstaan van een valse herinnering:

• Suggestibiliteit
• Activering van bijbehorende informatie
• Opnemen van verkeerde informatie
• Opnemen van foutieve brontoewijzing of allocatie van middelen

Geheugenfouten en menselijke cognitie

Het menselijk geheugen is niet perfect en kan onderhevig zijn aan verschillende vormen van vervorming en fouten, zoals valse herinneringen. Het Mandela-effect zou kunnen worden verklaard door deze inherente onbetrouwbaarheid van ons geheugen.

Sociale invloed en suggestibiliteit

Mensen zijn sociaal wezens en kunnen beïnvloed worden door anderen. Het is mogelijk dat het Mandela-effect wordt versterkt door sociale bevestiging en de kracht van suggestie. Als mensen in groepen dezelfde valse herinneringen delen, kan dit leiden tot een versterking van de misvatting.

Psychologische factoren en groepsdynamiek

Psychologische factoren zoals cognitieve dissonantie, groepsdenken en het verlangen naar conformiteit kunnen ook een rol spelen bij het ontstaan en de verspreiding van het Mandela-effect. De behoefte om in overeenstemming te zijn met anderen kan ertoe leiden dat individuen hun eigen herinneringen aanpassen om in lijn te zijn met de collectieve overtuiging.

Door deze mogelijke oorzaken en mechanismen te onderzoeken, kun je de complexiteit van het Mandela-effect beter begrijpen en de verschillende elementen ervan blootleggen.

Met suggestibiliteit wordt ook confabulatie genoemd. Confabulatie houdt in dat de hersenen automatisch gaten opvullen die ontbreken in de herinneringen. Dit wordt gedaan om herinneringen beter te begrijpen, maar ook om ze makkelijker te onthouden.

Dit is niet hetzelfde als liegen, omdat het niet bewust gebeurt. Het is slechts het onthouden van details die nooit bestaan hebben. Confabulatie neemt vaak toe naarmate een individu ouder wordt.

Ook misleidende informatie hoort tot het rijtje met mogelijkheden waarom valse herinneringen bestaan. Informatie die iemand tot zich neemt nadat een gebeurtenis heeft plaatsgevonden kan de herinnering aan dezelfde gebeurtenis veranderen. Dat verklaart waarom ooggetuigenverklaringen soms onbetrouwbaar zijn of anders zijn als de werkelijkheid.

Onderzoek naar valse herinneringen

Hoewel de term Mandela Effect pas in de jaren na de dood van Nelson Mandela in 2013 bekend raakte, is het fenomeen al veel eerder onderzocht door pioniers van de psychologie Sigmund Freud en Pierre Janet.

Van Sigmund Freud is bekend dat hij gefascineerd was door het menselijke geheugen en alle manieren waarop men dit geheugen kan beschrijven, gebruiken en manipuleren.

Veel experts zijn het erover eens dat zijn onderzoek naar geheugen een belangrijke bijdrage is geweest voor het hedendaagse begrip van het geheugen en valse herinneringen.

Pierre Janet was een Franse neuroloog die ook belangrijke bijdragen heeft geleverd aan het onderzoek naar de werking van het geheugen. Hij droeg specifiek bij aan het uitleggen van het fenomeen van valse herinneringen door zijn onderzoeken over dissociatie en het ophalen van herinneringen door middel van hypnose.

Mandela Effect voorbeelden

Naast het ontstaan van de collectieve valse herinnering over de dood van Nelson Mandela in de gevangenis bestaan er nog enkele andere situaties waarin massaal een valse herinnering wordt aangenomen voor waarheid.

Stationsklok van Bologna

Eén van de weinige voorbeelden van valse herinneringen die wel goed gedocumenteerd is komt uit 2010. Het betreft de situatie van de beschadigde stationsklok op het centraal station van Bologna. Deze klok raakte beschadigde tijdens de bomaanslag in Bologna in 1980.

Later bleek uit onderzoek dat 92% van de respondenten zeker wist dat de klok stil bleef staan in de jaren nadien. In werkelijkheid werd de klok zeer snel na de aanval gerepareerd en in werking gesteld.

Jaren later werd de klok stilgezet op de tijd waarop de aanslag plaatsvond ter herdenking van de aanslag.

Star Wars: The Empire Strikes Back

Een ander bekend voorbeeld van een valse herinnering gaat over een bekende scene uit de film The Empire Strikes Back, de tweede Star Wars film uit 1980. De scene in kwestie is een van de beroemdste scenes in de hele cinemageschiedenis. Darth Vader onthult aan Luke Skywalker dat hij zijn vader niet heeft vermoord, maar dat hij zijn vader is.

Veel mensen herinneren zich de zin waarmee hij deze onthulling doet als: ‘Luke, I am your father’, terwijl hij in werkelijkheid zegt: ‘No, I am your father’.

Aangezien Darth Vader in gesprek was met Luke, zou het weinig zin hebben gehad om nog eens de naam van Luke te noemen. Veel mensen voegen de naam Luke toe aan de zin, omdat het meer indruk maakt en omdat het context toevoegt. Mensen weten dan ook direct om welke film het gaat.

Andere voorbeelden van het Mandela Effect

Andere voorbeelden van het Mandela Effect omvatten de Berenstain Bears kinderboeken, die vaak worden gespeld als Berenstein, en het bestaan van de film Shazaam uit de jaren 90, die in de realiteit niet bestaat.

De valse herinnering aan het bestaan van de film Shazaam worden uitgelegd als een combinatie van echte herinneringen, zoals de TV-marathon waarin de komiek een geestkostuum draagt en een animatieserie met de naam Shazzan.

Parallel universum

Volgens de bedenker van de term Mandela Effect, Fiona Broome, mogen paranormale verklaringen niet worden uitgesloten bij het onderzoeken naar de verklaring voor het optreden van valse herinneringen. Een van de paranormale verklaringen is het bestaan van een of meerdere parallelle universums of alternatieve realiteiten.

In een van haar videos wijst Broome erop dat de mensen die zich deze zaken ‘onjuist’ herinneren, dingen herinneren die nooit in onze realiteit zijn voorgekomen. Het Mandela Effect zou daarom volgens haar kunnen optreden wanneer onze realiteit interactie heeft met een parallel universum. Een verklaring zou gevonden kunnen worden in een samenspel van kwantumfysica, snaartheorie en de M-theorie.

Snaartheorie is een theoretisch raamwerk dat probeert om de aard van de werkelijkheid en het bestaan van het hele universum uit te leggen in een formule.

Hoewel zeer controversieel en onbewezen, beweren mensen die geloven dat er een parallel universum bestaat dat ons universum slechts 1 van de potentieel onbeperkte universums is. Het complete plaatje zou dan het multiversum heten.

Mandela Effect samenvatting

De term Mandela-Effect staat ook wel bekend als een valse herinnering en is bedacht door Fiona Broome, een auteur en zelfverklaard paranormaal specialist.

Zij en haar aanhangers geloven dat valse herinneringen mogelijk ontstaan door het bestaan van een alternatieve realiteit. Dat betekent dat er een universum bestaat dat parallel loopt aan ons universum, waarin dingen op het zelfde moment gebeuren, maar soms net iets verschillend.

Fiona bedacht de term nadat ze erachter kwam dat veel mensen zich herinnerden dat Nelson Mandela in de gevangenis is gestorven, terwijl hij in werkelijkheid thuis het leven liet.

In de psychologie is uitgebreid onderzoek gedaan naar het fenomeen. Pioniers Sigmund Freud en Pierre Janet legden hiervoor de basis, met hun onderzoek naar de werking van het menselijk geheugen en de manieren waarop dit gemanipuleerd kan worden.

Later werd duidelijk dat onder andere suggestibiliteit, bijbehorende informatie, verkeerde informatie en verkeerde brontoewijzing ervoor kunnen zorgen dat een collectieve valse herinnering ontstaan.

Voorbeelden van een collectieve foute herinnering omvatten onder meer een Star Wars filmscene, de stationsklok van Bologna en de kinderboeken van Berenstain Bears.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over het Mandela Effect? Kan jij een voorbeeld delen van een situatie waarvan je dacht dat die echt heeft plaatsgevonden, maar waarvan later bleek dat het toch niet plaats heeft gevonden? Wat is volgens jou de reden dat het Mandela Effect optreedt? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. French, A. (2019). The Mandela Effect and New Memory. Correspondences, 6(2).
2. Prasad, D., & Bainbridge, W. (2021). The Visual Mandela Effect as evidence for shared and specific false memories across people.
3. Lincoln, D. (2017). The Mandela Effect. Fermi National Accelerator Lab.(FNAL), Batavia, IL (United States).
4. Moss, J. P. (2019). The Mandela Effect. Lulu. com.
5. Hall, J. (2014). The Mandela effect on conflict in Africa. Africa Conflict Monthly Monitor, 2014(01), 4-9.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2022). Mandela effect. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/mandela-effect/

Gepubliceerd op: 16/05/2022 | Laatste update: 04/01/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/mandela-effect/”>Toolshero: Mandela effect</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.