Life Career Rainbow van Donald Super

Life Career Rainbow: in dit artikel wordt de Life Career Rainbow theorie, ontwikkeld door Donald Super praktisch uitgelegd. Naast wat het is, benadrukt dit artikel ook het belang van de balans tussen werk en privéleven, de basisprincipes van het model, de levensrollen en de toepassing van deze theorie. Na het lezen begrijp je de basisprincipes van deze krachtige theorie over Persoonlijk Geluk en motivatie. Veel leesplezier!

Wat is de Life Career Rainbow theorie

De Amerikaanse psycholoog Donald E. Super ontwikkelde innovatieve ideeën over levensloopplanning binnen loopbaanontwikkeling.

In 1980 introduceerde hij de Life Career Rainbow; de theorie die carrièreontwikkeling beschrijft in termen van levensfasen en levensrollen.

Het boek ‘the psychology of careers’ uit 1957 lag hier ten grondslag aan. De ontwikkeling van loopbanen was in de jaren vijftig van de vorige eeuw een nieuw fenomeen.

Tot dan toe werkten mensen bij een organisatie en was het ongebruikelijk dat men zich bezighield met een carrièreplan en de toekomstige persoonlijke ontwikkeling.

Vanuit de visie van de human relations theorie, die begin jaren zestig in opmars kwam, paste het wel degelijk om meer aandacht voor de individuele medewerker te hebben.

Work-life balance

Volgens Donald Super is het belangrijk dat er een goede balans is tussen werk en privé; de zogenoemde ‘work-life balance’. Elk mens speelt verschillende rollen en doorloopt daarnaast verschillende levensfases. Dit heeft ook invloed op hun carrière. Deze veranderingen hebben invloed op de eisen die de mens aan zichzelf en aan z’n werk stelt.

Wanneer verschillende levensrollen met elkaar botsen, dan kan dat stressvolle situaties opleveren. Het is daarom waardevol, wanneer mensen in staat zijn om hun eigen kernbelang te onderzoeken en hier een bepaalde waarde aan te hechten. Volgens Super is een levensstructuur niet statisch, maar juist dynamisch en altijd in ontwikkeling.

Met zijn Life-Career Rainbow theorie omarmt hij dit feit en laat hij mensen nadenken over de verschillende rollen die zij spelen op verschillende momenten in het leven.

Regenboog

De Life Career Rainbow is een visueel model, dat een regenboog weergeeft. De levensrollen worden in de gekleurde strepen van de regenboog weergegeven. De leeftijd staat met cijfers onder deze strepen. De grootte van de stippen in de gekleurde strepen, geven de tijd aan die een levensrol inneemt:

Buitenste rand van de regenboog

Dit geeft de levensduur van de loopbaanontwikkeling aan. Het start linksonder en loopt chronologisch door naar rechts tot maximaal 5 jaar in de toekomst vooruit.

Boven en midden in de regenboog

hierin wordt de situatie omschreven, waarin iemand zich in bevindt, zoals sociaaleconomische status, herkomst, geschiedenis en andere activiteiten die de levensrol kunnen beïnvloeden.

Onder en midden in de regenboog

Hier zijn de factoren te vinden die de persoonlijke ontwikkeling beïnvloeden, zoals psychologisch en biologische factoren.

Figuur 1 – visueel model van de Life Career Rainbow

Levensduur

Super gaf aan dat het leven van de mens een bepaalde levensduur heeft, die wordt gekenmerkt door verschillende levensstadia. Elk stadium is bepalend voor de carrière die men op dat moment heeft. Super identificeerde vijf stadia, met elk een eigen kenmerk:

1. Groei (jeugd) 0 tot 14 jaar

Dit is de eerste prille levensfase van de mens, waarin fysieke groei centraal staat. Interesses, talenten en capaciteit gaan zich ontwikkelen.

2. Exploratie (adolescentie) 14-25 jaar

Dit is de fase van verkenning en groei naar volwassenheid, waar pubertijd een belangrijk onderdeel van uitmaakt. Men komt voor het eerst in aanraking met werk en leert wat van belang is om succesvol te zijn in verschillende carrières. Aan het einde van deze fase weet men wat z’n persoonlijk carrièremogelijkheden zijn.

3. Vestiging (jong volwassenheid) 26-45 jaar

Dit is de fase waarin men gesetteld is, een gezin sticht, een studie heeft afgerond en een vaste baan heeft gevonden. Verantwoordelijkheid en persoonlijke voldoening uit het werk halen, zijn kenmerkend voor deze fase.

4. Onderhoud (middelbare volwassenheid) 46-65 jaar

In deze fase kiest men voor de veiligheid van de huidige baan. Verandering van carrière vindt wellicht nog eenmaal plaats aan het begin van deze fase.

5. Terugtrekking (late volwassenheid) vanaf 65 jaar

Dit is de fase van acceptatie, waarin men terugkijkt op een werkend leven dat is geweest. De nadruk van betaald werk verschuift naar ontspanning en berusting.

Levensrollen

Bij het beschrijven van de levensstructuur identificeert Super acht primaire levensrollen die mensen innemen tijdens hun leven. Naast de levensstadia vormen ook deze een onderdeel in de Life Career Rainbow:

1. Kind

Elk mens is een kind van iemand. Deze rol start bij geboorte en gaat door totdat beide ouders zijn overleden. In eerste instantie is het kind hulpbehoevend, maar naarmate het kind ouder wordt zal het uiteindelijk voor de ouders gaan zorgen.

2. Student

Mensen spenderen veel tijd aan school; doorgaans van 4 tot 18 jaar. Daarna kan men een vervolgopleiding doen of tijdens het werk cursussen, trainingen of bijscholingstrajecten volgen. De student is leergierig en nieuwsgierig.

3. Leisurite

Dit woord bedacht Super voor de mens, die in staat is om te recreëren en te ontspannen. Deze recreant heeft een hedonistische levensstijl en wordt vooral door jongeren en gepensioneerden volop ingenomen.

4. Burger

Dit is de maatschappelijke rol die mensen innemen door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen of te zorgen voor buren, familie of vrienden.

5. Werknemer

Dit is de rol van de betaalde medewerker, die verantwoordelijk is voor het werk waar hij voor is aangenomen.

6. Ouder

Dit omschrijft de ouderrol, die kinderen opvoedt en verantwoordelijk voor hen is. In eerste instantie is het een grote zorgtaak, maar naarmate de kinderen groter worden neemt dat af.

7. Partner

Dit is de rol van toewijding aan de partner met wie het leven gedeeld wordt. Ook mensen die alleen blijven kunnen deze rol innemen, wanneer het over vriendschap gaat.

8. Huisvrouw

Dit is niet persé een vrouwelijk rol; iedereen die op zichzelf gaat wonen vervult deze rol en is verantwoordelijk voor zijn of haar huishouden.

Toepassing van de Life Career Rainbow theorie

Een goede work-life balance vinden, kan met behulp van de Life Career Rainbow. Het geeft zelfinzicht over de balans tussen werk en privé, en hoe dit verbeterd kan worden. Een directe toepassing kan onder andere aan de hand van 5 stappen:

Stap 1

Evaluatie van de huidige balans tussen werk en privé. Uitgaande van de 8 levensrollen, kan men in een cirkel markeren hoeveel (procent) men besteedt aan elk ervan.

Stap 2

Omschrijving van de ideale balans tussen werk en privé; wat vindt men belangrijk en hoeveel tijd denkt men hieraan te besteden. Ook hier wordt de benodigde hoeveel tijd per rol in een cirkel gemarkeerd.

Stap 3

Overpeinzing over wat men over vijf jaar zou wensen op het gebied van work-life balance. Wat is dan het gewenste leefpatroon?

Stap 4

Dit is de meest confronterende stap, waarin men kijkt naar verschillen tussen de cirkel uit stap 1 en de gewenste cirkels uit stap 2 en 3. De verschillen worden geïdentificeerd en men gaat op zoek naar de oorzaken.

Stap 5

In deze stap gaat men de confrontatie aan. Doelen worden ontwikkeld om naar de ideale work-life balance toe te weren. Substantiële verandering in werk-privébalans moeten goed doordacht en zorgvuldig worden opgesteld. Alleen zo is de kans van slagen op een betere work-life balance het meest aanwezig.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Ben jij bekend met de Life Career Rainbow theorie van Donald Super? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Welke ervaringen of tips zou je willen delen op het gebied van emotie testen en/of emoties meten?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Blustein, D. L. (1997). A context‐rich perspective of career exploration across the life roles. The Career Development Quarterly, 45(3), 260-274.
2. Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of vocational behavior, 16(3), 282-298.
3. Super, D. E. (1957). The psychology of careers; an introduction to vocational development.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Life Career Rainbow. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/life-career-rainbow/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 19/08/2018 | Laatste update: 09/08/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/life-career-rainbow/”>Toolshero: Life Career Rainbow</a>

Artikel door:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.