HEXACO model en test (Lee & Ashton)

HEXACO test - Toolshero

HEXACO test: dit artikel beschrijft op praktische wijze de HEXACO test, ontwikkeld door Kibeom Lee en Michael C. Ashton. Na het lezen begrijp je de basis van dit krachtige hulpmiddel voor persoonlijke en zelfanalyse. Het artikel bevat een algemene uitleg van de methode en de kenmerken ervan. Veel plezier met lezen!

Wat is de HEXACO test?

In hun boek ‘the H factor of personality’ omschrijven de Canadese (organisatie)psychologen Kibeom Lee en Michael C. Ashton hoe het komt dat sommige mensen manipulatief zijn en anderen bijvoorbeeld materialistisch. Dat doen zij aan de hand van het zogenoemde HEXACO-model dat de persoonlijkheid van mensen in kaart kan brengen.

De letters zijn een acroniem voor Honesty-Humility, Emotionality, eXtravesion, Agreeableness, Conscientiousness en Openness to experience.

Gratis e-book bij Toolshero

Het doel van HEXACO is om een zo compleet mogelijk beeld van de persoonlijkheid van mensen te krijgen. Daarvoor wordt een vragenlijst gebruikt die zowel voor zelfrapportage als voor observatie kan worden gebruikt. Er zijn korte versies met circa 60 vragen in omloop, alsook langere versies met wel 100 vragen.

HEXACO test - toolshero

Figuur 1 – De HEXACO persoonlijkheidsfactoren

HEXACO onder de loep

De HEXACO test bestaat uit 6 dimensies van de menselijke persoonlijkheid. Elk van deze 6 factoren bestaat uit kenmerken die wijzen op het hoge of lage niveau van de betreffende dimensie. De HEXACO test gaat er vanuit dat persoonlijkheidskenmerken die van belang zijn in een samenleving waar ook op aarde, in woorden kunnen worden gevat.

De eigenschappen worden omschreven op een manier dat het in uiteenlopende talen te begrijpen is. Daarvoor zijn diverse onderzoeken gedaan in meerdere talen, om van hieruit zo’n globaal mogelijk beeld te krijgen van de verschillende persoonlijkheidskenmerken.

Vervolgens worden de persoonlijkheidsfactoren weer onderverdeeld in sub-schalen en de vragen die hierbij horen, kunnen in een zogenoemde 5-punts Likertschaal beantwoord worden.

Daarbij staat score 1 voor ‘niet van toepassing’ en staat score 5 voor ‘zeer van toepassing’. De 6 factoren hun facetten en de typerende, persoonlijkheid-beschrijvend bijvoeglijke naamwoorden zijn als volgt:

1. Honesty-Humility – Integriteit vanuit het HEXACO model

Dit onderdeel van de HEXACO test heeft betrekking op de mate waarbij mensen oprecht, rechtvaardig en bescheiden zijn en hebzucht vermijden.

Wanneer men hoog scoort op integriteit, zullen deze mensen niet in staat zijn om anderen te manipuleren. Zij zijn niet uit op persoonlijk gewin en zullen niet snel regels overtreden. Weelde of andere uiterlijkheden die tot een bepaalde sociale status behoren of ernaar verwijzen, vinden zij oninteressant.

Mensen daarentegen die laag op integriteit scoren, zijn zelfzuchtig en zetten zichzelf graag op de eerste plaats. In tegenstelling tot de andere groep, zijn zij juist erg gehecht aan materiële zaken. Wanneer het hen goed uitkomt of wanneer zij er beter van worden, dan overtreden zij met gemak regels. Manipuleren zit in hun aard en om hun persoonlijke doelen te behalen, deinzen zij er niet voor terug om anderen naar hun hand te zetten.

Kenmerkende bijvoeglijke naamwoorden voor integriteit zijn enerzijds oprecht, trouw, eerlijk, betrouwbaar, behulpzaam en anderzijds blufferig, verwaand, pocherig, snobistisch, praalziek, opschepperig, zelfgenoegzaam, hooghartig, arrogant, hoogmoedig, hebberig, doortrapt, hautain, sluw, zelfingenomen, stiekem, zelfvoldaan, slinks, leugenachtig, inhalig.

2. Emotionality – Emotionaliteit

Dit heeft betrekking op de mate waarbij mensen zich angstig, bezorgd, afhankelijk en sentimenteel opstellen.

Wanneer men hoog scoort op emotionaliteit, dan zullen deze mensen zich eerder ergens druk om maken, bezorgd zijn of angst en gevaar zien. Ook hebben zij behoefte aan emotionele steun van anderen en zullen zij zich sneller zorgen maken om anderen en met hen meeleven.

Degenen die laag scoren op emotionaliteit zullen zich afstandelijker en onafhankelijker opstellen. Zij zijn minder geïnteresseerd in anderen en voelen zich niet snel emotioneel verbonden. Zij kennen amper angst en hebben geen last van stress. Vol overgave storten zij zich in gevaarlijke situaties.

Kenmerkende bijvoeglijke naamwoorden voor emotionaliteit zijn enerzijds overgevoelig, kwetsbaar, besluiteloos, schrikachtig, sentimenteel, dromerig, angstig, afhankelijk, labiel, nerveus, onevenwichtig, hypergevoelig, onzeker, emotioneel, paniekerig, tobberig, zenuwachtig en anderzijds vastberaden, nuchter, stabiel, zelfverzekerd, evenwichtig, besluitvaardig, bikkelhard, resoluut, koelbloedig, onverstoorbaar, onafhankelijk.

3. eXtravesion – Extraversie

Dit onderdeel van de HEXACO test heeft betrekking op de mate waarbij mensen levenslustig zijn en dit vol overgave aan hun omgeving laten merken. Zij zijn dol op welke sociale situatie dan ook, zoeken graag de drukte op en zijn als een vis in het water bij feestjes of andere drukke evenementen.

Wanneer mensen hoog scoren op extraversie dan voelen zij zich volledig op hun gemak wanneer zij in het middelpunt van een groep staan, een groot publiek moeten toespreken of wanneer er wordt verwacht dat zij spontaan de leiding nemen. Elke sociale bijeenkomst vinden zij prettig en zij gaan graag gesprekken met vreemden aan.

Degenen die laag scoren op extraversie zijn exact het tegenovergestelde. Zij zijn erg gereserveerd en gesteld op hun privacy. Zij zullen zich eerder op de achtergrond houden en gaan het liefst drukke verjaardagsfeesten uit de weg. Zodra zij in het middelpunt staan of wanneer de aandacht op hen is gevestigd, voelen zij zich niet op hun gemak en willen zij het liefste ter plaatse door de grond zakken.
Kenmerkende bijvoeglijke naamwoorden voor extraversie zijn enerzijds uitbundig, opgewekt, spontaan, openhartig, open, blijmoedig, enthousiast, vrolijk, joviaal, optimistisch, levendig, vlot, temperamentvol, monter en anderzijds introvert, gesloten, zwijgzaam, somber, terughoudend ontoegankelijk, eenzelvig, gereserveerd, mensenschuw, neerslachtig, stug, pessimistisch, droefgeestig, afstandelijk.

4. Agreeableness – Verdraagzaamheid

Dit heeft betrekking op de mate waarbij mensen zachtaardig, vergevingsgezind, aanpassingsbereid en geduldig zijn.

Als mensen hoog scoren op verdraagzaamheid dan zullen zij snel naar compromissen zoeken als er sprake is van een meningsverschil. Conflicten gaan zij uit de weg of willen zij met een tussenoplossing sussen. Zij hebben veel geduld, blijven rustig in moeilijke situaties en houden hun boosheid onder controle. Zij verkiezen samenwerking met anderen boven eigen gewin.

Daartegenover staan de mensen die laag op verdraagzaamheid scoren. Omdat zij weinig geduld hebben, zullen zij eerder boos worden en de confrontatie met anderen aangaan. Zij zijn zeer kritisch naar anderen, geven niet snel eigen fouten toe en vinden het moeilijk om anderen te vergeven.

Kenmerkende bijvoeglijke naamwoorden voor verdraagzaamheid zijn enerzijds goedmoedig, bedaard, geduldig, mild, verdraagzaam, gewillig, gemoedelijk, zachtaardig, vreedzaam, zachtmoedig, goedhartig, vergevensgezind, toegeeflijk, meegaand, rustig en anderzijds opvliegend, fel, driftig, heetgebakerd, agressief, opstandig, explosief, koppig, onredelijk, bazig, autoritair.

5. Conscientiousness – Consciëntieusheid

Dit onderdaal van de HEXACO test heeft betrekking op de mate waarbij mensen ordelijk, ijverig, perfectionistisch en bedachtzaam zijn.

Degenen die hoog scoren op consciëntieusheid kunnen zeer goed organiseren, zijn erg gedisciplineerd, werken doelgericht, beschikken over accuratesse en streven perfectie na.

Degenen die laag op consciëntieusheid scoren zijn slordig, komen vaak te laat, maken zich totaal niet druk om mogelijke fouten die ze maken en nemen impulsief hun beslissingen.

Kenmerkende bijvoeglijke naamwoorden voor consciëntieusheid zijn enerzijds zorgvuldig, secuur, precies, ordelijk, gedisciplineerd, vlijtig, ijverig, nauwgezet, stipt, plichtsgetrouw, punctueel, degelijk, perfectionistisch, serieus en anderzijds nonchalant, onbedachtzaam, lui, accuraat, onverantwoordelijk, roekeloos, onbezonnen, rebels, gemakzuchtig, laks, losbandig, onbesuisd, onverschillig, lichtzinnig, wispelturig.

6. Openness to experience – Openheid voor ervaringen

Dit heeft betrekking op de mate waarbij mensen nieuwsgierig, open en creatief zijn en onconventionele dingen leuk vinden.

Degenen die hoog scoren op het openheid voor ervaringen, hebben veel interesse in alles wat nieuw is, genieten volop van kunst en cultuur, gebruiken vaak hun fantasie en luisteren graag naar inspirerende sprekers.
Degenen die laag scoren op de openheid voor ervaringen, zijn conventioneel ingesteld, vinden elke verandering vervelend en voelen zich niet aangetrokken tot buitenissige ideeën. Over het algemeen kiest deze groep niet voor creatieve en/of vrije beroepen.

Kenmerkende bijvoeglijke naamwoorden voor openheid voor ervaringen zijn enerzijds diepzinnig, kritisch, origineel, filosofisch scherpzinnig, creatief, ironisch, geestig, spitsvondig, kunstzinnig, inventief, veelzijdig en anderzijds oppervlakkig, burgerlijk, gedwee, volgzaam, fantasieloos, bekrompen, onkritisch, conservatief, onderdanig, karakterloos.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Wat is jouw ervaring met de HEXACO test? Herken je de praktische uitleg hierboven of heb je toevoegingen? Wat zijn je succesfactoren voor een goede zelfanalyse of de HEXACO test?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. De Vries, R. E., Ashton, M. C., & Lee, K. (2009). De zes belangrijkste persoonlijkheidsdimensies en de HEXACO Persoonlijkheidsvragenlijst. Gedrag en Organisatie, 22, 232-274.
  2. Lee, K., & Ashton, M. C. (2004). Psychometric properties of the HEXACO personality inventory. Multivariate behavioral research, 39(2), 329-358.
  3. Lee, K., & Ashton, M. C. (2006). Further assessment of the HEXACO Personality Inventory: Two new facet scales and an observer report form. Psychological assessment, 18(2), 182.
  4. Lee, K., & Ashton, M. C. (2009). The HEXACO–60: A short measure of the major dimensions of personality. Journal of personality assessment, 91(4), 340-345.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2019). HEXACO model en test (Lee & Ashton). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/hexaco-test/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 04/02/2019 | Laatste update: 25/10/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/hexaco-test/”>Toolshero: HEXACO model en test (Lee & Ashton)</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 6

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Patty Mulder
Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.

Tags:

Geef een reactie