Critical Path Method (CPM): de uitleg

Critical Path Method (CPM): in dit artikel wordt het concept van Critical Path Method (CPM) praktisch uitgelegd. Naast wat het is (betekenis), belicht dit artikel het netwerkdiagram, de spelregels, een Critical Path Method voorbeeld en de stappen om deze methode toe te passen. Na het lezen begrijpt u de basisprincipes van deze project management tool. Veel plezier met lezen!

Wat is Critical Path Method (CPM) De betekenis en uitleg

Tijd is geld en daarom is het goed om te weten wat de doorlooptijd van een project is, waarbij bovendien sprake is van een minst mogelijke speling. Dat is waar de Critical Path Method (CPM) bij kan helpen.

Door het zogenoemde ‘kritieke pad’ te berekenen, kan er een strakke planning worden gemaakt en is de kans op vertraging het minst aanwezig omdat er inzicht is in alle deelprocessen van het project.

Critical Path Method / CPM is een projectmodelleringstechniek, die is ontwikkeld door de Amerikaanse ondernemers Morgan R. Walker en James E. Kelly in de 1957.

Zij ontwikkelden algoritmen voor een groot project bij het Amerikaanse concern DuPont.

In 1959 publiceerden zij een artikel over het plannen van de kritieke paden. Het vinden van het kritieke pad in een project, geeft duidelijkheid in het langst durend traject.

Dit langste tijdsbestek is bepalend voor de totale duur van het project en mag daarom zo min mogelijk speling hebben of uitlopen.

In eerste instantie werken zij met complexe computersystemen. Vandaag de dag worden CPM systemen als software aangeboden.

Desalniettemin is het ook mogelijk om handmatig het kritieke pad te vinden, door een netwerkplanning uit te schrijven.

Netwerkplanning

Wereldwijd wordt Critical Path Method / CPM door projectplanners gebruikt om projectplanning te ontwikkelen in alle soorten projecten, waaronder de ICT-, onderzoeks- en constructiebranche.

Ook in de bouw is Critical Path Method / CPM naast netwerkplanning een handzaam hulpmiddel om het kritieke pad te vinden. Netwerkplanning is de basis om met CPM aan de slag te gaan.

Het betreft een visuele voorstelling van alle geplande activiteiten en tijden van een groot en complex project, met veel verschillende veel deelactiviteiten. Kenmerkend is, dat er veel activiteiten gezamenlijk worden uitgevoerd, maar dat ook activiteiten elkaar ook in serie opvolgen en afhankelijk zijn van elkaars oplevering.

In de bouw van een nieuwe woonwijk kunnen funderingen immers pas gelegd worden, wanneer de grond vooraf is gesaneerd en de riolering onder de grond is aangelegd.

Tegelijkertijd met het leggen van funderingen kan er geheid worden. Al deze verschillende activiteiten en de samenloop en afhankelijkheid, kunnen visueel in een netwerkplanning worden ingetekend. Pas daarna kan door middel van Critical Path Method / CPM het kritieke pad worden opgespoord.

Spelregels

Er zijn zogenoemde spelregels die in acht moeten worden genomen, wanneer een netwerkplanning getekend wordt. Allereerst moet duidelijk worden, welke activiteiten er allemaal gedurende het project de revue gaan passeren.

Door middel van structuuranalyse wordt de volgorde en de afhankelijkheid van de activiteiten in beeld gebracht. Hierna wordt met een tijdsplan de tijdsduur per activiteit berekend, alvorens het netwerk getekend kan worden.

Doorgaans zijn het softwareprogramma’s die dit automatisch uitwerken. Mocht het met de hand worden opgesteld, dan is het handig om te weten dat er alleen met rechte lijnen wordt gewerkt, die elkaar niet mogen kruisen. De lijnen maken de verbinding tussen twee verschillende knooppunten. Op de lijn wordt enerzijds de activiteit gezet en anderzijds de tijdsduur van deze activiteit.

De knooppunten worden met cirkels getekend en zijn de verbindingsstukjes tussen de verschillende activiteiten. Een ‘dummy’ is een schijnactiviteit, die wordt ingevoerd om een goede doorstroming in doorlooptijd te hebben.

Zo’n dummy wordt met een stippellijn aangegeven en kan als een rechte of een halve maan worden weergegeven. Het kritieke pad zelf geeft de doorlooptijd aan, met geen tot de minst mogelijke vertraging. Deze wordt met een dikkere, dubbele of gekleurde rechte lijn in de netwerkplanning aangegeven.

Figuur 1 – uitleg van het Critical Pad Method proces

De knooppunten verbinden niet alleen de activiteiten, maar geven ook informatie over de vroegst mogelijke starttijd van een activiteit en de laatst mogelijk starttijd.

Zo is in één oogopslag de afhankelijkheid van de verschillende activiteiten duidelijk en de vertraging die er mogelijk ontstaat op het kritieke pad.

Figuur 2 – een voorbeeld van een Critical Path Method proces

Voorwaarden project

Elk complex project dat door middel van netwerkplanning getekend kan worden, moet voldoen aan een aantal voorwaarden. Zo moet er in ieder geval sprake zijn van een duidelijk begin- en eindpunt van het project.

Ook moet het om een uniek en eenmalig project gaan met een vooropgesteld eindresultaat. Om de doorlooptijd en het kritieke pad te berekenen, moeten alle deelactiviteiten in beeld zijn die tegelijkertijd of in rangordelijke volgorde zich gaan afspelen. Een laatste kenmerk is het feit dat er binnen het project sprake is van een multidisciplinair aanpak met verschillende specialismen.

Voordeel van de Critical Path Method

Het werken met Critical Path Method (CPM) ken een aantal voordelen. Allereerst kan het kritieke pad de activiteiten identificeren en inzichtelijk maken, die op tijd moeten worden voltooid om vervolgens ook het gehele project op tijd af te ronden.

Daarmee laat het kritieke pad zien welke taken kunnen worden uitgesteld, zonder het algemene projectschema verder te beïnvloeden.

Het berekent immers de minimale hoeveelheid tijd die nodig is om gehele project te voltooien én het geeft aan wat zowel de vroegste startdatum als de uiterlijke einddatum van elke activiteit is.

Het Critical Path Method stappenplan om mee aan de slag te gaan

Om Critical Path Method / CPM inzichtelijk te maken, is het raadzaam om volgens stappenplan te werken. Hieronder staan de 5 stappen omschreven, die leiden naar het kritieke pad.

Stap 1

Zoals eerder aangegeven, moeten eerst alle deelactiviteiten geïdentificeerd worden, die binnen het totale project gaan plaatsvinden.

Een bouw van een nieuwbouwwijk kent bijvoorbeeld de sanering van de grond, heien van de eerste palen, plaatsen van riolering en fundering, storten van beton, metselwerk, spouwmuren, vensters, dak, elektra enzovoorts.

Het is verstandig om alleen de belangrijkste deelactiviteiten in het netwerkdiagram op te nemen, zodat het overzichtelijk blijft.

Stap 2

In deze stap wordt er gekeken of er sprake is van afhankelijkheid van de deelactiviteiten en of er sommige activiteiten tegelijkertijd kunnen worden uitgevoerd. Ook de volgorde van de deelactiviteiten worden nu vastgesteld.

Zo kan het dak van de huizen pas geplaatst worden als de hoogste etage gebouwd is. Daarentegen kunnen elektra-, gas- en waterleidingen tegelijkertijd worden aangebracht in de nieuwbouwhuizen.

Stap 3

Per activiteit wordt nu de verwachte doorlooptijd bepaald. Met alle verkregen informatie wordt uiteindelijk het netwerkdiagram getekend, volgens de spelregels zoals hierboven omschreven.

Stap 4

In de laatste stap kan het kritieke pad worden bepaald. Per activiteit is het van belang om zowel het vroegst mogelijke startmoment als het laatst mogelijke oplevermoment te weten en dit mee te nemen in de berekening.

Met het kritieke pad wordt duidelijk welke reeks activiteiten de langste tijdsduur gaan innemen. Een vertraging in één van deze activiteiten zal resulteren in een vertraging voor het gehele project.

Een dergelijke vertraging binnen Critical Path Method / CPM wordt ook wel ‘float’ genoemd.

Speling

De tijd die ligt tussen het vroegst mogelijke en het laatst mogelijke startmoment of tussen het vroegst en het laatst mogelijke oplevermoment is de speling binnen het kritieke pad.

Alleen binnen deze tijdsduur kan een activiteit worden uitgesteld zonder dat het totale project vertraging oploopt. Het kritieke pad is daarmee het langste pad in het netwerkdiagram.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? In hoeverre kan jij Critical Path Method of CPM toepassen binnen jouw projecten? Herken je de praktische uitleg of heb je aanvullingen? Wat zijn voor jou succesfactoren die bijdragen aan in kaart brengen en sturen van de benodigde activiteiten binnen een project?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Kelley Jr, J. E., & Walker, M. R. (1959). Critical-path planning and scheduling. In Papers presented at the December 1-3, 1959, eastern joint IRE-AIEE-ACM computer conference (pp. 160-173). ACM.
2. Pich, M. T., Loch, C. H., & Meyer, A. D. (2002). On uncertainty, ambiguity, and complexity in project management. Management science, 48(8), 1008-1023.
3. Willis, R. J. (1985). Critical path analysis and resource constrained project scheduling—theory and practice. European Journal of Operational Research, 21(2), 149-155.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Critical Path Method (CPM). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/project-management/critical-path-method/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!

Oorspronkelijke publicatiedatum: 20/01/2018 | Laatste update: 15/12/2023

<a href=”https://www.toolshero.nl/project-management/critical-path-method/>Toolshero: Critical Path Method (CPM)</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.