Positieve Deviatie (PD)

Positieve deviatie - Toolshero

Positieve deviatie: in dit artikel wordt positieve deviatie praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige probleemoplossingsmethode.

Wat is positieve deviatie?

Definitie

Positieve deviatie (PD), of positieve afwijking, is een gedrags- en sociale veranderingsbenadering die voorschrijft dat in elke gemeenschap individuen met dezelfde uitdagingen, beperkingen en gebreken worden geconfronteerd, maar dat sommigen betere oplossingen bedenken voor hun problemen dan anderen.

Deze individuen worden positieve devianten genoemd. Positieve deviatie is het tegenovergestelde van negatieve deviatie. Het begrip wordt vaak gebruikt voor het beschrijven van afwijkend gedrag, zowel positief als negatief.

Gratis e-book bij Toolshero

Herkomst positieve deviatie?

Het begrip positieve deviatie ontstond in de jaren zeventig, bij de start in voedingsonderzoeken. Onderzoekers ontdekten dat, ondanks de hevige armoede in een gemeenschap, sommige gezinnen beter gevoede kinderen hadden dan anderen. Sommige onderzoekers stelden daarop voor om kennis van deze ouders te gebruiken om voedselprogramma’s te plannen.

De PD-benadering is sindsdien op grote schaal gebruikt door onderzoekers voor ontwikkelingsdoeleinden. De op kracht gebaseerde aanpak is gebaseerd op vijf principes:

  1. Gemeenschappen beschikken over de oplossingen en expertise om hun eigen problemen het beste aan te pakken
  2. Gemeenschappen zijn zelforganiserende entiteiten met voldoende menselijke hulpbronnen en andere middelen om oplossingen te vinden voor gedeelde problemen
  3. Gemeenschappen bezitten een collectieve intelligentie, dat wil zeggen, gelijk verdeeld over de gemeenschap, die een PD-benadering uitlokt
  4. De basis van elke PD-benadering berust op duurzaamheid en de handelingen die nodig zijn om een gemeenschap in staat te stellen hun eigen problemen te ontdekken en op te lossen
  5. Gedragsverandering wordt het beste bereikt door oefening en learning by doing

Positieve Deviatie model - Toolshero

Wat is negatieve deviatie?

Afwijkend gedrag is het gevolg van sociale, materiële of politieke ongelijkheid in een sociale groep, zo beschrijft de conflicttheorie. De etiketteringstheorie (labelling theory) stelt dat mensen afwijkend gedrag gaan vertonen als gevolg van het feit dat mensen een bepaalde identiteit opgelegd krijgen en deze identiteit aannemen.

Negatieve deviatie, of negatief afwijkend gedrag betreft gedrag dat juist niet voldoet aan de gestelde en geaccepteerde normen in een sociale groep. Mensen die negatief afwijkend gedrag vertonen, verwerpen de normen van een maatschappij, interpreteren de normen verkeerd of zijn zich helemaal niet bewust van de normen. Voorbeelden hiervan zijn stelen, spijbelen, in de neus peuteren of andere niet geaccepteerde gedragingen.

Stappen in het positieve deviatie proces

Positieve deviatie wordt ook wel gezien als een positieve mindset, meer dan een model of theorie. Het schrijft ook niet letterlijk voor wat mensen moeten doen, maar fungeert eerder als een gids. De sterke punten van deze denkwijze zijn de eenvoud, de toepasbaarheid en beknoptheid.

De denkwijze is ideaal voor het aanpakken van een hardnekkig probleem dat een oplossing vereist die ook sociale verandering omvat.

Vier D’s zijn belangrijk in dit proces: Define, Determine, Discover en Design. Deze stappen worden hieronder toegelicht en zijn afgeleid van het onderzoek naar positieve deviatie van Pascale et al.

Stap 1: Define

Het probleem wordt als eerste binnen een gemeenschap gedefinieerd of opgemerkt. Leden van deze gemeenschap leren noodgedwongen om te gaan met dit probleem, zoals in het geval van honger. Buitenstaanders hebben hier geen invloed op en doen er verstandig aan om dit probleem niet zelf te definiëren en verfijnen.

Willen zij helpen, dan moeten zij contact opnemen met de gemeenschap om inzichten te verkrijgen die het probleem duidelijk uiteenzetten. Er moet een beeld gemaakt worden van hoe een verbeterde of ideale toestand eruit zou zien in de toekomst. Daarna worden problemen en barrières onderzocht die verband houden met het probleem. Een belangrijk onderdeel hiervan is het identificeren van de belanghebbenden.

Stap 2: Determine

De gemeenschap is het meest gekwalificeerd om alledaagse praktijken en gedragingen vast te stellen. Buitenstaanders die proberen te helpen, kunnen in samenspraak met de gemeenschap, vergaderingen organiseren om hen te betrekken bij het identificeren van activiteiten, lessen en prioriteiten met als doel een probleem op te lossen.

Stap 3: Discover

De derde stap, of derde fase, staat in het teken van het ontdekken van de positieve devianten. Dit zijn de positieve afwijkende gedragingen binnen een gemeenschap waardoor positieve resultaten behaald worden. Acties in dit stadium omvatten:

  • Het identificeren van de personen in een gemeenschap voor wie dezelfde uitdagingen gelden, maar wie met dezelfde middelen positieve resultaten behalen
  • Het interviewen van de personen die afwijkend gedrag vertonen
  • Het identificeren van ongewone praktijken en gedragingen die leiden tot betere resultaten
  • Het delen van de geleerde lessen met de rest van de gemeenschap

Stap 4: Design

De vierde fase is een verlenging van de derde fase, en draait om het ontwerpen van een initiatief dat het bereik van de oplossing vergroot.

De volgende acties zijn hier onderdeel van:

  • Het toepassen van het aangeleerde positieve gedrag op grotere schaal
  • Het uitrollen van de oplossing in steeds groter wordende mate
  • Het verbinden van mensen die eerder nog niet verbonden waren
  • Het creëren van mogelijkheden om te leren
  • Het monitoren van de algehele effectiviteit van het initiatief

Indien alle fasen met succes zijn voltooid, is het belangrijk dat de verkregen inzichten en voorgestelde gedragingen gedocumenteerd worden.

Deze kunnen vervolgens gedeeld worden buiten de oorspronkelijke gemeenschap met personen en gemeenschappen die met soortgelijke problemen geconfronteerd worden.

Voorbeelden positieve deviatie

Er is een groot aantal voorbeelden van positieve deviatie in gemeenschappen waarbij succesvolle resultaten geboekt zijn.

Diabetes type 2

In Epsom, Verenigd Koninkrijk, werkte een initiatief voor de volksgezondheid samen met patiënten die succesvol waren in het managen van diabetes type 2.

Het project werd geleid door Dr. Zanetti en is een voorbeeld van een positieve deviatie-benadering. Onderzoekers identificeerden patiënten die creatieve middelen hadden gevonden om hun medicatie en dieet te beheren en een gezond coping-mechanisme hadden ontwikkeld met de steun van hun partners.

Daarna werden zogenoemde interventieavonden georganiseerd, te weten de Diabetes Dinner Club & Discussion. Hier gaven de positieve devianten hun kennis door aan de personen die minder in staat waren om met hun ziekte om te gaan.

Andere voorbeelden van positieve deviatie:

  • Ondervoede kinderen in Vietnam
  • Ziekenhuisinfecties
  • Taaislijmziektes
  • Hypertensie
  • Kankerzorg

De voordelen van een dergelijke benadering van probleemoplossing zijn niet alleen beperkt tot initiatieven in de gezondheidszorg.

Ook in de duurzame ontwikkeling van energievoorzieningen is de methode effectief gebleken, criminologie, psychologie, computertechnologie en management & leiderschap.

Positieve deviatie samenvatting

Positieve deviatie is een probleemoplossingsmethode gericht op het doorvoeren van veranderingen op basis van positieve uitzonderingen binnen een gemeenschap.

De methode is gebaseerd op het feit dat sommige mensen binnen een bepaalde gemeenschap betere resultaten halen dan anderen die met dezelfde uitdagingen en problemen geconfronteerd worden. Door de methode achter de positieve deviatie-benadering toe te passen, zijn in het verleden vele mensen geholpen, zoals bijvoorbeeld kinderen in hongersnood.

In deze context is de methode ook ontwikkeld; in de jaren zeventig ontdekten onderzoekers dat sommige mensen binnen een gemeenschap waar honger was hun kinderen beter gevoed kregen dan anderen. Deze mensen worden positieve devianten genoemd, ofwel positieve uitzonderingen.

De eerste fase van de positieve deviatie-benadering omvat het definiëren van het probleem. Dit wordt binnen de gemeenschap zelf gedaan, niet door buitenstaanders. De volgende stap is het vaststellen van alledaagse praktijken en gedragingen binnen deze gemeenschap. De derde stap gaat over het identificeren van de positieve devianten. De vierde fase draait om het ontwerpen van een initiatief dat schaalbaar is en gedeeld kan worden met anderen binnen dezelfde gemeenschap en daarbuiten.

De methode is succesvol gebleken bij een groot aantal inactieven, waaronder het managen van de ziekte diabetes type 2 en kankerzorg, maar ook in niet-medische settingen zoals duurzame energievoorziening, criminologie en de psychologie.

Word lid van Toolshero

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over positieve deviatie? Ken jij een voorbeeld van een situatie waarin jij geleerd hebt van anderen om te leren omgaan met problemen? Denk jij dat een positieve deviatie-benadering toegepast kan worden om grote problemen in de wereld aan te pakken? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

  1. Bradley, E. H., Curry, L. A., Ramanadhan, S., Rowe, L., Nembhard, I. M., & Krumholz, H. M. (2009). Research in action: using positive deviance to improve quality of health care. Implementation science, 4(1), 1-11.
  2. Lapping, K., Marsh, D. R., Rosenbaum, J., Swedberg, E., Sternin, J., Sternin, M., & Schroeder, D. G. (2002). The positive deviance approach: Challenges and opportunities for the future. Food and Nutrition Bulletin, 23(4_suppl_1), 128-135.
  3. Marsh, D. R., Schroeder, D. G., Dearden, K. A., Sternin, J., & Sternin, M. (2004). The power of positive deviance. Bmj, 329(7475), 1177-1179.
  4. Spreitzer, G. M., & Sonenshein, S. (2004). Toward the construct definition of positive deviance. American behavioral scientist, 47(6), 828-847.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2021). Positieve Deviatie. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/positieve-deviatie/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/positieve-deviatie/”>Toolshero: Positieve Deviatie</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 4

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Ben Janse
Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.

Geef een reactie