Oorzaak en gevolg analyse: uitleg plus voorbeeld

Oorzaak en gevolg analyse: in dit artikel wordt de Oorzaak en gevolg analyse praktisch uitgelegd. Naast wat het is, belicht dit artikel ook twee verschillende tools om dit soort analyses uit te voeren: de stappen en een voorbeeld. Na het lezen begrijpt u de basisprincipes van deze probleemanalysetool. Veel plezier met lezen!

Wat is een oorzaak en gevolg analyse?

Elke organisatie heeft zijn eigen problemen, groot en klein. Een probleem in een organisatie kan een kans zijn om te groeien of een tegenvaller die tot mislukkingen leidt. Welke het wordt hangt af van de manier waarop het probleem wordt opgelost.

Een effectieve manier om ongewenste uitwerkingen van een probleem te voorkomen is door het uitvoeren van een goede analyse van de probleemsituatie, het vaststellen van de oorzaken en het ontwikkelen van een oplossing voor de situatie.

Een Oorzaak en gevolg analyse genereert en sorteert hypothesen over mogelijke oorzaken van problemen in een proces door de analist alle mogelijke oorzaken en effecten van het geïdentificeerde probleem op te laten sommen. De meest gebruikte methodes die in staat zijn om grote hoeveelheden informatie te organiseren en verbanden te leggen zijn de Oorzaak en gevolg diagrammen.

Oorzaak en gevolg analyses stellen probleem oplossers in staat om hun denkwijze te verbreden en naar het grote plaatje van een probleem te kijken.

Oorzaak en gevolg diagrammen kunnen zowel de oorzaken weerspiegelen die de gewenste situatie blokkeren als de benodigde factoren die nodig zijn om de gewenste situatie te bereiken.

Twee Oorzaak en gevolg analyse tools

Oorzaak en gevolg analyse: Ishikawa diagram

In de jaren zestig van de vorige eeuw ontwikkelde professor Kaoru Ishikawa, een pionier op het gebied van kwaliteitsmanagement, zijn oorzaak en gevolg analyse.

De Ishikawa diagram analyse staat ook wel bekend als de Visgraatdiagram of Fishbone diagram, en wordt zo genoemd omdat de uiteindelijke vorm van de diagram op een visgraat lijkt.

In eerste instantie werd de diagram gebruikt voor kwaliteitsverbetering, maar het blijkt ook een nuttige probleem analyse tool te zijn bij het analyseren van bedrijfsprocessen door oorzaken en belemmeringen te identificeren, en het identificeren van manieren om ze te verbeteren.

De oorzaak en gevolg analyse omvat twee belangrijke stappen die de probleem oplosser in staat stelt om achteruit en vooruit in de tijd te kijken.

Bij het terugkijken is de analyse gericht op het identificeren van gebieden waarin fouten zijn gemaakt of geld is verloren. Op deze manier helpt de diagram dus te begrijpen wat er eerder is gebeurd. Door het bepalen van de oorzaken van het probleem kan de probleem oplosser dus in de toekomst werken om het probleem te vermijden of op te lossen.

Bij het vooruit in de tijd kijken probeert de analyse werkbare oplossingen te vinden die in de toekomst geïmplementeerd moeten worden om voort te bouwen op het succes van de organisatie.

Ishikawa diagram stappenplan

Aan de hand van onderstaande stappen kan de Visgraatdiagram getekend worden, of ga naar het artikel over het Ishikawa diagram en download de template en vul hem in met het volgende stappenplan:

Stap 1: identificeer het probleem

Noteer de exacte probleemsituatie: identificeer wie erbij betrokken is of was, wat het probleem is en waar en wanneer het probleem zich voordoet. Schrijf vervolgens het probleem in het kort op in een vak aan de linkerkant van een groot papier en teken een horizontale lijn dwars over het papier. Deze opzet lijkt op het hoofd en de rug van een vis en zorgt ervoor dat er boven en onder ruimte ontstaat om ideeën te ontwikkelen.

Stap 2: werk de belangrijkste factoren voor het probleem uit

Stel de factoren vast die mogelijk deel uitmaken van het probleem. Dit kunnen systemen zijn, maar ook apparatuur, materialen, externe partijen of mensen die betrokken bij het probleem zijn.

Een handige tool hiervoor is het McKinsey 7S model. Brainstorm over alle factoren die van invloed zouden kunnen zijn op de situatie en trek voor elke factor een lijn over de ruggengraat van het Visgraatdiagram. Label daarna elke lijn.

Stap 3: identificeer mogelijke oorzaken

Overweeg voor elk van de factoren uit stap twee de mogelijke oorzaken van het probleem die verband kunnen houden met de factor. Noteer deze mogelijke oorzaken als kortere lijnen die loskomen van de ‘wervels’ van de visgraat. Wanneer de oorzaak veelomvattend of complex mag deze worden opgedeeld in sub oorzaken met elk een eigen oorzaaklijn.

Stap 4: analyseer de diagram

In de laatste stap wordt de volledige diagram geanalyseerd met daarin alle mogelijke oorzaken van het probleem. Afhankelijk van de complexiteit en het belang of impact van het probleem moeten de meest waarschijnlijke oorzaken verder onderzocht worden. Dit kan door middel van onderzoeken of het afnemen van enquêtes. Hiermee kan getest worden welk van de mogelijke oorzaken daadwerkelijk bijdragen aan het probleem.

Oorzaak en gevolg analyse: de Five times Why methode

Ook de Five times Why methode helpt om de Oorzaak en gevolg analyse relaties te bepalen in een probleemsituatie. Waar de Ishikawa diagram oplossingen kan bieden als de oorzaak van een probleem al bekend is, wordt de Five times Why methode gebruikt in situaties waar de werkelijke oorzaak van een probleem nog niet duidelijk is.

Het gebruik van de Five times Why methode is een eenvoudige manier om, zonder een groot gedetailleerd onderzoek, een vastgesteld probleem op te lossen.

De methode is ook wel bekend als de Why Tree en stelt de probleemoplosser in staat om verschillende lagen van een probleem weg te halen door herhaaldelijk de vraag ‘waarom?’ te stellen.

De techniek is oorspronkelijk ontwikkeld door Sakichi Toyoda en werd gebruikt door de Toyota Motor Corporation in de ontwikkeling van productiemethoden.

Five times Why stappenplan met voorbeeld

Voer een Five times Why analyse uit door de volgende stappen te volgen:

Stap 1: Noteer het specifieke probleem

Door het probleem te beschrijven kan het probleem volledig en exact geformuleerd worden. Indien een specifiek team wordt aangewezen om het probleem op te lossen zorgt de beschrijving ervoor dat zij zich allen op hetzelfde probleem concentreren.

Stap 2: Vraag waarom

Noteer onder de probleemstelling waarom het probleem zich voordoet. Indien het antwoord op deze vraag de oorzaak nog niet duidelijk weergeeft, ga verder naar stap 3.

Stap 3: Blijf waarom vragen

Vraag nu waarom op het antwoord van de vraag uit stap 2 en schrijf het antwoord eronder.

Stap 4: Herhaal stap 3 totdat de oorzaak bekend is

Indien er nog geen duidelijkheid is over wat de oorzaak van het probleem is moet de vraag waarom herhaaldelijk gesteld worden. Het identificeren van de oorzaak kan in 2 keer waarom gebeurd zijn, maar ook in 8 keer.

Tips en aandachtspunten

• Gebruik de Ishikawa diagram analyse om als team focus te houden op de oorzaken in plaats van de symptomen
• Gebruik de Five times Why methode als de daadwerkelijke oorzaak nog niet bekend is
• Houd voldoende ruimte tussen de categorieën in het Ishikawa diagram om later aanpassingen te kunnen maken
• Overweeg een brainstormsessie waarin nagedacht wordt over het probleem en de oorzaken en laat de deelnemers hun gedachten op post-its schrijven
• Combineer de Five times Why methode en de Ishikawa diagram analyse om bij tegenvallende resultaten de oorzaak alsnog te achterhalen
• Pas op met het te snel veronderstellen van een oorzaak gevolg relatie. Vraag je af of de relatie ook bewijsbaar is

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de verschillende Oorzaak en gevolg analyses? Gebruik jij de Five Why’s methode of de Ishikawa Diagram? Wat zijn volgens jou factoren die bijdragen aan het effectief oplossen van probleemsituaties? Heb jij nog tips en aanvullingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Feld, W. M. (2002). Lean manufacturing: tools, techniques, and how to use them. CRC Press.
2. Ishikawa K. & Loftus, J.H. (1990). Introduction to quality control. Tokyo, Japan: 3A Corporation; 1990.
3. Martin, J. (2006). Lean six sigma for supply chain management. McGraw Hill Professional.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2018). Oorzaak en gevolg analyse. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/oorzaak-en-gevolg-analyse/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 04/09/2018 | Laatste update: 26/01/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/oorzaak-en-gevolg-analyse/>Toolshero: Oorzaak en gevolg analyse</a>