Heuristische methode

Heuristische methode: in dit artikel wordt het concept van een heuristische methode van George Ploya praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige probleem oplosmethode.

Wat is een heuristische methode?

Een heuristische methode is de benadering van het oplossen van problemen en vindt z’n oorsprong in het Oudgriekse woord ‘eurisko’ wat ‘vinden’, ‘zoeken’ of ‘ontdekken’ betekent. Het gaat erom gebruik te maken van een praktisch methode, die niet gegarandeerd perfect hoeft te zijn.

Met heuristische methoden wordt het proces om tot een bevredigende oplossing te komen, versneld. Er wordt gebruik gemaakt van eerdere ervaringen met soortgelijke problemen en kunnen gaan over probleemsituaties bij mensen, machines of abstracte kwesties.

Eén van de grondleggers van de heuristiek is de Hongaars wiskundige György (George) Pólya die hierover in 1945 het boek ‘How to Solve It’ schreef. Hij gaat uit van vier principes, die de basis vormen voor het oplossen van problemen.

Heuristische methode : Vier principes

De vier principes die Pólya in zijn boek beschrijft zijn de volgende:

1. probeer het probleem te begrijpen
2. maak vervolgens een plan
3. voer dit plan uit
4. evalueer en pas aan

Mocht deze volgorde niet tot een juiste oplossing leiden, dan adviseert Pólya eerst naar een eenvoudiger probleem te zoeken.

Anderzijds biedt het ook oplossing om eventueel eerst naar een soortgelijk probleem te kijken, dat wel al eerder opgelost kon worden. Met deze ervaring kan er dan anders naar het huidige probleem worden gekeken.

Eerste principe – begrijp het probleem

Het lijkt gemakkelijker dan het is , omdat het voor de hand lijkt te liggen. In werkelijkheid worden mensen belemmerd om tot een eerste goede benadering van het probleem te komen.

Wat kan helpen is om het probleem te tekenen en vanuit een ander perspectief te zien. Wat is er aan de hand, wat gebeurt er, is het probleem in andere bewoording uit te drukken, is er voldoende informatie aanwezig, enzovoorts. Dergelijke vragen kunnen helpen bij een eerste observatie van een probleemvraagstuk.

Tweede principe – maak een plan

Er zijn enorm veel manieren om problemen op te lossen. In dit onderdeel gaat het erom de meest geschikte strategie te kiezen die het beste past bij het probleem. Het omgekeerde ‘achteruit werken’ kan hierbij helpen; men veronderstelt al een oplossing te hebben en hanteert dit als beginpunt om zo naar het probleem toe te werken.

Ook kan het helpen om een overzichtslijst te maken met mogelijkheden, sommige direct te schrappen, met vergelijkingen te werken of symmetrie toe te passen. Creativiteit komt hierbij om de hoek kijken en zal het beoordelingsvermogen verscherpen.

Derde principe – uitvoer van het plan

Eenmaal een strategie gekozen zal ervoor zorgen dat het plan zelf al snel kan worden uitgevoerd. Wel moet er goed op de tijd gelet worden en dient er geduld in acht te worden genomen, omdat niet direct de oplossing boven water zal komen.

Mocht het plan tot niets leiden dan is het advies om het overboord te gooien en een andere, nieuwe weg te bewandelen.

Vierde principe – evalueren en aanpassen

Neem de tijd om goed na te denken en terug te kijken op het al geleverde werk. Dat wat goed gaat moet gehandhaafd blijven en dat wat tot een mindere oplossing leidt, moet worden aangepast. Sommige dingen werken wel en anderen werken nu eenmaal niet.

Heuristieken

Er zijn veel verschillende heuristische methoden, waarvan ook Pólya gebruik maakte. De meest bekende heuristieken zijn hieronder te vinden:

1. Ontledingsmethode

Hierbij wordt het originele probleem opgesplitst in kleinere sub-problemen die gemakkelijker kunnen worden opgelost. Ook kunnen deze deelproblemen aan elkaar gekoppeld worden en gecombineerd, wat uiteindelijk tot oplossing van het originele probleem zal leiden.

2. Inductieve methode

Hierbij gaat het om een probleem dat al eerder is opgelost, maar dat kleiner is dan het originele probleem. Door de ervaring van het eerder opgeloste probleem kan hier generalisatie aan ontleend worden, wat kan helpen om het grotere originele probleem op te lossen.

3. Reductiemethode

Omdat problemen vaak groter zijn dan gedacht en met verschillende andere oorzaken en factoren te maken hebben, stelt deze methode vooraf grenzen aan het probleem. Daardoor wordt de speelruimte van het originele probleem kleiner, waardoor het eenvoudiger wordt om het op te lossen.

4. Constructieve methode

Hierbij gaat het erom stap voor stap aan het probleem te werken. De kleinste oplossing wordt al als een overwinning gezien en vanaf dat punt worden volgende stappen ondernomen. De beste keuzes worden op die manier telkens gemaakt, die uiteindelijk zullen leiden tot een goed eindresultaat.

5. Lokale zoekmethode

Hierbij gaat het om de zoektocht naar de meest haalbare oplossing van het probleem. Gaandeweg wordt deze oplossing verbeterd. Deze methode eindigt op het moment dat er geen enkele verbetering meer mogelijk is.

Exacte oplossingen versus een heuristische methode

De heuristische methode is een wiskundige methode waarmee bewijs geleverd wordt voor een goede oplossing van een probleem. Er is een groot aantal verschillende problemen, waarbij goede oplossingen bruikbaar zouden zijn. Wanneer hierbij de processnelheid net zo belangrijk is als de kwaliteit van de verkregen oplossing, is er sprake van een heuristische methode.

Deze methode probeert alleen een goede, maar niet noodzakelijke optimale oplossing te vinden. Daarmee verschilt heuristiek van exacte oplossingsmethoden, waarbij het wel draait om de optimale oplossing van een probleem. Dit kost echter veel tijd en daarom kan een heuristische methode uitkomst bieden.

Deze is namelijk veel sneller en flexibeler dan een exacte methode, maar moet wel aan een aantal eigenschappen voldoen. Ten eerste moet de heuristische oplossing een redelijke reken-inspanning bieden. Daarnaast moet de oplossing met een grote waarschijnlijkheid uit te voeren zijn (optimaal functioneren) en als laatste moet de kans dat er een slechte oplossing ontstaat minimaal aanwezig zijn.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? In hoeverre kan jij een heuristische methode toepassen binnen jouw professionele omgeving? Herken je de praktische uitleg of heb je meer suggesties? Wat zijn jouw succesfactoren voor het oplossen van problemen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Groner, R., Groner, M., & Bischof, W. F. (2014). Methods of heuristics. Routledge.
2. Newell, A. (1983). The heuristic of George Polya and its relation to artificial intelligence. Methods of heuristics, 195-243.
3. Polya, G. (2014, 1945). How to solve it: A new aspect of mathematical method. Princeton university press.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Heuristische methode. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/heuristische-methode/

Published on: 30/05/2018 | Last update: 19/04/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/probleem-oplossen/heuristische-methode/>Toolshero: Heuristische methode</a>