Vier stadia van competentie

Vier stadia van competentie: in dit artikel worden de vier stadia van competentie, ook wel bekend als de Four Stages of Competence, praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige tool voor persoonlijke ontwikkeling.

Wat zijn de vier stadia van competentie?

De vier stadia van competentie (Four Stages of Competence) is een leermodel met betrekking op de psychologische toestanden van een individu die betrokken zijn bij de voortgang van incompetentie naar competentie in een bepaalde vaardigheid.

De vier fasen laten zien dat individuen zich vooraf niet bewust zijn van hoe weinig zij weten of kunnen met een bepaalde vaardigheid, of zich niet bewust zijn van hun eigen incompetentie. Op het moment dat zij hun eigen incompetentie herkennen, verwerven zij een vaardigheid en gebruiken zij deze bewust. Uiteindelijk leert de individu de vaardigheid gebruiken zonder dat hier bewust over wordt nagedacht: het individu heeft een onbewuste competentie verworven.

Door het vier stadia van competentie model te begrijpen kunnen coaches en trainers de leerbehoeften van hun leerlingen en studenten beter leren herkennen, en leerdoelen ontwikkelen op basis van waar hun studenten zich bevinden in de leercurve.

Het vier stadia van competentie model staat ook bekend als ‘conscious competence learning model’, ‘conscious competence matrix’, ‘the learning matrix’, en ‘the conscious competence ladder’.

Wie ontwikkelde de vier stadia van competentie?

De theorie achter de vier stadia van competentie werd in eerste instantie al in 1969 door Martin M. Broadwell ontwikkeld. Later in de jaren zeventig ontwikkelde Noel Burch van Gordon Training International deze theorie verder, wat toen bekend werd als “de vier fasen voor het leren van nieuwe vaardigheden” theorie.

Abraham Maslow wordt vaak ten onrechte gecrediteerd voor dit werk. De vier stadia van competentie / Four Stages of Competence komen echter niet voor in de grote werken van Maslow.

vier stadia van competentie voorbeeld

De vier stadia van competentie worden hieronder uitgelegd aan de hand van een praktisch voorbeeld.

Level 1: Wat betekent unconscious incompetence?

Voordat een individu een activiteit uitvoert die nieuw voor hem of haar is, weet dit individu eigenlijk niet waar hij of zij mee bezig is. Tijdens deze fase mist het individu kennis, vaardigheden en capaciteiten om een bepaalde vaardigheid correct uit te voeren.

Dit stadium van onbewuste incompetentie kan jaren door blijven gaan. Om te starten met het leren van een nieuwe vaardigheid is het belangrijk dat het individu zijn onvermogen herkent om een vaardigheid goed uit te voeren. Alleen dan kan hij of zij doorstromen naar een hoger level van competentie.

Voorbeeld unconscious incompetence

Een scholier komt voor de eerste dag werken bij een supermarkt als vakkenvuller. De manager vraagt hem om de flessen melk bij te vullen in de koeling. De scholier loopt naar het magazijn, brengt de melk naar het schap, en begint het te vullen.

Hij weet niks over regels, zoals First In First Out (FIFO), waarbij de nieuwe melk achteraan het schap wordt gevuld zodat de oude melk als eerste verkocht wordt. Toch gaat de scholier er mee door; hij weet immers niet dat wat hij doet verkeerd gaat.

De manager vertelt hem vervolgens dat hij de melk verkeerd heeft gevuld. De erkenning van deze fout maakt de weg vrij voor de tweede fase van de vier stadia van competentie: conscious incompetence.

Level 2: Wat betekent conscious incompetence?

De tweede fase van de Four Stages of Competence is de fase van bewuste incompetentie. Deze fase van de vier stadia van competentie begint wanneer bewustzijn ontwikkeld wordt over de dingen die een individu nog niet weet of kan. De meeste mensen ervaren fase 2 als de meest oncomfortabele fase, omdat hier erkent moet worden dat een bepaalde vaardigheid nog niet aangeleerd is, of dat een bepaalde activiteit nog niet goed wordt uitgevoerd. Hierdoor kan een gevoel van schaamte en erkenning van tekortkomingen ontstaan.

Toch is het belangrijk dat deze incompetentie erkend wordt, zodat er op getraind kan worden en uiteindelijk een hogere mate van competentie bereikt wordt. Net als in fase 1, kan een individu voor langere tijd blijven hangen in de fase van bewuste incompetentie. De duur hiervan hangt af van de motivatie om te leren, evenals erkenning en acceptatie van tekortkomingen/incompetentie.

Het belangrijkste kenmerk van deze fase is het vereiste vermogen om sleutels tot competentie waar te nemen en te herkennen. Dit zijn sleutels in de vorm van andere, meer capabele personen waarvan geleerd kan worden.

Voorbeeld conscious incompetence

Nadat de nieuwe werknemer gewezen is op zijn fout op zijn eerste werkdag, merkt hij dat hij ook andere activiteiten niet goed kan uitvoeren omdat hij simpelweg de kennis en ervaring niet heeft.

Hij is echter wel leergierig, en zal er alles aan doen om snel de vereiste vaardigheden te leren. Om dit voor elkaar te krijgen wordt hij gebonden aan een ervaren coach op de werkvloer. Bij vragen of onduidelijkheden helpt deze coach hem, en leert hem alles wat hij nodig heeft. Assertiviteit is een belangrijk onderdeel hierin.

Level 3: Wat betekent conscious competence?

Deze fase binnen de vier stadia van competentie is waar het leren begint. Bewuste competentie is het stadium waarin individuen actief aan de vaardigheid werken, maar nog steeds nieuwelingen zijn.

Deze tijd kenmerkt zich door dingen uit te proberen, falen, opnieuw proberen en verbeteren. Langzaam maar zeker groeit de competentie, maar er is nog een lange weg te gaan voordat de nieuwe vaardigheid onderdeel wordt van de routine. De sleutel in deze fase is om standvastig te zijn, en niet op te geven.

Voorbeeld conscious competence

In aanvulling op het voorbeeld, fase 3 van de vier stadia van competentie breekt aan voor de nieuwe medewerker wanneer hij actief nieuwe vaardigheden ontwikkeld en nieuwe kennis tot zich neemt.

Voor de medewerker betekent dit het volgen van een cursus over de werkzaamheden binnen een supermarkt. Langzaam maar zeker neemt de nieuwe medewerker alle benodigde informatie tot zich, tot het punt dat alleen nog in de praktijk zijn competenties verbeterd kunnen worden door herhaling.

Level 4: Wat betekent unconscious competence?

Terwijl de medewerker door blijft werken en leren, bereikt hij het stadium van onbewuste competentie. In deze fase hoeft hij niet meer na te denken over de activiteiten waar hij goed in is.

In tegenstelling tot de eerdere fasen uit het proces kost de overgang naar onbewuste competentie niet veel tijd. Herhaling van activiteiten zorgt ervoor dat dit snel gebeurd. Als onbewust competent persoon voelt het goed wat je doet, en ga je er om deze reden mee door.

Voorbeeld unconscious competence

Voor de medewerker van de supermarkt betekent onbewuste competentie dat hij eindelijk op het toppunt van de vaardigheden en competenties heeft bereikt.

Dankzij toewijding in leren en perfectioneren kan hij eindelijk zonder na te denken al de verschillende activiteiten in de supermarkt uitvoeren. Omdat hij niet meer stil hoeft te staan bij het uitvoeren van de taken voelt het goed en blijft hij hiermee doorgaan.

Vier stadia van competentie samenvatting

De vier stadia van competentie, ook bekend als the four stages of competence of the Four Stages of Learning, is een model gebaseerd op het uitgangspunt dat individuen voordat zij een leerervaring beginnen niet weten hoeveel en wat zij weten. Terwijl ze de nieuwe vaardigheden aanleren lopen zij de vier verschillende fasen door, met als uiteindelijk volledige onbewuste competentie tot gevolg.

Door het model te begrijpen kunnen coaches en trainers beter identificeren waar hun studenten behoefte aan hebben met betrekking tot specifieke leerdoelen. De Four Stages of Competence worden als volgt samengevat:

Level 1: Unconcisously Incompetent
‘Ik weet niet wat ik niet weet’

Level 2: Consciously Incompetent
‘Ik weet wat ik niet weet’

Level 3: Consciously Competent
‘Ik groei en verbeter, en dat uit zich langzaam’

Level 4: Unconsciously Competent
‘Ik werk met de flow mee vanwege mijn kennis’

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de vier stadia van competentie? Kan jij een voorbeeld delen waarin jij nieuwe competenties hebt geleerd? Was jouw leerproces vergelijkbaar met het proces in dit artikel? Wat is volgens jou nog meer belangrijk bij het aanleren van nieuwe vaardigheden? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Broadwell, M. M. (1969). Teaching for learning (XVI). wordsfitlyspoken.org. The Gospel Guardian. Retrieved 11 May 2018.
2. Burch, N. (1970). Conscious Competence Learning Model: Four stages of learning theory-unconscious incompetence to unconscious competence matrix-and other theories and models for learning and change. Acedido em http://www. citehr. com/23983-conscious-competence-learning-model. html, 8.
3. Burch, N. (2014). Four Stages for Learning Any New Skill or Four Stages of Competence were developed by Burch while working at Gordon Training International in the 1970s.
4. Lynch, D. (2017). Self Evaluation: Building Student Self-awareness and Competence. Proceedings of the Canadian Engineering Education Association (CEEA).

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2020). Vier stadia van competentie. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/vier-stadia-van-competentie/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/vier-stadia-van-competentie/”>toolshero: Vier stadia van competentie</a>

Published on: 03/02/2020 | Last update: 04/02/2022

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.