Taxonomie van Bloom: de uitleg

Taxonomie van Bloom: in dit artikel wordt de Taxonomie van Bloom praktisch uitgelegd. Het artikel begint met een algemene definitie en uitleg over de taxonomie van Bloom, gevolgd door informatie over de verschillende soorten kennis die gebruikt worden in het dagelijkse leven. Ook worden de zes individuele elementen van de taxonomie uitgelegd, inclusief werkwoorden, met lesvoorbeelden. Als laatste vind je handige tips voor het toepassen van de taxonomie in de praktijk. Veel leesplezier!

Wat is de taxonomie van Bloom? De uitleg

De taxonomie van Bloom, ontwikkeld door Benjamin Bloom, een psycholoog aan de universiteit van Chicago, is een classificatie van de verschillende doelstellingen die onderwijzers of trainers kunnen gebruiken bij het formuleren van leerdoelen voor hun studenten of cliënten.

De taxonomie van Bloom drukt het cognitieve leerproces uit in een reeks werkwoorden en wordt gebruikt om uitgebreidere vormen van denken te stimuleren zoals het analyseren en evalueren van procedures, processen, principes en concepten. Het raamwerk is bijzonder effectief bij het ontwerpen van educatieve modules.

De taxonomie van Bloom werd in 1956 geïntroduceerd. Deze versie bevatte zes niveaus van leren, te weten: kennis, begrip, toepassing, analyse, synthese en evaluatie. Elke categorie bevatte enkele subcategorieën, allen gerangschikt van eenvoudig en abstract naar complex en concreet. In 2000 en 2001 werden revisies in de taxonomie van Bloom doorgevoerd door bekenden van Benjamin Bloom.

Voormalig student Lorin Anderson en David Krathwohl, partner in het definiëren en publiceren van de oorspronkelijke taxonomie, publiceerden de herziening als ‘A Taxonomy for Teaching, Learning and Assessment’.

In tegenstelling tot Bloom, die zijn subcategorieën labelde met zelfstandige naamwoorden, definieerden de auteurs van de herziene versie de categorieën als werkwoorden. Deze actiewoorden beschrijven de cognitieve processen waarmee denkers kennis opnemen en verwerken en kunnen gebruikt worden om leerdoelen op te stellen.

Elk leerdoel bevat een werkwoord, een actie, en een zelfstandig naamwoord waarmee aangeduid wordt wat de student verwacht te verwerven wat betreft nieuwe kennis.

Taxonomie van Bloom: soorten kennis

Benjamin Bloom was bijzonder kritisch op zijn eigen werk. Na het ontwerpen van zijn taxonomie, merkte de auteur zelf op dat zijn taxonomie en theorie een zwak punt bevatte in zijn kennis categorie.

Hij was zich er van bewust dat er een wezenlijk verschil was tussen kennis en de mentale en intellectuele verrichtingen die uitgevoerd worden met die kennis. Daarom identificeerde hij de volgende verschillende vormen van kennis: terminologie, feiten, conventies, trends en sequenties, classificaties en categorieën, criteria, methodologie, principes, theorieën en structuren.

Deze vormen van kennis bracht hij onder in verschillende categorieën. De laatste van de volgende categorieën is echter pas toegevoegd na de herziening van het originele model.

Conceptuele kennis

Onder conceptuele kennis valt de kennis of begrip van concepten, modellen, principes, theorieën, classificaties etc. Conceptuele kennis wordt ook wel declaratieve kennis genoemd en kan ontwikkeld worden door te lezen, kijken, luisteren, ervaren of door reflectieve mentale activiteiten te oefenen.

Conceptuele kennis is als een netwerk van verbonden stukjes kennis waarin de koppeling hierin, de signalen die worden verzonden, net zo belangrijk zijn als de stukjes informatie zelf.

Per definitie kan conceptuele kennis dus niet uit het hoofd worden geleerd, maar moet geoefend worden door doordacht en reflectief te leren. De know-how structuur van conceptuele kennis verschilt van feitelijke kennis, wat juist de individuele stukjes informatie bevat.

Feitelijke kennis

Feitelijke kennis bestaat uit de basiselementen die bijvoorbeeld studenten moeten kennen om een compleet beeld te krijgen van een discipline of om problemen op te lossen. Het omvat kennis van terminologie en specifieke feiten.

Procedurele kennis

Procedurele kennis, ook wel imperatieve kennis genoemd, is een vorm van kennis die geoefend wordt bij het uitvoeren van een bepaalde taak. Geleerd moet worden hoe iets gedaan moet worden.

Een klassiek voorbeeld hiervan is het leren fietsen. Hoe vaak iemand ook uitgelegd wordt hoe er gefietst moet worden, deze persoon gaat het pas echt onder de knie krijgen na een aantal pogingen. Deze kennis is moeilijk te verklaren en dus lastig verbaal over te brengen.

Metacognitieve kennis

In simpele bewoordingen is metacognitieve kennis het denken over het eigen denkproces. Meta betekent ‘beyond’, en gaat dus verder dan de hierboven genoemde soorten kennis. De taxonomie van Bloom is een goed middel hiervoor. Door actief na te denken over hoe bepaalde leerdoelen gehaald kunnen worden, wordt het bewustzijn getraind.

Figuur 1 – Taxonomie van Bloom

Taxonomie van Bloom: de cognitieve dimensie en werkwoorden

Hieronder worden de zes elementen uit de cognitieve dimensie beschreven volgens de taxonomie van Bloom. Het vertegenwoordigt een proces van toenemende cognitieve complexiteit, van het onthouden van feitelijke kennis tot het creëren van bijvoorbeeld conceptuele kennis.

Voor elk element wordt tevens een aantal werkwoorden vermeld, de mentale acties, waarmee de educatieve leerdoelen opgesteld kunnen worden.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen het hogere orde denken (creëren, evalueren en analyseren) en het lagere orde denken (onthouden, begrijpen, toepassen).

Onthouden

Het onthouden van kennis gaat over het verzamelen, herinneren en herkennen van specifieke kennis die opgeslagen is in het langetermijngeheugen.

Hoe het geheugen werkt wordt uitgelegd in het Multi Store Model of Memory. Kennis uit het langetermijngeheugen omvat feiten, termen, antwoorden of terminologie. Het gaat hier puur om het ophalen van kennis zonder dat daarbij enige andere link wordt gemaakt. Ook begrippen waarvan de betekenis niet bekend is kunnen opgeslagen worden.

• Onthouden
• Herinneren
• Herkennen
• Benoemen
• Definiëren

Begrijpen

Met het begrijpen van kennis wordt bedoeld het construeren van betekenis uit mondelinge, geschreven of grafische stukjes informatie. Dit wordt gedaan door de boodschap te interpreteren, samenvatten, afleiden, vergelijken, classificeren of verklaren. In het klaslokaal kan dit geoefend worden door studenten een beschrijving of presentatie te laten geven over het behandelde onderwerp.

• Interpreteren
• Beschrijven
• Uitleggen
• Parafraseren
• Voorbeelden genereren
• Contrasteren
• Bespreken

Toepassen

In de taxonomie van Bloom omvat toepassing het gebruik van de opgedane kennis, de feiten, technieken, regels etc., om problemen op te lossen. Het abstracte geleerde wordt hier gebruikt in een praktijksituatie waarbij het belangrijk is dat de lerende in staat is om verbindingen en relaties te identificeren tussen de stukjes kennis en de actuele situatie.

• Bouwen
• Ontwikkelen
• Experimenteren
• Interviewen
• Modelleren
• Berekenen
• Organiseren
• Selecteren
• Gebruiken
• Oplossen

Analyseren

Analyseren gaat over het onderzoeken en onderverdelen van informatie om motieven, relaties, oorzaken, gevolgen en bewijzen te identificeren om generalisaties te ondersteunen. Om geen foutieve conclusies te trekken is het belangrijk dat onderscheid gemaakt wordt tussen feiten en gevolgtrekkingen.

• Analyseren
• Afbreken
• Vergelijken
• Deconstrueren
• Onderscheiden
• Illustreren
• Selecteren
• Classificeren
• Associëren

Evalueren

Evaluatie in de Taxonomie van Bloom omvat het presenteren en verdedigen van meningen, ideeën of materialen door oordelen te vellen over de geldigheid van informatie of de kwaliteit van een werkstuk of onderzoek op basis van een reeks criteria. Evaluatie kan uitgevoerd worden door kritiek of feedback te bestuderen en verwerken en aanbevelingen door te voeren.

• Ondersteunen
• Relateren
• Verdedigen
• Rechtvaardigen
• Evalueren
• Beoordelen
• Samenvatten
• Bekritiseren

Creëren

Creatie omvat het samenvoegen van elementen om een samenhangend of functioneel nieuw geheel te vormen. Dit kan betekenen het reorganiseren van een element zodat het iets nieuws wordt door middel van genereren, plannen of produceren. Dit onderdeel is de moeilijkste mentale functie uit de herziene taxonomie van Bloom en vereist een hoger mentaal vermogen.

• Ontwikkelen
• Verbeteren
• Construeren
• Maximaliseren
• Wijzigen
• Ontwerpen
• Samenstellen
• Compileren
• Voorspellen

De taxonomie van Bloom toepassen

De bovenstaande informatie uit de taxonomie van Bloom kan gebruikt worden om effectieve en duidelijke educatieve leerdoelen op te stellen. Studenten kunnen dit voor zichzelf doen, maar ook de docent, professor of trainer kan deze ontwikkelen om zo de studenten actief aan te sturen en te laten trainen met de lesstof.

Een goed en realistisch leerdoel bevat een van de werkwoorden uit de zes elementen van de cognitieve dimensie en een zelfstandig naamwoord. Dit zelfstandig naamwoord geeft aan wat er precies beoogd wordt te leren, ontwikkelen of trainen. Let wel, de elementen uit de taxonomie van Bloom zijn gerangschikt op moeilijkheidsgraad en daarom moeten eerst alle voorgaande elementen behandeld zijn.

Voordat een concept begrepen kan worden, moet de student het onthouden hebben. Om het vervolgens toe te kunnen passen, moet het eerst begrepen worden. Om een proces te evalueren moet het eerst geanalyseerd zijn, en om een conclusie te trekken of iets nieuws te creëren, moet het concept geëvalueerd zijn.

Taxonomie van Bloom: voorbeelden

Hieronder volgt een aantal voorbeelden die zijn opgesteld met behulp van de taxonomie van Bloom.

Onthouden

Aan het begin van de volgende les kan de student de vijf persoonlijkheidskarakteristieken benoemen uit de Big Five theorie.

Begrijpen

Aan het einde van deze lesweek kan de student in eigen woorden de Karl Marx theorie uitleggen.

Toepassen

Aan het einde van deze les kan de student zelfstandig een Return On Investment berekenen op basis van de gegeven financiële rapporten.

Analyseren

Aan het einde van dit semester kan de student onderscheid maken tussen rentabiliteitsratio’s en solvabiliteitsratio’s.

Evalueren

Aan het einde van deze les kan de student de strategische keuze rechtvaardigen die het bedrijf uit de casus moet nemen met behulp van een kosten-batenanalyse.

Creëren

Aan het einde van deze week kan de student een les ontwerpen inclusief huiswerk voor medestudenten over het onderwerp Beyond Budgetting.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over de taxonomie van Bloom? Hoe denk jij deze effectiviteit tool te kunnen gebruiken? Wat zijn volgens jou factoren die bijdragen aan het opstellen van effectieve leerdoelen? Heb jij aanvullingen of tips?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie over de Taxonomie van Bloom

1. Bloom’s, T. M. E. (1965). Bloom’s taxonomy of educational objectives. Longman.
2. Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom’s taxonomy: An overview. Theory into practice, 41(4), 212-218.
3. Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objectives. Vol. 1: Cognitive domain. New York: McKay, 20-24.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2018). Taxonomie van Bloom. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/taxonomie-van-bloom/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 14/03/2018 | Laatste update: 02/08/2024

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/taxonomie-van-bloom/>Toolshero: Taxonomie van Bloom</a>

Artikel door:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.