Spiritual engagement

Spiritual engagement: in dit artikel wordt spiritual engagement praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige tool voor persoonlijke ontwikkeling.

Wat is spiritual engagement?

Spiritual engagement, of geëngageerde spiritualiteit, verwijst meestal naar mensen die ofwel op een religieuze of spirituele wijze betrokken zijn bij de wereld om hen heen terwijl ze begeleiding, koestering of inspiratie vinden in hun spirituele overtuigingen en praktijken.

Betrokken spiritualiteit werd gepopulariseerd door het boeddhisme, een stroming en een reeks waarden die ontwikkeld zijn door monnik Thich Nhat Hanh. De groep mensen met een geëngageerde spiritualiteit omvatten zowel gelovigen als mensen die zichzelf zien als spiritueel, maar niet gelovig.

Aan spiritualiteit worden verschillende betekenissen gegeven. Vaak wordt de link gelegd met een bovennatuurlijke kracht, maar spiritualiteit kan ook betekenen dat iemand in vrede en harmonie leeft met de natuur. Anderen vinden spiritualiteit in kunst, muziek of hun dierbaren. Dit artikel gaat dieper in op enkele verschillende vormen van religie en spiritualiteit.

Sinds mensenheugenis sluiten mensen zich aan bij religieuze organisaties en stromingen of volgen alternatieve spirituele paden. De redenen waarom mensen dit doen zijn divers.

Zo kan sociale steun, dienstverlening, culturele traditie, vriendschap of zelfs evolutie de reden zijn waarom personen en groepen spiritueel geëngageerd blijven.

De rol van spiritualiteit en religie in de wereld

Religie wordt door Frans de Waal gedefinieerd als de gedeelde eerbied voor het bovennatuurlijke, heilige of spirituele. Dit geldt ook voor symbolen, rituelen en aanbidding. Deze staan vaak in verbinding met een religie of tak van spiritualiteit.

Een kenmerk van de bovenstaande definitie is het gegeven dat mensen zich verenigen in een enkele morele gemeenschap. Het belang hiervan is groot, met name in het verleden.

De evolutie van menselijke religie is onlosmakelijk verbonden met de steeds toenemende sociale wereld van de mensachtigen. Religie is en was voor veel mensen een manier van zijn.

Hoewel de populariteit van religies en spirituele takken afneemt, hierover later meer, lijkt het erop dat vrijwel alle samenlevingen een vorm van religie of spiritualiteit hebben. Het feit dat hierop geen uitzonderingen zijn insinueert dat religies een belangrijk doel hebben. Dit is voornamelijk een sociaal doel. Er bestaan twee perspectieven hierop.

Perspectief 1: Functionalisme of adoptianisme

Dit is het idee dat religie positieve evolutionaire voordelen oplevert. Deze voordelen worden ingekaderd in termen van de bijdrage aan het leven in een groep. Er bestaan verschillende meningen over welke sociale voordelen verbonden zijn aan het aannemen van een religie als samenleving.

Emile Durkheim

Émile Durkheim heeft jaren toegewijd aan het bestuderen van totemisme onder Australische Aboriginals. Verschillende totems vertegenwoordigden daar verschillende clans.

Religieuze symbolen zoals totems, zo legt Émile Durkheim uit, zijn tegelijkertijd symbolen van een God en van de samenleving. Dus, wanneer Aboriginals de totems aanbaden, aanbaden zij ook de samenleving.

Religieuze symbolen dienen daarom als een vereenvoudigde weergave van een complex geheel. Het herinnert individuen in een samenleving eraan dat zij slechts een klein deel uitmaken van het veel grotere geheel.

Religie werkt daarnaast, volgens Émile Durkheim, als een beperkende kracht.

Door religieuze aanbidding en andere ceremonies wordt het collectieve geweten op het individu gedrukt. Hierdoor voelen zij het gewicht van de hele gemeenschap op hen. Émile Durkheim concludeerde dat door deze structuur religie en aanbidding het gevoel van verbondenheid en gedeelte identiteit in een samenleving wordt versterkt.

Bronislow Malinowski

Bronislow Malinowski was van mening dat religie een aantal meer specifieke functies heeft dan Émile Durkheim stelde. Volgens Malinowski helpt religie individuen om te gaan met psychologische spanningen die optreden in tijden van verandering.

Verandering is van alle tijden, en treedt op bij gebeurtenissen als geboorten, sterfgevallen, huwelijken en meer. Daarnaast zou religie mensen helpen om de dood te begrijpen, en dient religie tevens als een bron van catharsis voor nabestaanden van overledenen.

De vragen die door dit soort situaties naar boven komen bij mensen zijn zeer existentieel. Indien onbeantwoord, kan de onzekerheid en onwetendheid hierover mensen parten spelen.

In aanvulling op het bovenstaande, helpt religie, volgens Malinowski, mensen om te gaan met situaties die zij niet kunnen voorspellen.

Dit verklaart onder anderen waarom de Griekse Zeus werd geassocieerd met wind, regen en bliksem. Om dezelfde reden voerden eilandbewoners van Trobriand een religieus ritueel uit bij het vissen in de gevaarlijke oceaan, maar niet bij het vissen in stille lagunes.

Anders dan Émile Durkheim ziet Malinowski religie niet als afspiegeling van de samenleving als geheel, noch als het aanbidden van de samenleving.

Talcott Parsons

Talcott Parsons deelt het derde perspectief op functionalisme. Volgens hem is de belangrijkste functie van religie het handhaven van de sociale orde. Religie bevordert consensus, zoals eerder besproken. Hierdoor zijn verschillende rechtssystemen gebaseerd op een religieuze moraal.

Net als Malinowski ziet Parsons religieuze overtuigingen als een middel om de sociale orde te handhaven en om individuen te helpen onvoorspelbare gebeurtenissen te begrijpen. In de meeste perspectieven speelt de spirituele engagement van het volk een belangrijke rol.

Kritiek op het functionalisme en het adoptionisme

Het functionalisme als perspectief op geloof is tegenwoordig minder relevant dan vroeger. Waar vroeger mensen niet wisten waar zij aan blootgesteld werden in het geval van onweer of aardbevingen, is nu een duidelijke uitleg beschikbaar. Religie vervult kort gezegd minder functies. Dit sociologische verschijnsel begon in de tijd van de Verlichting.

Daarnaast bevordert religie niet altijd harmonie zoals gesteld wordt door het functionalisme. Uit de geschiedenis is gebleken dat religie ook conflicten kunnen bevorderen, zowel binnen een religie als tussen religies.

Bovenstaande punten zorgden voor de snel inzettende secularisering. Dit betekent in de praktijk dat religie steeds minder functies vervult.

Perspectief 2: Bijproduct

Een ander wijd aangenomen perspectief op religie en verbinding met het bovennatuurlijke is dat religie een borstwering of bijproduct is van evolutionaire ontwikkelingen. Borstwering verwijst naar een architectonische vorm als bijproduct tussen boven en een plafond.

Volgens deze interpretatie is religie vergelijkbaar met een rudimentair orgaan. Een rudimentair orgaan is een orgaan dat op een bepaald punt niet verder ontwikkeld in het lichaam.

Religie als orgaan was in ontwikkeling en adaptief in de omgeving waarin het vroeger ontwikkelde, maar is tegenwoordig onaangepast.

Het kan ook zijn dat religieuze overtuigingen het resultaat zijn van psychologische mechanismen die geëvolueerd zijn om ecologische problemen op te lossen die niet in verbinding stonden met religie. Volgens het perspectief op religie als bijproduct kan het niet zijn dat de evolutie mikte op religie. Integendeel, religie ontstond toen evolutie al zeer lang bezig was.

New Age-beweging

In de jaren zeventig ontstond een nieuwe beweging die wordt beschouwd als een vorm van populaire cultuurkritiek omdat het een reactie vertegenwoordigde tegen de dominantie waarden van de joods-christelijke religie en het rationalisme.

Al snel ontstonden verschillende theorieën over de afkomst en het doel van deze beweging. Deze perspectieven daargelaten, bestaat de New Age-beweging volgens socioloog Michael York uit drie soorten groepen.

Drie groepen

De eerste groep vormt het sociale kamp. Zij proberen sociale verandering teweeg te brengen. Dit is de groep mensen die zich actief tegen de bestaande sociale waarden keren.

De tweede groep is het occulte kamp. Zij richten zich op contact met spirituele entiteiten zoals een bovennatuurlijke kracht. Als derde is er het spirituele kamp. Zij vormen de middenweg tussen de andere twee kampen, en focussen zich grotendeels op individuele ontwikkeling.

Olaf Hammer, historicus in religies, identificeerde dat een groot deel van de kenmerken van de New Age-beweging overeenkomt met het concept van volksreligies in de zin dat het probeert existentiële vragen over het leven en de dood op een niet-systematische manier te benaderen.

‘Vrije’ spiritualiteit tegenwoordig

Persoonlijke ontwikkeling en persoonlijke groei wordt sterk benadrukt onder de laatste groep New Agers. Voor veel aanhangers is het leven zelf spiritualiteit. New Age wordt gekenmerkt door eclecticisme. Dit betekent dat zij geloven dat er niet een echte manier is om spiritualiteit na te streven.

New Agers ontwikkelen hun eigen beeld van de wereld door kleine stukjes te combineren om zo hun eigen mix te vormen, elk op hun eigen manier. Antropoloog David Hess merkt op dat onder New Agers het idee bestaat dat elk alternatief spiritueel pad goed is.

Het is van deze groep mensen waar lessen geleerd kunnen worden om persoonlijke groei te stimuleren. Spirituele groei gaat over het bereiken en verbinden van de innerlijke mens om meer harmonieus te worden van het leven. Het gaat ook over het nemen van meer verantwoordelijkheid over het eigen leven.

Tips voor spirituele groei

Er zijn veel manieren waarop mensen opzoek gaan naar hun innerlijke zelf. Zo worden er boeken gelezen van mensen die een soortgelijke reis hebben gemaakt, of wordt meditatie ingevoerd als dagelijkse activiteit.

De menselijke geest wordt voortdurend wakker gehouden door de constante stroom van informatie. Hierdoor ontstaat de noodzaak om af en toe het hoofd leeg te maken. Hiervoor wordt vaak meditatie gebruikt. Meditatie kan helpen om tot rust te komen, en kan uitgevoerd worden door iedereen.

Een andere manier waarop mensen groeien in spiritual engagement is door een positief leven te leiden. Vanzelfsprekend wordt iedereen geconfronteerd met zaken waardoor het leven niet zo soepel verloopt, maar een mens kan zich trainen om negatieve gedachten te vervangen voor positieve.

Deze tips lijken voor veel mensen nonsens, maar het nut hiervan is aangetoond in verschillende onderzoeken. Meditatie verlaagt actief bloeddruk en symptomen van diverse darmproblemen, en kan zorgen voor verminderde symptomen van angst en depressies.

Andere zeer waardevolle tips voor persoonlijke ontwikkeling zijn:

• Geniet van rust
• Wees bewust van jezelf
• Denk positief
• Train wilskracht
• Wees dankbaar voor wat je hebt
• Wees geduldig en tolerant

Meditatie als tool voor persoonlijke ontwikkeling en spirituele groei

De populariteit van spirtual engagement en meditatie neemt toe naarmate meer mensen de voordelen ontdekken. Hetzelfde geldt voor yoga en pilates. Hoewel dit zeer verschillende dingen zijn, bevorderen ze allen het innerlijke welzijn.

Meditatie is een proces waarbij iemand zijn geest traint om zich te concentreren en gedachten opnieuw in te richten. Het kan gebruikt worden om het bewustzijn van jezelf en de omgeving te vergroten.

Velen zien het als een manier om met stress om te gaan of concentratie te trainen. Anderen gebruiken het om gunstige gewoontes en gevoelens te ontwikkelen, zoals een positief humeur, goede slaappatronen en zelfs een verhoogde pijngrens.

Angst en stress

Stressvermindering is een van de meest voorkomende redenen waarom mensen meditatie proberen.

Mentale en fysieke stress zijn de redenen waarom sommige mensen een verhoogde waarde van het stresshormoon cortisol hebben. Dit veroorzaakt verschillende schadelijke effecten van stress, zoals het aanmaken van ontstekingsbevorderende cytokines. Deze effecten kunnen depressie en angst veroorzaken, bloeddruk verhogen en slaap verstoren. Daarnaast is het in sommige gevallen de oorzaak van vermoeidheid en troebel denken.

Een onderzoek onder meer dan dertienhonderd volwassen toonde aan dat meditatie stress kan verminderen. Het stress-verminderende effect was het hoogst onder de groep met de hoogste niveaus van stress.

Emotioneel bewustzijn

Sommige vormen van meditatie helpen mensen om een beter begrip van zichzelf te ontwikkelen. Hierdoor groeien mensen uit tot de beste versie van henzelf.

Zelfonderzoekmeditatie is een vorm van meditatie waarbij expliciet op zoek gegaan wordt naar een beter begrip van het eigen en de relatie tot anderen. Andere vormen van meditatie leren om schadelijke gedachten te herkennen en te elimineren.

Het idee is dat wanneer iemand zich bewust is van zijn of haar gedachten, deze gedachten naar een constructief patroon gestuurd kunnen worden.

Fysieke voordelen

Bijna de helft van de bevolking heeft wel eens te maken met slapeloosheid. Dit wordt veroorzaakt door een verscheidenheid aan factoren. Veel mensen kampen met op hol geslagen gedachten en kunnen daarom niet slapen.

Meditatie kan helpen bij slapeloosheid. In een onderzoek van de National Institutes of Health werden twee groepen geobserveerd. Deelnemers uit de eerste groep beoefenden meditatie, de anderen niet. Deelnemers van de groep die meditatie beoefenden vielen eerder in slaap vergeleken met degenen die niet mediteerden.

Daarnaast kan meditatie ook de lichamelijke gezondheid van mensen bevorderen door de belasting van het hart te verminderen. Een hoge bloeddruk zorgt er na verloop van tijd voor dat het hart harder moet werken om het bloed rond te pompen. Dit kan leiden tot een slechte hartfunctie.

Daarnaast kan een hoge bloeddruk leiden tot het vernauwen van de slagaders of atherosclerose. Dit kan leiden tot een hartaanval of een beroerte. Spiritual engagement door middel van mediteren biedt dus tevens medische voordelen.

Uit een ander onderzoek van de National Institutes of Health bleek dat bij een groep vrijwilligers de bloeddruk gemiddeld met vijf punten zakte tijdens het mediteren. Dit was vooral effectief onder oudere deelnemers van het onderzoek die voorafgaand aan de test al een hoge bloeddruk hadden.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over spiritual engagement? Ben jij spiritueel geëngageerd? Ben jij gelovig of heb jij andere overtuigingen of manieren van spiritualiteit beoefenen? Wat zijn volgens jou voordelen van spiritueel betrokken zijn? Denk jij dat misbruik gemaakt kan worden van samenlevingen die spiritueel betrokken zijn? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Harris, S. (2014). Waking up: A guide to spirituality without religion. Simon and Schuster.
2. Kale, S. H. (2004). Spirituality, religion, and globalization. Journal of Macromarketing, 24(2), 92-107.
3. Kimble, M., & McFadden, S. H. (Eds.). (2002). Aging, spirituality, and religion: A handbook (Vol. 2). Fortress Press.
4. Kristeller, J. L. (2010). Spiritual engagement as a mechanism of change in mindfulness-and acceptance-based therapies. Assessing mindfulness and acceptance processes in clients: Illuminating the theory and practice of change, 155-184.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2020). Spiritual engagement. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/spiritual-engagement/

Published on: 03/11/2020 | Last update: 16/03/2022

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/spiritual-engagement/”>Toolshero: Spiritual engagement</a>

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.