Gagné’s leertheorie

Gagné’s leertheorie: in dit artikel wordt Gagné’s leertheorie praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige persoonlijke effectiviteit tool.

Wat is Gagné’s leertheorie?

Gagné’s leertheorie, in het Engels beter bekend als Gagné’s conditions of learning, is een boek geschreven door psycholoog Robert M. Gagné, en beschrijft diverse soorten leren, en negen instructies om effectief te leren.

Naast het genoemde Gagné’s conditions of learning staat dit ook wel bekend als Gagné’s Taxonomy of Learning, en Gagné’s Nine Events of Instruction. Volgens Gagné’s leertheorie zijn er verschillende soorten niveaus van leren, en elk niveau vereist een verschillend type instructie.

Robert Gagné definieert leren als een verandering in de capaciteiten van een individu die gedurende een periode voortduurt, en die niet toegeschreven kan worden aan het natuurlijke proces van het ouder worden.

Bovendien schrijft hij dat hij leren ziet als een middel waarmee individuen en groepen mensen de vaardigheden verwerven die nodig zijn om een volwaardig lid van de samenleving te kunnen zijn. Leren is volgens de psycholoog een direct resultaat van menselijke capaciteiten en gedragingen die plaatsvinden door zowel stimulaties vanuit de omgeving als de individuele denkprocessen.

De wortels van het werk van Robert Gagné liggen in het concept van behaviorisme. Die theorie beschrijft namelijk dat door analyse van waargenomen gedrag noodzakelijke componenten geïdentificeerd kunnen worden om een specifieke vaardigheid te verwerven.

Uit observaties tijdens het leren kon Gagné opmerken dat een individu volledig afhankelijk was van eerder verworven kennis. Dat leidde tot zijn bewering dat instructies om te leren moesten bestaan uit logisch opgebouwde stappen, die voortborduren op wat al geleerd is.

Veel experts merken op dat de taxonomie van Robert Gagné de taxonomie van Benjamin Bloom uitbreidt. Zijn theorie schoof het idee naar voren dat individuen leren op drie verschillende domeinen: cognitieve, affectieve en psychomotorische domeinen.

Vijf categorieën van leren binnen Gagné’s leertheorie

Het boek omtrent Gagné’s leertheorie, Conditions of Learning, bevat verschillende hoofdcategorieën van leren. Voor elk type leren zijn verschillende interne en externe voorwaarden nodig.

Zo moet er bijvoorbeeld om cognitieve strategieën te leren een kans komen voor de student of lerende om te oefenen met het ontwikkelen van een nieuwe oplossing voor de vastgestelde problemen. Om dat te doen moet de leerling worden blootgesteld aan een overtuigend rolmodel, of overtuigende argumenten.

Gagné’s leertheorie beschrijft voor elke categorie een aantal vereisten om te leren.

Intellectuele vaardigheden

Intellectuele vaardigheden, ook wel bekend als procedurele vaardigheden, is de makkelijkste manier om de paraatheid van een leerling te identificeren. Deze vaardigheden omvatten concepten, procedures en regels. Er wordt ook wel gesproken over ‘weten hoe iets gedaan moet worden’.

• Gebruik verschillende contexten/perspectieven
• Plan gelegenheden om te oefenen en beoordeling
• Gebruik verbale aanwijzingen voor het combineren van vaardigheden, kennis of componenten
• Stimuleer het terughalen van eerder opgedane kennis
• Blijf binnen de grenzen van het werkgeheugen; niet te veel tegelijk
• Vraag aandacht voor afwijkende kenmerken

Verbale vaardigheden

De verbale vaardigheden worden ook wel aangeduid met verklarende kennis, en bepaalt of de leerling in staat is te verklaren wat hij of zij geleerd heeft. Verklarende kennis bestaat uit verschillende soorten kennis die op verschillende manieren kunnen worden opgeroepen. Hierbij, zo beschrijft Gagné, helpt eerder geleerde kennis bij het aanleren van nieuwe informatie.

• Zorg voor een zinvolle context voor effectieve codering van informatie
• Stimuleer het terughalen van eerder opgedane kennis
• Stimuleer het generaliseren van informatie
• Presenteer informatie op een behapbare manier
• Vraag aandacht voor afwijkende kenmerken

Cognitieve strategieën

Gagné’s leertheorie definieert de cognitieve strategieën in zijn taxonomie als de manier om leerlingen in staat te stellen controle uit te oefenen over de processen die betrokken zijn bij: participeren, waarnemen, coderen, onthouden, terughalen, en denken in het algemeen. In andere woorden, het betekent dat de student of leerling een eigen persoonlijke manier ontwikkeld om te leren, denken en handelen. De kern van het cognitieve perspectief zijn de instructies die gegeven worden.

• Beschrijf of demonstreer strategieën
• Plan gelegenheden om te oefenen met de strategie, om de actie daarna te beoordelen
• Geef informatieve en constructieve feedback over de creativiteit of originaliteit van een ontwikkelde strategie of uitkomst

Motorische vaardigheden

Motorische vaardigheden houden in dat bestudeerd wordt of de leerling of student de juiste volgorde gebruikt bij het uitvoeren van bijvoorbeeld procedures. Dit gaat om het combineren van deelvaardigheden. Wanneer verbetering optreedt in de soepelheid van een handling, de timing en de beweging door oefening, wordt gesproken van motorisch leren.

• Plan gelegenheden om te oefenen en te beoordelen
• Deel verbale of andere richtlijnen om de routine te bepalen
• Deel direct feedback over de nauwkeurigheid van prestaties
• Stimuleer het gebruik van mentale oefeningen

Houding

Houdingen zijn interne toestanden die niet altijd direct kunnen worden waargenomen. Gagné’s leertheorie beschrijft houdingen als emotionele elementen en cognitieve componenten, omdat ze gedrag beïnvloeden. Houdingen is ook wel de vooringenomenheid die de actie van de lerende beïnvloedt ten opzichte van iets of iemand anders.

• Ontwikkel succesverwachtingen op basis van de gewenste houding
• Zorg ervoor dat studenten een rolmodel kennen
• Geef feedback over succesvolle prestaties

Voor elk van deze categorieën leren is een ander type instructie vereist. Dit is een nuttig gegeven voor bijvoorbeeld instructeurs. Leiders kunnen de informatie uit Gagné’s leertheorie op creatieve wijze verwerken in hun lessen. De voorwaarden of vereisten kunnen afgewisseld worden voor betere resultaten.

Gagné’s leertheorie kent 9 niveaus van leren

Volgens Gagné moet het leren zo makkelijk mogelijk worden gemaakt door de interne processen te ondersteunen met het goed plannen van educatieve activiteiten. Om leren te vergemakkelijken somt Robert Gagné een serie van negen instructies op in zijn boek die het leerproces ondersteunen.

Hij merkte daarbij op dat deze negen instructies gebruikt zouden moeten worden in elke les. Volgens Gagné en collega-onderzoeker Driscoll moeten deze evenementen effectief zijn als ze in de juiste volgorde, en op de juiste manier zijn toegepast. Het maakt hiervoor niet uit of de instructies worden afgeleverd door een mens, of door de computer.

1. Gain attention

De eerste instructie uit Gagné’s leertheorie is het trekken van de aandacht. Het uitgangspunt voor elk leerproces is dat de student gemotiveerd is, en openstaat voor het ontvangen van nieuwe informatie. Dat kan bereikt worden door de leerlingen bij naam te noemen, ze te betrekken bij het probleem, of ze tot de orde te roepen zodat de aandacht volledig op de verstrekker van informatie.

2. Identify objective

Studenten kunnen makkelijker betrokken worden bij het proces als ze bewust worden van de leerdoelstellingen, en van de vaardigheden die ze aan het einde van de sessie hebben opgedaan. Door doelstellingen te delen met de studenten kunnen zij zelf de verwachting ontwikkelen over wat er van hen wordt verwacht tijdens de lessen.

3. Recall prior learning

Een vaak terugkerend concept in Gagné’s leertheorie is het terughalen van eerder opgedane kennis. Dat is belangrijk om de context helder te krijgen. Oproepen van oudere kennis kan gefaciliteerd worden op verschillende manieren, zoals door een Q&A voorafgaande aan de les. In de klaslokalen wordt steeds vaker een online quiz uitgevoerd, waarbij studenten een test maken over wat ze eerder geleerd hebben.

4. Present stimulus

Deze instructie hangt af van de vaardigheid die moet worden geleerd. Het is belangrijk dat de stimulus zich richt op kenmerken van de gewenste uitkomsten, zodat studenten de aard, de reden van de leerervaring begrijpen.

5. Guide learning

Ook deze instructie uit Gagné’s leertheorie hangt af van het gewenste resultaat. Leerbegeleiding gaat namelijk ook over het voortborduren op eerder opgedane kennis om de retentie van informatie op de lange termijn te bevorderingen.

Dat wordt gedaan door een zinvolle context aan de studenten te bieden. Wanneer zij vragen of moeilijkheden ervaren bij het oplossen van problemen, of bedenken van oplossingen moet er een begeleider zijn die hen kan wijzen op eerder opgedane kennis om het probleem alsnog zelfstandig op te lossen.

6. Elicit performance

De eerste vijf instructies proberen ervoor te zorgen dat effectief geleerd wordt. Deze instructie stelt de student echter in staat om het geleerde te demonstreren aan de mensen om hen heen, en aan zichzelf. Het gaat om het uitvoeren van een aangeleerde vaardigheid als indicatie dat leren succesvol heeft plaatsgevonden.

7. Provide feedback

Het is cruciaal dat de feedback die studenten ontvangen niet alleen beoordeelt of het werk correct is of niet, maar ook dat gedeeld wordt hoe goed zij het hebben gedaan, de gebieden welke verbetering nodig hebben, en hoe hun algemene prestaties verbeterd kunnen worden.

8. Assess performance

Deze instructie, of fase van het proces kan alleen plaatsvinden als de studenten voldoende de gelegenheid hebben gehad om te oefenen zodat een vaardigheid gefinetuned wordt. De meeste theorieën over leren zijn het er over eens dat demonstraties van handelingen herhaald moeten worden door de tijd heen om te bewijzen dat kennis inderdaad is verworven.

Er is niet alleen een formatieve als summatieve beoordeling nodig. Formatieve beoordeling is het voortdurende proces van evaluatie, en summatieve beoordelingen vinden plaats aan het einde van een traject om aan te tonen dat een vaardigheid of een aspect van leren is bemachtigd.

9. Enhance retention / transfer

Het bevorderen van het opslaan van kennis, en het overdragen van kennis is de laatste instructie van Gagné’s leertheorie. Het is belangrijk om de waarde te erkennen van het gebruik van verschillende activiteiten om retentie en overdracht van vaardigheden te optimaliseren. Voor geheugentraining zijn verschillende tools beschikbaar, maar de beste leermeester blijkt in veel gevallen herhaling.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over Gagné’s leertheorie / Gagnés conditions of learning? Wat zijn volgens jou voorwaarden om effectief te kunnen leren? Zie jij overeenkomsten met andere taxonomieen, zoals de taxonomie van Benjamin Bloom? Heb jij tips of opmerkingen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Gagné, R. M. (1962). The acquisition of knowledge. Psychological review, 69(4), 355.
2. Gagné, R. M. (1965). Conditions of learning.
3. Gagné, R. M., & Briggs, L. J. (1974). Principles of instructional design. Holt, Rinehart & Winston.
4. Gagné, R. M. (1975). Essentials of learning for instruction. Dryden Press.
5. Gagné, R. M. (2013). Instructional technology: foundations. Routledge.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2019). Gagné’s leertheorie. Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/gagnes-leertheorie/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/persoonlijke-ontwikkeling/gagnes-leertheorie/”>toolshero: Gagné’s leertheorie</a>

Published on: 27/11/2019 | Last update: 02/02/2022