Emotionele Intelligentie: de uitleg

Emotionele Intelligentie: in dit artikel wordt het concept Emotionele Intelligentie van Daniel Goleman praktisch uitgelegd. Naast de betekenis wat het is, wordt toegelicht wat de meerwaarde is van een test. Ook worden de categorieën en componenten van emotionele intelligentie toegelicht. Veel leesplezier!

Wat is Emotionele Intelligentie? De uitleg en betekenis

De Amerikaanse psycholoog Daniel Goleman introduceerde in 1995 voor een breed publiek het begrip Emotionele Intelligentie.

Volgens Daniel Goleman zorgen een aantal factoren ervoor om emoties te herkennen en zichzelf te motiveren. Die factoren zijn onder andere het zelf-voelende brein, zelfkennis, zelfbeheersing en geestdrift.

Emotionele Intelligentie wordt gemeten met de EQ-index en is een aanvulling op het traditionele IQ. het wordt ook wel omschreven als de interpersoonlijke en intrapersoonlijke intelligentie tezamen.

Emotionele Intelligentie test

Het is enigszins onduidelijk wat een Emotionele Intelligentie test precies meet. Grofweg komt het erop neer dat iemand met een laag EQ als ‘eigengereid’ gezien kan worden en iemand met een hoog EQ als ‘aanpassend’ en ‘empathisch’ gezien kan worden.

Belangrijke hoofdvragen bij een EQ test zijn:

• Hoe gaat iemand om met eigen emoties en die van anderen?
• Hoe reageert iemand op situaties waar niets aan te veranderen is?

Emotionele Intelligentie: categorieën

Bij Emotionele Intelligentie gaat het om een reeks van non-cognitieve vermogens, competenties en vaardigheden. Die combinatie kan ervoor zorgen dat iemand meer kans van slagen heeft, beter doelgericht kan werken en goed kan omgaan met tegenslagen en druk die vanuit de omgeving op hem wordt uitgeoefend.

Daniel Goleman onderscheidt een aantal componenten en categoriseert ze op de volgende manier:

1. Intrapersoonlijk (innerlijk)

• Emotioneel zelfbewustzijn: kennis van kwaliteiten en valkuilen.
• Assertiviteit: opkomen voor jezelf met respect naar anderen.
• Zelfbeeld: acceptatie van eigen positieve en negatieve eigenschappen.
• Doelbewust: talenten en mogelijkheden benutten.
• Onafhankelijkheid: zelfstandig beslissingen kunnen nemen.

2. Interpersoonlijk (omgang met anderen)

• Empathie: inlevingsvermogen naar anderen.
• Sociale verantwoordelijkheid: respectvol naar anderen.
• Probleemoplossend: problemen herkennen en analyseren.

3. Aanpassingsvermogen (naar anderen)

• Realistisch: weten wat er speelt.
• Flexibel: open staan voor andere ideeën.

4. Stressmanagement (naar omgeving)

• Stressbestendig: niet laten leiden door emotie.
• Impulscontrole: impulsief gedrag onderdrukken en driften kunnen sturen.

5. Algemene stemming

• Optimisme: problemen als uitdagingen zien.
• Geluk: het vermogen zich gelukkig te voelen.

Componenten binnen Emotionele Intelligentie

Volgens Daniel Goleman bevatten de bovenstaande categorieën van Emotionele Intelligentie een aantal vaste kenmerken.

Mensen die hieraan voldoen, slagen erin goed naar anderen te luisteren, hen te begrijpen en problemen als uitdagingen te zien. De belangrijkste componenten van Emotionele Intelligentie zijn hieronder uitgebreid toegelicht:

Zelfkennis

Mensen met een hoog EQ hebben het vermogen om hun eigen denkwijze te kunnen inschatten. Zij weten wat hun mogelijkheden en onmogelijkheden zijn en verbinden hier conclusies aan.

Ook hebben zij kennis van hun eigen gevoelens en emoties. Zij zijn daardoor beter in staat de regie van hun eigen leven op te pakken. Het is een belangrijke basis voor Emotionele Intelligentie, dat iemand zelfbewust is en een gevoel van emotie kan (h)erkennen op het moment dat het een rol speelt. Daardoor zal deze persoon zich minder laten leiden door zijn emotie en hier op een rationele manier tegenaan kijken.

Mensen met een grote zelfkennis en grotere sensitiviteit betreffende hun emoties blijken bewustere keuzes te maken op bijvoorbeeld het gebied van werk, studie en partner.

Optimisme en emotionele intelligentie

Mensen met een hoge Emotionele Intelligentie staan positief in het leven, hebben het vermogen zichzelf te motiveren en zijn niet snel uit het veld te slaan.

Emoties zetten zij positief in, om tot betere prestaties te komen. Optimisten overwinnen gemakkelijker angsten en depressies en gaan problemen niet uit de weg. Moeilijke zaken zien zij als een uitdaging en impulsbehoeftes stellen zij uit, totdat zij hun langere termijn doel behaald hebben.

Empathie

Empathie is de vaardigheid om gevoelens, emoties en verlangens van anderen te herkennen. Mensen met een hoge Emotionele Intelligentie kunnen zich goed verplaatsten in de situatie van anderen en hun emoties (h)erkennen.

Hierdoor zal een ander zich begrepen voelen en sneller op zijn gemak zijn. Empathie betekent overigens niet dat iemand het met de ander eens hoeft te zijn. Het gaat enkel om het inlevingsvermogen, vertrouwen en wederzijds begrip.

Kunnen afzien

Mensen met een hoog EQ zijn in staat zich te concentreren op iets wat ze op lange termijn willen bereiken. Zij kunnen hun eigen emoties reguleren en beheersen.

Deze zelfcontrole zorgt ervoor dat zij zich niet laten afleiden door impulsen, productief aan de slag gaan en ondernemend zijn. Zij weten precies waar zij voor werken en gaan recht op hun doel af.

Sociale vaardigheden en Emotionele Intelligentie

Goede omgang met anderen is een belangrijk kenmerk van Emotionele Intelligentie. Mensen met een hoge Emotionele Intelligentie kunnen goed omgaan met zowel bekenden als onbekenden.

Doordat zij in staat zijn om hun eigen emoties te regulieren, kunnen zij ook goed de emoties van anderen hanteren. Zo hebben mensen met een hoge mate van sociale intelligentie en vaardigheden oog voor de motieven en interesses van anderen, luisteren zij goed en zijn zij prettige gesprekspartners.

Zij vinden snel persoonlijke aansluiting bij anderen, kunnen goed samenwerken, overleggen en onderhandelen en kunnen iets voor een groep organiseren. Dat maakt hen populair en vaak goede leiders.

Emotionele Intelligentie: nemen van beslissingen

Bij het nemen van beslissingen draait het om het samenspel van emotie en verstand. Een emotie kan een heldere kijk op probleemoplossing of het nemen van belangrijke beslissingen flink in de weg staan.

Door het gevoel te (h)erkennen en met verstand te begrijpen, is men in staat om rationeel naar een (probleem)situatie te kijken en een juiste beslissing te nemen. Zij zullen bovendien hun voorgaande ervaringen meenemen in de beslissing. Het is gebleken dat mensen met een hoge Emotionele Intelligentie hier beter toe in staat zijn, dan mensen met een lagere Emotionele Intelligentie.

Mensen die weinig inlevingsvermogen hebben en niet goed hun eigen emoties herkennen, zijn minder goed in staat om juiste beslissingen te nemen. Zij hebben de neiging om niet zelf de verantwoording te nemen en de ‘schuld’ bij anderen neer te leggen.

De kern van Emotionele Intelligentie is het samenspel tussen voelen en denken. Wanneer het voelen en denken goed op elkaar zijn afgestemd zal dit de emotionele intelligentie verhogen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Is het begrip Emotionele Intelligentie voor jou herkenbaar? Herken je het bovenstaande in jouw omgeving en hoe ga je daar mee om? Wat zijn volgens jou andere succesfactoren die aan het goed herkennen en toepassen van het begrip Emotionele Intelligentie?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Boyatzis, R. E., Goleman, D., & Rhee, K. (2000). Clustering competence in emotional intelligence: Insights from the Emotional Competence Inventory (ECI). Handbook of emotional intelligence, 343-362.
2. Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. Bantam.
3. Goleman, D. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ for character, health and lifelong achievement. Bantam.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). Emotionele Intelligentie (Goleman). Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/emotionele-intelligentie-goleman/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 20/01/2017 | Laatste update: 09/05/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/psychologie/emotionele-intelligentie-goleman/”>Toolshero: Emotionele Intelligentie (Goleman)</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.