Sociale netwerk analyse

Sociale netwerk analyse: in dit artikel wordt de sociale netwerk analyse praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze handige sociaal netwerk tool.

Wat is een sociale netwerk analyse?

Een sociale netwerk analyse (Social Network Analysis (SNA) is het in kaart brengen en meten van relaties en stromen tussen mensen, groepen, organisaties, computers, URL’s en andere informatiebronnen die met elkaar verbonden zijn.

Vooral managementconsultant gebruiken een sociale netwerk analyse om hun zakelijke relaties in kaart te brengen en hun onderlinge verhoudingen nader te onderzoeken. Vergelijk het als een bestuurlijk zenuwstelsel dat alles met elkaar verbindt.

Een sociale netwerk analyse heeft zijn theoretische wortels in het werk van vroege sociologen zoals Georg Simmel en Émile Durkheim. Zij schreven over het belang van het bestuderen van sociale netwerkpatronen.

In het begin van de 20e eeuw gebruiken sociale wetenschappers al het concept ‘sociale netwerken’ om complexe relaties aan te duiden tussen leden van sociale systemen op alle schalen van interpersoonlijk tot internationaal gebied.

Later werd het gebruik van systematische sociale netwerkanalyse uitgebreid. Het was onder andere de Amerikaanse hoogleraar in organisatiekunde David Krackhardt, die in zijn boek ‘KrackPlot’ de netwerkvisualisatiesoftware uitlegt, die hij heeft ontwikkeld.

Deze software is ontworpen voor analyse van sociale netwerken en wordt veel toegepast in academisch onderzoek. De KrackPlot software legt daarmee de basis voor een sociale netwerk analyse.

Sociale netwerk analyse en knooppunten

Zowel een sociale netwerk analyse als KrackPlot maken gebruik van een eenvoudige schermgerichte interface, waarmee knooppunten heel simpel met de muis van de computer verplaatst worden en waarna nieuw knooppunten kunnen worden toegevoegd.

Aan elk knooppunt kunnen een aantal kenmerken worden toegewezen, die vervolgens kunnen worden gemarkeerd met behulp van kleur en vorm. KrackPlot wijst kleuren en vormen automatisch toe op basis van de kenmerken die men vooraf heeft aangebracht.

De knooppunten in het netwerk zijn de mensen en groepen. De verbindingen tussen de knooppunten geven de onderlinge relaties en/of stromingen weer. Hierdoor is SNA niet alleen een wiskundige, maar ook een visuele analyse van menselijke relaties.

De verbinding tussen de knooppunten, en daarmee de interactie tussen sociale netwerken, kan binnen een sociale netwerk analyse op drie niveaus gemeten worden:

1. Degree Centrality

Dit zijn de personen die de meest directe verbindingen in het netwerk hebben. Zij zijn het meest actief. Zij vormen de centrale schakels in een sociaal netwerk. Waar het in ‘degree centrality’ om gaat is waar die verbindingen toe leiden en hoe het anderen met elkaar verbindt.

Deze persoon wordt ook wel de ‘connector’ of de ‘hub’ genoemd. Hij of zij is een individuele netwerkcentrale, die inzicht biedt in zijn specifieke locatie binnen het netwerk. Deze locatie kan veel onthullen over de algehele netwerkstructuur. Een hub kan abrupt mislukken als deze wordt uitgeschakeld of verwijderd. Daardoor zijn hubs erg belangrijke knooppunten met een hoge graad.

2. Betweeness Centrality

Dit zijn personen in het sociale netwerk, die letterlijk tussen de anderen staan. Hoewel sommige van hen directe in verbinding staan met hubs, hebben anderen weinig rechtstreekste verbinden. Desondanks hebben deze personen vaak één van de beste locaties in het netwerk.

Zij bevinden zich immers tussen twee belangrijke hubs. Zij hebben een zogenoemde ‘broker’-rol in het netwerk; enerzijds zijn zij krachtig en anderzijds zijn zij afhankelijk van anderen in het netwerk. Doordat zij letterlijk er tussenin staan, kunnen zij ervoor zorgen dat hubs geen informatie krijgen doorgespeeld. Hun locatie binnen het netwerk is daarmee van onschatbare waarde.

3. Closeness Centrality

Als laatste zijn er de hekkensluiters binnen een netwerk. Zij staan aan het einde van de lijn en hebben directe en indirecte banden met de hubs en de tussenschakels. Daardoor hebben zij sneller toegang tot alle knooppunten in het netwerk dan wie ook.

Zij kunnen namelijk de kortste wegen nemen naar alle andere personen in het netwerk. Vanuit hun positie hebben zij het overzicht en kunnen zij de informatiestroom in het netwerk nauwlettend in de gaten houden en zien wat er verandert.

Wiskundig

Een sociale netwerk analyse maakt in het proces van het onderzoeken van sociale structuren onder andere gebruik van grafentheorie. Dit is een deelgebied van de wiskunde dat de eigenschappen van grafen bestudeert. Een graaf bestaat uit een verzameling van punten die knopen worden genoemd.

Deze knopen worden bijvoorbeeld verbonden door lijnen, pijlen of bogen. Complexe netwerken passen veel grafen toe. SNA stelt in de plaats van knooppunten sociale relatie tussen individuele actoren, mensen of dingen binnen een netwerk en verbindt de onderlinge relaties met elkaar.

Vervolgens worden deze netwerken gevisualiseerd, waarbij knooppunten worden weergegeven als punten en de onderlinge verbanden en relaties worden weergegeven als lijnen. Een aantal voorbeelden van sociale structuren zijn:

• Sociale medianetwerken, waaronder Instagram, Twitter en Facebook
• Kennis- en professionele netwerken, waaronder LinkedIn
• Verspreide memen, waarbij een meme is een begrip uit de memetica is. Het gaat om een idee dat zich via informatiedragers verspreidt. Denk hierbij aan het menselijk brein, maar ook de huidige sociale netwerken. Informatie verspreidt zich zo razendsnel en wordt dan ook omschreven als een ‘besmettelijk informatiepatroon’.

Bereik vanuit een sociale netwerk analyse

Niet alle netwerkpaden zijn van gelijke lengte. Het gaat er lang niet om dat het bereik groot moet zijn om invloed in een sociaal netwerk uit te kunnen oefenen. Uit onderzoek blijkt dat ook de kortere paden in een netwerk belangrijk zijn.

Het is vooral belangrijk om te weten wie er in een netwerkomgeving zit, wie wie kent en hoe men elkaar kan bereiken. LinkedIn maakt hier handig gebruik van.

Er wordt vaak verondersteld dat alle informatie via de kortste paden van het netwerk stroomt. Netwerken verlopen echter via directe en indirecte, kortste en langere paden. Interessante informatie kan uit zeer diverse en soms verrassende hoeken tot ons komen. Het is daarom van essentieel belang om je op veel paden te bewegen en het netwerk steeds een stapje uit te breiden.

De eerdergenoemde hubs die hun sociale netwerk met anderen verbinden, staan hoog aangeschreven. Zij hebben sleutelposities binnen het sociale netwerk en hebben een overbruggingsfunctie tussen meerdere verschillende netwerken.

Deze hubs hebben toegang tot veel nieuwe ideeën en informatie die in andere netwerken binnen komen. Door hun strategische positie kunnen zij al deze informatie combineren met nieuwe producten en diensten en andere mensen met elkaar in contact brengen.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Heb je ooit gehoord van een sociale netwerk analyse? Herken je de praktische uitleg of heb je meer suggesties? Wat zijn uw succesfactoren om zakelijke relaties in kaart te brengen en hun onderlinge verhoudingen nader te onderzoeken?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Freeman, L. (2004). The development of social network analysis. A Study in the Sociology of Science, 1.
2. Krackhardt, D., Blythe, J., & McGrath, C. (1994). KrackPlot 3.0: An improved network drawing program. Connections, 17(2), 53-55.
3. Tichy, N. M., Tushman, M. L., & Fombrun, C. (1979). Social network analysis for organizations. Academy of management review, 4(4), 507-519.
4. Wasserman, S., & Faust, K. (1994). Social network analysis: Methods and applications (Vol. 8). Cambridge university press.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2018). Sociale netwerk analyse. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/marketing-modellen/sociale-netwerk-analyse/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 14/12/2018 | Laatste update: 27/07/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/marketing-modellen/sociale-netwerk-analyse/”>Toolshero: Sociale netwerk analyse</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.