Barrett model: de uitleg

Barrett model - toolshero

Het Barrett model bestaat uit zeven niveaus van bewustwording en is toepasbaar op individuen, maar ook op gestructureerde groepen mensen zoals organisaties, samenlevingen en naties. In dit artikel wordt het Barrett model praktisch uitgelegd. Na het lezen ervan zul je de basis begrijpen van deze krachtige ontwikkeling en motivatie tool.

Wat is het Barrett model?

Hoe evolueren wij als mens? Welke taak hebben we en waar zijn we toe in staat? Dit zijn prangende vragen die bij veel mensen niet alleen vroeger speelden, maar ook vandaag de dag nog actueel en relevant zijn.

De ontwikkeling van een persoon of organisatie is iets waarop niet iedereen vat krijgt. Om deze reden ontwikkelde Richard Barrett in zijn model, het Barrett Model, zeven niveaus van bewustwording.

Gratis e-book bij Toolshero

Het model is gebaseerd op de behoeftepiramide van Abraham Maslow. Barrett besefte dat hij met een aantal kleine aanpassingen het model de evolutie van bewustzijn kon doen simuleren. Het model is toepasbaar op individuen, maar ook op gestructureerde groepen mensen zoals organisaties, samenlevingen en naties.

Barrett completeerde het model in 1998 waarna het werd gebruikt als het fundament voor de ‘Cultural Transformation Tools’ (CTT). Deze tool wordt gebruikt om de culturele waarden van organisaties en hun leiders in kaart te brengen.

Dynamiek in het Barrett model

Het Barrett model bestaat uit twee aspecten- de zeven niveaus van bewustzijn en de zeven stappen in de psychologische ontwikkeling. Ieder mens opereert vanuit een van de niveaus van bewustzijn en groeit vervolgens verder in de zeven stappen van psychologische ontwikkeling. Hoe snel een persoon groeit en hoe ver deze komt, hangt af van het vermogen om zichzelf in zijn behoeften te voorzien.

Onder normale omstandigheden is het niveau van bewustzijn conform aan het niveau van psychologische ontwikkeling. Het kan echter wel gebeuren dat iemand geconfronteerd wordt met een situatie waardoor mogelijk de interne stabiliteit negatief beïnvloed wordt. Een traumatische ervaring kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat iemand een of meerdere niveaus zakt op de ladder. Zeker wanneer deze ervaring plaatsvindt bij een kind of in de tienerjaren kan dit mogelijk blijvende schade hebben.

Anderzijds kan het voorkomen dat een persoon tijdelijk enkele niveaus omhoog klimt op de ladder van bewustzijn. Dit gebeurt wanneer er een zogenoemde piekervaring plaatsvindt. Momenten van euforie en harmonie horen bij piekervaringen. Ook spirituele ervaringen kunnen ervoor zorgen dat de mens tijdelijk kan opschuiven naar een hoger niveau van bewustzijn.

Na de piekervaring valt de persoon normaal gesproken terug op het niveau van bewustzijn dat correspondeert met het niveau van psychologische ontwikkeling. Het kan echter voorkomen dat na uitzonderlijke situaties blijvend vanuit een hoger bewustzijnslevel geopereerd wordt. Wanneer iemand bijvoorbeeld een geweldig resultaat behaald heeft kan dit ervoor zorgen dat hij zelfverzekerder wordt en een niveau doorschuift.

Richard Barrett model - toolshero

Barrett model : de zeven niveaus

Hieronder worden alle zeven niveaus van zelfbewustzijn behandeld, te beginnen onderaan het model. De eerste drie niveaus van bewustzijn focussen op persoonlijk zelfbelang, behoeften voor liefde en het verlangen om ergens bij te horen.

Abraham Maslow noemde deze zaken ‘deficiency needs’, ofwel basisbehoeften. Op deze niveaus wordt gewerkt aan eigenwaarde.

Vanaf het vierde niveau gaat de persoon door een transformatie en wordt er gesproken van ontwikkelbehoeften. De focus is dan gericht op het algemeen belang van ontwikkeling. Maslow noemde deze niveaus eerder al ‘growth needs’, ofwel groeibehoeften.

1. Overleven

Het thema van het eerste niveau is overleven. Het gaat hierbij om het bevredigen van fysieke en overlevingsbehoeften zoals: gezondheid, voeding, financiële stabiliteit en zelfverdediging. Zaken die de ontwikkeling van de persoon tegen kunnen werken op het eerste niveau zijn: armoede, geweld, hebzucht en corruptie.

2. Relaties

Het thema van het tweede niveau heeft te maken met sociale behoeften. De mens is van nature een sociaal wezen. Het opbouwen en onderhouden van harmonieuze relaties is dan ook van essentieel belang voordat er verder gewerkt kan worden aan de eigenwaarde van een persoon.

Onder relaties vallen familie en vriendschappen, maar ook het gevoel om ergens bij te willen horen behoort tot dit niveau. Het is wel noodzakelijk dat er eerlijk, transparant en open gecommuniceerd wordt. Relaties kunnen worden verstoord door: haat, jaloezie, oordelen, conflicten en roddelen.

3. Zelfrespect

Zelfrespect is het laatste niveau voordat de transformatie van start kan gaan. Onder zelfrespect valt ook zelfverzekerdheid. Wanneer het aan zelfverzekerdheid ontbreekt kan er niet worden overgegaan op het algemeen belang van ontwikkeling, de laatste 3 niveaus. Zelfrespect wordt ontwikkeld door: zelfstandigheid, trots, discipline en een positief zelfbeeld. Een gebrek aan zelfrespect kan worden veroorzaakt door: arrogantie, status, macht en starheid.

4. Transformatie

Op het vierde niveau maakt de persoon of organisatie een transitie door. Er vindt een verschuiving plaats van handelen uit eigenbelang naar het handelen uit gemeenschappelijk belang. Tijdens deze fase leert men hoe angst in het onderbewustzijn moet worden gecontroleerd.

Deze angst zorgt ervoor dat personen in de lagere niveaus van bewustzijn worden gehouden. De focus ligt op het continue vernieuwen en ontwikkelen van eigenschappen zoals: moed, team-skills, aanpassingsvermogen en kennisdeling. Vanaf dit niveau wordt er gesproken van zelfontplooiing en worden de talenten die ontwikkeld worden gevaloriseerd.

5. Interne cohesie

De focus van het vijfde niveau ligt op het ontwikkelen van een gemeenschappelijke, positieve en creatieve cultuur met een visie gebaseerd op waarden en normen. Voor organisaties geldt dat hier gefocust moet worden op het ontwikkelen en positief houden van werknemers.

Persoonlijke eigenschappen met betrekking tot interne cohesie zijn: integriteit, creativiteit, passie, eerlijkheid en vertrouwen. Hier wordt een helder toekomstbeeld gecreëerd door het uitlijnen van passies en het opstellen van doelen.

6. Verschil maken

Op het voorlaatste niveau draait het om samenwerkingen, intuïtie, empathisch vermogen en mentorschap. In deze fase wordt de zin van het leven of organisatie vastgesteld. Het belangrijkste op dit niveau is het ontwikkelen van relaties gebaseerd op gemeenschappelijke belangen.

7. Dienstbaarheid

Op het laatste niveau staat dienstverlening aan de mensheid en planeet centraal. De kennis en vaardigheden die opgebouwd zijn tijdens de verschillende fases wordt nu gedeeld.

Barrett noemde dit niveau dienstbaarheid omdat het erfgoed dat een persoon met ontwikkelde talenten achter kan laten gebruikt kan worden om de rest van de wereld van dienst te kunnen zijn.

Barrett model: verschillende niveaus, verschillende mensen

Vanzelfsprekend opereert niet iedereen vanuit hetzelfde niveau. Indien een individu louter focust op de basisbehoeften, de eerste drie niveaus, wordt deze persoon mogelijk beschouwd als egoïstisch en oppervlakkig.

Een persoon die zich exclusief focust op de bovenste drie niveaus, de groeibehoeften, neigt zijn basisbehoeften te negeren wat voor vervelende situaties kan zorgen op zowel persoonlijk als sociaal gebied. Ook kan het voor onbekwaamheid en onhandigheid zorgen.

De meest succesvolle mensen zijn zij die in staat zijn om hun basis- en groeibehoeften te balanceren. Zij opereren vanuit het volledige spectrum van zelfbewustzijn. Zij vertrouwen anderen en zijn in staat om uiterst complexe zaken of situaties te overzien. Ook is het voor hen geen probleem om zich snel aan te passen in vrijwel elke situatie.

Samenvattend over de Barrett model

Tot het moment dat een ieder fysiek volgroeid is, ongeveer na 20 levensjaren, volgen zij allemaal hetzelfde traject wat betreft de psychologische ontwikkeling.

Tijdens de eerste drie fases wordt er geleerd hoe de basisbehoeften bevredigd kunnen worden. Wanneer er niet tegemoetgekomen wordt aan deze behoeften kan een persoon angstig worden en kan hij niet verder groeien, maar wanneer de basisbehoeften bevredigd zijn wordt er geen aandacht meer aan geschonken.

Vanaf ongeveer het dertigste levensjaar worden de groeibehoeften ontwikkeld, hier begint de transformatie. Wanneer deze behoeften bevredigd zijn ervaart de persoon innerlijke vreugde en wordt gemotiveerd om zijn kennis en gaven te delen met de maatschappij.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg van het Barrett model? Herken jij de verschillende niveaus en fases die jij doormaakt? Heb jij tips of aanvullingen om zo meer uit jezelf te halen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Als je het artikel handig of praktisch vond voor jouw eigen kennis, deel dit vooral met jouw netwerk of meld je aan voor onze gratis nieuwsbrief.

Meer informatie

  1. Barrett, R. (1998). The Barrett Model.
  2. McLeod, S. (2007). Maslow’s hierarchy of needs. Simply Psychology, 1.
  3. R. Barrett Values Centre, eigen website: https://www.valuescentre.com/.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2018). Barrett model. Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/psychologie/barrett-model/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 29/06/2018 | Laatste update: 26/08/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=” https://www.toolshero.nl/psychologie/barrett-model/”>Toolshero: Barrett model</a>

Interessant artikel?

Geef je waardering of deel het artikel via social media!

Gemiddelde beoordeling 4.3 / 5. Totaal aantal beoordelingen: 4

Dit artikel is nog niet beoordeeld! Wees de eerste met jouw beoordeling.

We vinden het jammer dat het artikel niet waardevol voor je was

Laat ons dit artikel verbeteren!

Vertel ons wat er beter kan aan het artikel? Wat mis je bijvoooebeeld of wat kan worden aangevuld?

Ben Janse
Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.

Tags:

Geef een reactie