Socio-technisch systeem

Socio-technisch systeem: in dit artikel wordt het concept van een socio technisch systeem (STS) praktisch uitgelegd. Na het lezen begrijp je de basis van deze krachtige management tool.

Wat is de definitie van een socio technisch systeem (STS)?

Een socio technisch systeem (STS) is een uitwerking van de socio technical theorie, een benadering van complexe organisatorische ontwerpen die zich met name focust op de interactie tussen menselijke middelen en technologie op de werkvloer.

De term verwijst daarnaast naar de interactie tussen infrastructuren uit de samenlevingen en menselijk gedrag. In beide gevallen zijn dit geen geïsoleerde elementen, maar interactieve elementen die invloed uitoefenen op andere processen.

Oorsprong van het concept socio technisch systeem (STS)

De term socio technisch systeem (STS) werd bedacht en geïntroduceerd door Eric Trist, Fred Emery en Ken Bamforth in het decennium na de Tweede Wereldoorlog. De term kwam voort uit eerder onderzoek met arbeiders in kolenmijnen: socio technical theory.

Socio-technische theorieën gaan over collectieve optimalisatie en ontwikkeling. De nadrukt ligt hierin op het bereiken van excellentie in prestaties en in het werk van medewerkers. De theorie gaat ook over de sociale aspecten van mens en samenleving en de technische aspecten van organisaties en processen.

Technisch in deze zin betekent niet altijd technologie die voortkomt uit materiaalstudies, maar ook op procedures en kennis over bedrijfsprocessen.

Het concept socio technisch systeem verder uitgelegd

Sociologen bestuderen het complete sociale niveau los van andere disciplines, zoals technologen het technologische niveau bestuderen zonder andere disciplines daarbij te betrekken. Geen enkele discipline heeft een monopolie op wetenschap en alle vormen zijn even geldig. Socio technisch betekent dat deze twee disciplines met elkaar verbonden worden en evenveel waard zijn.

Sociaal technisch houdt dus onder andere in dat technologie alleen niet de sturende factor kan zijn in het implementeren van nieuwe werkprocessen en systemen. Aan beide aspecten moet evenveel aandacht worden besteed zodat een hoogwaardige en bevredigende werkomgeving gegarandeerd blijft voor de werknemers.

Een STS probeert dus mensen en technologie samen te brengen. Tegenwoordig betekent dit concreet de integratie van computers in maatschappelijke systemen om specifieke doelen te bereiken.

Componenten binnen een socio technisch systeem

Door groepen mensen en technologie als een systeem te laten functioneren wordt het definiëren en behalen van nieuwe doelstellingen complexer. De ontwerpers en gebruikers van de systemen dienen rekening te houden met verschillende zaken. Enkele termen die vaak terugkomen in het ontwerpproces zijn:

Mensen

Mensen kunnen individuen zijn maar ook groepen of teams. In het ontwerpproces dient rekening gehouden te worden met de verschillende rollen van individuen. Een organisatie heeft daarnaast mensen nodig om hard- en software te bouwen en mensen om deze te gebruiken binnen wet- en regelgeving.

Hardware

Met hardware worden zaken bedoeld als het mainframe, randapparatuur, computers, servers en verbindende apparaten. Een socio-technical systeem kan niet zonder hardware.

Software

Software is de uitvoerbare code die geschreven is door de ontwikkelaars van het systeem. De software omvat het besturingssysteem, toepassingen en hulpprogramma’s. Software is net als hardware een integraal onderdeel van een sociaal-technisch systeem.

Data

In het ontwerp van het STS wordt bepaald welke gegevens worden verzameld, voor wie deze gegevens beschikbaar zijn en hoe de informatie wordt opgeslagen en beheerd.

Wet- en regelgeving

Er zijn in veel gevallen wetten die voorschrijven hoe werknemers om dienen te gaan met gegevens over medewerkers en ander privacygevoelige informatie. Weten en voorschriften van de overheid moeten worden opgevolgd.

Fouten

Een fout in een systeem is een technisch concept dat het verschil blootlegt tussen het doel van een systeem en de daadwerkelijke uitkomsten van het systeem. Het is belangrijk dat het systeem doet waarvoor het ontworpen is.

Redundantie

Redundantie is ook een technisch concept en beschrijft bepaalde processen of componenten in een systeem die de betrouwbaarheid van het systeem als geheel verbeteren. In het proces van het ontwerpen van een volledig betrouwbaar systeem zou het ontwerpdoel moeten zijn om geen fouten te maken (zero defects).

Regulatie

Regulatie is een technisch concept dat verwijst naar het proces van het detecteren van fouten en het reageren hierop. Dit geldt ook voor fouten die worden veroorzaakt door storingen in het systeem.

Zelfregulatievermogen van een systeem is belangrijk voor de algehele betrouwbaarheid van een systeem.

Veerkracht

Veerkracht is een sociaal concept en verwijst naar het aanpassingsvermogen van een socio-technisch systeem om zichzelf te reguleren na een faalmoment en na verloop van tijd weer in werking kan worden gesteld. Veerkracht is belangrijk voor een systeem waarbij een hoge mate van betrouwbaarheid niet mogelijk is.

Voorbeeld van een socio technisch systeem

In dit voorbeeld wordt gekeken naar een bedrijf uit Sillicon Valley dat nieuwe software uitbrengt die voorzien is van allerlei technologische hoogstandjes. Het bedrijf gaat er vanuit dat iedereen die met de software gaat werken technisch onderlegd is.

Als blijkt dat het merendeel van de mensen die de software gaat gebruiken ouder is, wordt de doorvoer van het systeem significant verminderd. Dit is precies waar het om gaat in socio-technische systemen.

Onderzoek naar technologie op de werkvloer

Leiders denken vaak dat zij voor technologie kiezen om zo hun werknemers geweldige prestaties te kunnen laten leveren. PwC onderzocht hoe medewerkers tegen technologie op de werkvloer aankijken en vergeleek hoe het hogere management dit ziet. De meer dan twaalfduizend medewerkers die meededen aan het onderzoek lieten zien dat er een behoorlijke kloof bestaat tussen de manier waarop leiders en medewerkers de implementatie van digitale tools zien.

Uit het onderzoek bleek tevens dat leiders zeggen technologie te kiezen met het oog op hun eigen mensen, maar de werknemers in veel landen zien dit toch anders. 90% van de leidinggevenden gelooft dat hun bedrijf genoeg aandacht schenkt aan de behoeften van medewerkers bij de introductie van nieuwe technologie, maar slechts de helft van het personeel zegt hetzelfde. Tegelijkertijd heeft ook 65% van de leidinggevenden zelf last van frustraties gerelateerd aan technologische oplossingen op de werkvloer.

Deze ervaringskloof is zeer belangrijk met het oog op socio-technische systemen. Als er geen duidelijk begrip is van de mensen die de technologie moeten gebruiken, kan hun werkervaring daaronder leiden. Een slechte werkervaring kan effect hebben op de hele organisatie en invloed uitoefenen op de betrokkenheid van medewerkers en hun motivaties.

Het is daarom belangrijk dat de organisatie als geheel bepaalt wat de werknemers nou echt zoeken in nieuwe technologie. Dit gaat om het kiezen van nieuwe apparaten tot het kiezen van applicaties op de telefoon.

Samenvatting over een socio technisch systeem

Een socio-technisch systeem (STS) is een praktische toepassing van socio-technical theory en betreft meestal complexe organisatorische ontwerpen die zich focussen op de interactie tussen mensen in de organisatie en technologie. De term werd bedacht door Eric Trist en zijn collega-onderzoekers.

STS gaat feitelijk over het combineren van wetenschap uit verschillende disciplines. Sociologie en technologie moeten worden uitgelijnd om de best mogelijke resultaten te kunne behalen. Het doel van STS is dan ook mensen en technologie samenbrengen.

Verschillende termen komen terug in het ontwerp van deze systemen. Een vereiste van een socio-technisch systeem is dat het componenten bevat van software, hardware en data. De systemen dienen altijd ontwikkeld te worden binnen het kader van wet- en regelgeving.

Om de systemen zo betrouwbaar mogelijk te maken, moeten ontwikkelaars ervoor zorgen dat er zo weinig mogelijk fouten optreden in het systeem. Treden er toch fouten op, dan is het belangrijk dat het systeem een zelf herstellend vermogen heeft en het systeem spoedig herstart kan worden. Dit wordt veerkracht genoemd.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Herken jij de uitleg over het socio-technisch systeem (STS)? Kan jij voorbeelden noemen van socio-technische systemen die gebruikt worden in jouw werkomgeving? Welke andere valkuilen en uitdagingen kent het combineren van technologische oplossingen en mensen volgens jou? Heb jij tips op opmerkingen? Laat het weten in de reacties.
Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Baxter, G., & Sommerville, I. (2011). Socio-technical systems: From design methods to systems engineering. Interacting with computers, 23(1), 4-17.
2. Ropohl, G. (1999). Philosophy of socio-technical systems. Society for Philosophy and Technology Quarterly Electronic Journal, 4(3), 186-194.
3. Trist, E. L. (1978). On socio-technical systems. Sociotechnical systems: A sourcebook, 43-57.
4. Trist, E. L. (1981). The evolution of socio-technical systems (Vol. 2). Toronto: Ontario Quality of Working Life Centre.

Citatie voor dit artikel:
Janse, B. (2021). Socio-technisch systeem (STS). Retrieved [insert date] from toolshero: https://www.toolshero.nl/management-modellen/socio-technisch-systeem/

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/management-modellen/socio-technisch-systeem/”>toolshero: Socio-technisch systeem (STS)</a>

Published on: 05/03/2021 | Last update: 02/02/2022

Article by:

Ben Janse

Ben Janse is een young professional en werkzaam als Content Manager bij Toolshero. Daarnaast houdt hij zich binnen zijn studie International Business aan de Hogeschool Rotterdam bezig met het analyseren en ontwikkelen van managementmodellen. Dankzij zijn theoretische en praktische kennis weet hij hoofd- en bijzaken goed te onderscheiden waardoor de essentie van elk artikel goed naar voren komt.