PAEI model van Ichak Adizes

PAEI model: in dit artikel wordt het PAEI model van Ichak Adizes praktisch uitgelegd. Naast wat het is, belicht dit artikel ook vier belangrijke rollen en de toepassing van dit managementmodel. Na het lezen begrijpt u de basisprincipes van deze managementtool. Veel plezier met lezen!

Wat is het PAEI model?

Het PAEI model van de Amerikaanse dr. Ichak Adizes (1979) beschrijft vier belangrijke rollen die tezamen een succesvol managementteam vormen.

Ichak Adizes is één van de toonaangevende managementexpert ter wereld. Het PAEI model is een acroniem van Producent, Administrateur, Entrepreneur en Integrator (PAEI).

Uitleg van het PAEI model

Hieronder is per management rol een korte uitleg te vinden:

Figuur 1 – het PAEI Acroniem (Adizes)

Producent

Het hoofddoel van elke organisatie is het toewerken naar en het behalen van resultaten.

De producent voelt zich zeer verantwoordelijk voor het eindproduct of de dienstverlening die aan de klant geleverd wordt. Daarnaast is hij de eindverantwoordelijke voor het bereiken van de doelstellingen.

Producenten werken vaak snel en hebben de neiging om zich te focussen op het eindresultaat.

Het zijn harde werkers en hebben de neiging tijdsdruk bij hun medewerkers neer te leggen. De producent is zeer ambitieus. Het eindproduct moet de verwachte resultaten opleveren en de producent werkt met zijn team zeer hard om dit voor elkaar te krijgen.

Administrator

Een administrator (beheerder) richt zich op hoe taken worden afgerond en hij of zij houdt daarom het werkproces goed in de gaten.

Hij of zij let erop dat alles volgens regels en procedures wordt uitgevoerd. Hij heeft een groot analytisch vermogen en een gestructureerde aanpak en hij ontwikkelt systemen om efficiënt en productief mee te werken.

Beheerders zijn met name geïnteresseerd in regels en beleidsmaatregelen en concentreren zich op het correct opvolgen van procedures.

Zij hebben vaak een langzame, maar gestage en gestructureerde aanpak van probleemoplossing en besluitvorming.

Organisaties zijn afhankelijk van beheerders bij het ontwikkelen van processen en systemen, die ervoor zorgen dat iedereen efficiënt en productief werkt. Beheerders werken meestal in boekhoudkundige omgevingen of in andere procesgerichte afdelingen.

Entrepreneur

De entrepreneur is een echte ondernemer en zit vol ideeën. Hij of zij heeft een scherpe toekomstvisie en is in staat om berekende risico’s te nemen.

Zijn of haar strategisch inzicht maakt, dat hij kansen en bedreigingen voor de organisatie goed kan onderscheiden en goed ziet wat de beste strategie voor een organisatie is en welke nieuwe markten uitdaging bieden.

Ondernemers gaan een ongestructureerde aanpak voor probleemoplossing, en daarmee gepaard gaande beslissingen, niet uit de weg.

Ondernemers zijn veelal te vinden in senior managementfuncties of in marketing-, onderzoek- of ontwikkelingsteams.

Integrator

De integrator brengt mensen bij elkaar en is tevens het kloppend hart van een team of binnen een organisatie.

Hij of zij is in staat om harmonie binnen een groep brengen. Zijn focus ligt op het proces en niet zozeer op het eindresultaat. De integrator is emotioneel intelligent en empathisch en weet vertrouwen en respect in een team op te bouwen.

De integrator heeft als doel om problemen op te lossen en heeft de neiging om langzaam en methodisch te werken om zich op die manier goed te richten op het proces.

Hij of zij leidt met vriendelijkheid en neemt altijd de tijd om anderen te helpen en naar hun verhalen te luisteren.

Integrators kunnen een belangrijke sleutelrol vervullen bij de opbouw van een organisatiecultuur.

Stress management categorieën

Werkstress en -spanning kan worden aangeduid met ‘Strain’. Die kan hoog of laag zijn. Daarnaast is er binnen een takenpakket altijd sprake van de besluitbreedte en de controle en zelfsturing, dat ook wel aangeduid wordt met ‘Latitude’. Ook die kan hoog of laag zijn.

In combinatie met de management rol Producent, Administrateur, Entrepreneur en Integrator, levert dat vier stresscategorieën voor banen op, die te vergelijken zijn met het Job Demand Control Model van Robert Karasek:

Figuur 2 – het PAEI model versus Job Demand Control

P – Stressvolle banen (low latitude – high strain)

Hoge taakeisen én weinig ruimte voor het sturen van het eigen werk, leveren een stressvolle baan op.

De Producent neemt in zijn management rol veel verantwoording wat spanning met zich meebrengt, zonder dat hij extra ruimte zoekt om zijn eigen tijd in te kunnen delen.

De Product geniet van werkspanning, die door anderen vaak als buitensporig wordt ervaren. Van alle stijlen zijn dit de banen met de hoogste werkdruk, wat de Producent alleen maar fijn vindt.

A – Passieve banen (low latitude – low strain)

De combinatie van lage taakeisen en weinig tot geen sturingsmogelijkheden leiden tot een passieve baan.

De Administrator (beheerder) is de beste management rol die hierbij past. De Administrator streeft ernaar om storingen te beheren door middel van het doorvoeren van processen en regelgeving.

Door procedures te volgen, heeft de Administrator er geen behoefte aan om zijn besluitbreedte te vergroten. Het is immers de procedure die ervoor zorgt dat zaken goed verlopen en dat mogelijke problemen vlot worden opgelost. Daaruit haalt hij zijn voldoening.

E – Actieve banen (high latitude – high strain)

De combinatie van hoge taakeisen en veel sturingsmogelijkheden levert uitdagend werk en leidt tot actieve banen.

De Entrepreneur is de management rol die hierbij als een vis in het water is. Deze combinatie leidt tot veel uitdaging in het werk. Dat schept ruimte voor ontwikkeling en groei.

Actieve banen zijn voor Entrepreneurs niet stressvol, omdat zij hier zelf voor kiezen en de hoge taakeisen nodig hebben om actief te kunnen functioneren.

Doordat zij zelf de touwtjes in handen hebben qua taakindeling, ervaren zij een grote mate van vrijheid. Dat motiveert hen extra, wat zij weer overbrengen op hun team.

I – Stressloze banen (high latitude – low strain)

De combinatie van lage taakeisen en veel sturingsmogelijkheden, zorgt voor ontspannen werk dat zich vertaalt in stressloze banen. De Integrator is de management rol die vaak in dergelijke banen terug te vinden is. In dit soort banen zijn de sociale processen zeer belangrijk.

De Integrator heeft tijd om te participeren en ervoor te zorgen dat iedereen zich onderdeel van het team voelt.

Het gevaar van deze baan is wel, dat de combinatie van veel vrijheid én eenvoudig werk uiteindelijk tot verveling kan leiden. De Integrator doet er goed aan zich op de sfeer in de groep te focussen en aan de verschillende individuen aandacht te schenken.

Toepassing van het PAEI model

Niemand kan al deze rollen tegelijkertijd vervullen. Een managementteam wordt sterk en effectief, wanneer verschillende managers elk een rol vervullen.

Ook kan het model gebruikt worden als zelfreflectie tool. Een manager is dan beter in staat om zijn eigen sterke en zwakke punten te begrijpen en in te zien wat zijn voorkeursstijl is die het beste bij hem past.

Zodoende is hij beter in staat zich te identificeren met zijn managementrol en dat zal hem helpen om zijn zwakke punten te herkennen en te verbeteren.

Daarnaast is het PAEI model een handig middel om een nieuw managementteam samen te stellen. Door een diverse groep mensen samen te brengen, zal er effectiever worden samengewerkt, met als gevolg dat doelstellingen gemakkelijker behaald zullen worden.

Een praktische manier om een team samen te stellen, is om vooraf te kijken welke expertise en vaardigheden van belang zijn. Op basis van deze gegevens kunnen vervolgens de juiste mensen worden samengebracht, vanuit de rollen Producent, Administrator, Entrepreneur en Integrator.

Door ervoor te zorgen dat in ieder geval elke rol door tenminste één persoon wordt vertegenwoordigd, zal het team floreren.

Nu is het jouw beurt

Wat denk jij? Is het PAEI model van Ichak Adizes voor jou herkenbaar en toepasbaar binnen jouw werkomgeving? Herken je de bovenstaande uitleg of heb je aanvullingen? Wat zijn volgens jou de succesfactoren die kunnen bijdragen aan het vormen van een succesvol management team? Wat zijn volgens jou andere succescriteria of -factoren bij het identificeren en oplossen van problemen? Kun je met deze uitleg een eigen morfologische kaart opstellen?

Deel jouw kennis en ervaring via het commentaar veld onderaan dit artikel.

Meer informatie

1. Adizes, I. (1979). Organizational passages—diagnosing and treating lifecycle problems of organizations. Organizational dynamics, 8(1), 3-25.
2. Adizes, I. (1979). How to solve the mismanagement crisis: Diagnosis and treatment of management problems. The Adizes Institute Publishing.
3. Smith, C., Jennings, C., & Castro, N. (2005). Model for assessing adaptive effectiveness development. Journal of Contingencies and Crisis Management, 13(3), 129-137.

Citatie voor dit artikel:
Mulder, P. (2017). PAEI model (Adizes). Retrieved [insert date] from Toolshero: https://www.toolshero.nl/management-modellen/paei-model-van-ichak-adizes/

Oorspronkelijke publicatiedatum: 20/12/2017 | Laatste update: 29/12/2023

Wilt u linken naar dit artikel, dat kan!
<a href=”https://www.toolshero.nl/management-modellen/paei-model-van-ichak-adizes/”>Toolshero: PAEI model (Adizes)</a>

Article by:

Patty Mulder

Patty Mulder is een management expert op het gebied van competentie ontwikkeling, time management, persoonlijke effectiviteit en zakelijke communicatie. Naast content schrijven, is ze een business coach en verzorgt ze bedrijfstrainingen.